Luận Án Tiến Sĩ Nghiên Cứu Sử Học Giáo Dục Và Khoa Cử Nho Học Đại Việt Thế Kỷ XVII-XVIII

• Chuyên ngành: Sử học giáo dục và khoa cử Nho học
• Đề tài: Giáo dục và khoa cử Nho học Đại Việt thế kỷ XVII-XVIII
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 0.2. Mục đích và nhiệm vụ của luận án
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
• 0.4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
• 0.5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TƯ LIỆU VÀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1. Nhóm công trình viết về giáo dục và khoa cử Nho học Việt Nam
• 1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước
• 1.3. Tình hình nghiên cứu ngoài nước
• 1.4. Những vấn đề liên quan đến đề tài đã được các công trình nghiên cứu giải quyết
• 1.5. Những vấn đề luận án cần tiếp tục nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: GIÁO DỤC NHO HỌC
• 2.1. Mục đích của giáo dục Nho học
• 2.2. Học để làm người
• 2.3. Học để làm quan
• 2.4. Học để lưu danh muôn đời
• 2.5. Giáo dục Nho học Đàng Ngoài
• 2.5.1. Chính sách giáo dục Nho học của chính quyền Lê - Trịnh
• 2.5.2. Tổ chức giáo dục Nho học
• 2.6. Giáo dục Nho học Đàng Trong
• 2.6.1. Chúa Nguyễn đối với giáo dục Nho học
• 2.6.2. Tổ chức giáo dục Nho học
• 2.7. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: KHOA CỬ NHO HỌC
• 3.1. Khoa cử Nho học Đàng Ngoài
• 3.2. Khoa cử Nho học Đàng Trong
• 3.2.1. Xuân thiên quận thí
• 3.2.2. Thu vi Hội thí (thi Hội vào mùa thu)
• 3.2.3. Các khoa thi khác
• 3.2.4. Chính sách đãi ngộ dành cho người đỗ đạt
• 3.3. Các khoa thi khác
• 3.4. Chính sách đãi ngộ dành cho người đỗ đạt
• 3.5. Tiểu kết chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: THÀNH TỰU, HẠN CHẾ CỦA GIÁO DỤC VÀ KHOA CỬ NHO HỌC
• 4.1. Đào tạo, cung cấp đội ngũ trí thức Nho học
• 4.1.1. Số lượng Tiến sĩ và việc bổ dụng của Nhà nước
• 4.1.2. Số Hương cống và việc bổ dụng của Nhà nước
• 4.1.3. Hình thành đội ngũ quan chức trung nghĩa, nhà Nho có đức nghiệp
• 4.1.4. Các Nho sĩ tiêu biểu
• 4.2. Duy trì và phát huy truyền thống hiếu học
• 4.2.1. Thêm nhiều địa phương có người đỗ đạt
• 4.2.2. Hình thành nhiều làng khoa bảng, dòng họ khoa bảng
• 4.3. Một số hạn chế
• 4.3.1. Coi trọng bằng cấp, đề cao văn chương
• 4.3.2. Coi trọng học thuộc lòng trong dạy học và thi cử
• 4.3.3. Các hiện tượng tiêu cực khác
• 4.4. Tiểu kết chương 4
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Luận án tiến sĩ

Luận án tiến sĩ này tập trung nghiên cứu về sử học, giáo dục, và khoa cử Nho học tại Đại Việt trong hai thế kỷ XVII và XVIII. Nghiên cứu này nhằm làm rõ tình hình tổ chức giáo dục và khoa cử Nho học ở cả hai miền Đàng Ngoài và Đàng Trong, đồng thời đánh giá đóng góp của nền giáo dục này đối với sự phát triển của quốc gia. Luận án sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử để phân tích bối cảnh chính trị - xã hội và tác động của nó đến giáo dục và khoa cử.

1.1. Tính cấp thiết của đề tài

Thế kỷ XVII và XVIII là giai đoạn lịch sử đặc biệt với nhiều biến cố chính trị, đặc biệt là sự chia cắt giữa Đàng Ngoài và Đàng Trong. Giáo dục và khoa cử Nho học đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành bản sắc văn hóa của từng vùng miền. Tuy nhiên, nghiên cứu về giáo dục và khoa cử Nho học trong thời kỳ này vẫn còn nhiều khoảng trống, đặc biệt là ở Đàng Trong. Luận án này nhằm lấp đầy những khoảng trống đó, cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về giáo dục và khoa cử Nho học trong hai thế kỷ này.

1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích chính của luận án là làm sáng tỏ tình hình tổ chức giáo dục và khoa cử Nho học ở cả Đàng Ngoài và Đàng Trong, từ đó đánh giá đóng góp của nền giáo dục này đối với sự phát triển của Đại Việt. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm phân tích bối cảnh chính trị - xã hội, trình bày mục tiêu giáo dục, và làm rõ tình hình tổ chức giáo dục và khoa cử thông qua các sự kiện lịch sử tiêu biểu.

II. Giáo dục Nho học

Giáo dục Nho học là trọng tâm của luận án, với mục tiêu đào tạo con người, làm quan, và lưu danh muôn đời. Luận án phân tích chính sách giáo dục của chính quyền Lê - Trịnh ở Đàng Ngoài và chúa Nguyễn ở Đàng Trong, đồng thời làm rõ sự kế thừa và khác biệt trong tổ chức giáo dục giữa hai vùng.

2.1. Mục đích của giáo dục Nho học

Giáo dục Nho học nhằm đào tạo con người có đạo đức, kiến thức để làm quan và lưu danh sử sách. Mục tiêu này phản ánh tư tưởng Nho giáo, coi trọng việc học để trở thành người có đức hạnh và tài năng, đóng góp cho xã hội.

2.2. Giáo dục Nho học Đàng Ngoài

Chính quyền Lê - Trịnh ở Đàng Ngoài đã thiết lập một hệ thống giáo dục chặt chẽ, với trọng tâm là Quốc Tử Giám. Luận án làm rõ chính sách giáo dục, tổ chức trường lớp, và chế độ khảo thí, đồng thời chỉ ra sự kế thừa từ các triều đại trước.

2.3. Giáo dục Nho học Đàng Trong

Ở Đàng Trong, chúa Nguyễn đã xây dựng hệ thống giáo dục với trọng tâm là Học Cung. Luận án chỉ ra sự khác biệt trong tổ chức giáo dục, đặc biệt là việc gửi các công tử đến nhà các quan viên để học tập, phản ánh sự linh hoạt trong giáo dục của Đàng Trong.

III. Khoa cử Nho học

Khoa cử Nho học là cơ chế tuyển chọn nhân tài quan trọng trong xã hội Đại Việt. Luận án phân tích thể lệ thi cử, quá trình tổ chức các khoa thi, và chính sách đãi ngộ dành cho người đỗ đạt ở cả Đàng Ngoài và Đàng Trong.

3.1. Khoa cử Nho học Đàng Ngoài

Chính quyền Lê - Trịnh tổ chức các khoa thi đều đặn, với mục tiêu tuyển chọn nhân tài phục vụ triều đình. Luận án làm rõ thể lệ thi cử, các khoa thi cụ thể, và chính sách đãi ngộ dành cho người đỗ đạt, phản ánh sự coi trọng của triều đình đối với khoa cử.

3.2. Khoa cử Nho học Đàng Trong

Ở Đàng Trong, chúa Nguyễn cũng tổ chức các khoa thi, nhưng với quy mô nhỏ hơn và thể lệ thi cử có sự khác biệt so với Đàng Ngoài. Luận án chỉ ra sự kế thừa và sáng tạo trong tổ chức khoa cử của Đàng Trong, phản ánh đặc thù của vùng đất này.

IV. Thành tựu và hạn chế

Luận án đánh giá những thành tựu và hạn chế của giáo dục và khoa cử Nho học trong hai thế kỷ XVII và XVIII. Thành tựu lớn nhất là việc đào tạo và cung cấp đội ngũ trí thức Nho học, góp phần vào sự phát triển của xã hội. Tuy nhiên, vẫn tồn tại những hạn chế như coi trọng bằng cấp và học thuộc lòng.

4.1. Thành tựu

Giáo dục và khoa cử Nho học đã đào tạo được đội ngũ trí thức có đức hạnh và tài năng, góp phần vào sự phát triển của Đại Việt. Luận án thống kê số lượng Tiến sĩ và Hương cống, đồng thời phân tích vai trò của họ trong xã hội.

4.2. Hạn chế

Một số hạn chế của giáo dục và khoa cử Nho học bao gồm việc coi trọng bằng cấp, đề cao văn chương, và học thuộc lòng. Những hạn chế này phản ánh sự cứng nhắc trong hệ thống giáo dục và khoa cử thời kỳ này.