Luận Án Tiến Sĩ Nghiên Cứu Sử Học Giáo Dục Và Khoa Cử Nho Học Đại Việt Thế Kỷ XVII-XVIII

Thế kỷ XVII và XVIII là giai đoạn lịch sử đặc biệt với nhiều biến cố chính trị, đặc biệt là sự chia cắt giữa Đàng Ngoài và Đàng Trong. Giáo dục và khoa cử Nho học đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành bản sắc văn hóa của từng vùng miền. Tuy nhiên, nghiên cứu về giáo dục và khoa cử Nho học trong thời kỳ này vẫn còn nhiều khoảng trống, đặc biệt là ở Đàng Trong. Luận án này nhằm lấp đầy những khoảng trống đó, cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về giáo dục và khoa cử Nho học trong hai thế kỷ này.

Mục đích chính của luận án là làm sáng tỏ tình hình tổ chức giáo dục và khoa cử Nho học ở cả Đàng Ngoài và Đàng Trong, từ đó đánh giá đóng góp của nền giáo dục này đối với sự phát triển của Đại Việt. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm phân tích bối cảnh chính trị - xã hội, trình bày mục tiêu giáo dục, và làm rõ tình hình tổ chức giáo dục và khoa cử thông qua các sự kiện lịch sử tiêu biểu.

Giáo dục Nho học nhằm đào tạo con người có đạo đức, kiến thức để làm quan và lưu danh sử sách. Mục tiêu này phản ánh tư tưởng Nho giáo, coi trọng việc học để trở thành người có đức hạnh và tài năng, đóng góp cho xã hội.

Chính quyền Lê - Trịnh ở Đàng Ngoài đã thiết lập một hệ thống giáo dục chặt chẽ, với trọng tâm là Quốc Tử Giám. Luận án làm rõ chính sách giáo dục, tổ chức trường lớp, và chế độ khảo thí, đồng thời chỉ ra sự kế thừa từ các triều đại trước.

Ở Đàng Trong, chúa Nguyễn đã xây dựng hệ thống giáo dục với trọng tâm là Học Cung. Luận án chỉ ra sự khác biệt trong tổ chức giáo dục, đặc biệt là việc gửi các công tử đến nhà các quan viên để học tập, phản ánh sự linh hoạt trong giáo dục của Đàng Trong.

Chính quyền Lê - Trịnh tổ chức các khoa thi đều đặn, với mục tiêu tuyển chọn nhân tài phục vụ triều đình. Luận án làm rõ thể lệ thi cử, các khoa thi cụ thể, và chính sách đãi ngộ dành cho người đỗ đạt, phản ánh sự coi trọng của triều đình đối với khoa cử.

Ở Đàng Trong, chúa Nguyễn cũng tổ chức các khoa thi, nhưng với quy mô nhỏ hơn và thể lệ thi cử có sự khác biệt so với Đàng Ngoài. Luận án chỉ ra sự kế thừa và sáng tạo trong tổ chức khoa cử của Đàng Trong, phản ánh đặc thù của vùng đất này.

Giáo dục và khoa cử Nho học đã đào tạo được đội ngũ trí thức có đức hạnh và tài năng, góp phần vào sự phát triển của Đại Việt. Luận án thống kê số lượng Tiến sĩ và Hương cống, đồng thời phân tích vai trò của họ trong xã hội.

Một số hạn chế của giáo dục và khoa cử Nho học bao gồm việc coi trọng bằng cấp, đề cao văn chương, và học thuộc lòng. Những hạn chế này phản ánh sự cứng nhắc trong hệ thống giáo dục và khoa cử thời kỳ này.