Quyền Tài Phán của Quốc Gia Trên Biển: Phân Tích Lý Luận và Thực Tiễn

• Tác giả: Nguyễn Thị Hồng Yến
• Người hướng dẫn: PGS. Đoàn Năng
• Trường học: Trường Đại học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật quốc tế
• Đề tài: Quyền tài phán của quốc gia trên biển – những vấn đề lý luận và thực tiễn
• Loại tài liệu: luận án tiến sỹ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
• DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ TRONG LUẬN ÁN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
• 0.2. ĐÁNH GIÁ NHỮNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
• 0.2.1. Đánh giá các kết quả nghiên cứu liên quan đến nội dung các nguyên tắc xác định quyền tài phán của quốc gia trên biển
• 0.2.2. Đánh giá các kết quả nghiên cứu liên quan đến cơ sở xác định quyền tài phán của quốc gia trên biển
• 0.2.3. Đánh giá các kết quả nghiên cứu liên quan đến nội dung quyền tài phán của quốc gia trên biển đối với các lĩnh vực: đi lại của tàu thuyền; thăm dò, khai thác và quản lý tài nguyên thiên nhiên; nghiên cứu khoa học biển
• 0.3. ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN
• 0.3.1. Về pháp lý và thực tiễn
• 0.3.2. Nội dung chính của Luận án
• 0.4. Tiểu kết
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUYỀN TÀI PHÁN CỦA QUỐC GIA TRÊN BIỂN
• 1.1. KHÁI NIỆM, SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NỘI DUNG QUYỀN TÀI PHÁN CỦA QUỐC GIA TRONG LUẬT BIỂN QUỐC TẾ
• 1.1.1. Khái niệm quyền tài phán của quốc gia trên biển
• 1.1.2. Sự hình thành và phát triển nội dung quyền tài phán của quốc gia trong Luật biển quốc tế
• 1.2. CÁC NGUYÊN TẮC XÁC ĐỊNH QUYỀN TÀI PHÁN CỦA QUỐC GIA TRÊN BIỂN
• 1.2.1. Nguyên tắc quyền tài phán theo lãnh thổ
• 1.2.2. Nguyên tắc quyền tài phán theo quốc tịch
• 1.2.3. Nguyên tắc quyền tài phán phổ quát
• 1.2.4. Thứ tự ưu tiên áp dụng các nguyên tắc trong xác định quyền tài phán của quốc gia trên biển
• 1.3. XUNG ĐỘT VÀ GIẢI QUYẾT XUNG ĐỘT QUYỀN TÀI PHÁN CỦA CÁC QUỐC GIA TRÊN BIỂN
• 1.3.1. Cơ sở và các trường hợp phát sinh xung đột quyền tài phán của quốc gia trên biển
• 1.3.2. Hướng giải quyết xung đột về quyền tài phán giữa các quốc gia trên biển
• 1.4. Tiểu kết
• 2. CHƯƠNG 2: PHÁP LUẬT QUỐC TẾ VỀ QUYỀN TÀI PHÁN CỦA QUỐC GIA TRÊN BIỂN, THỰC TIỄN THI HÀNH TẠI MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI VIỆT NAM
• 2.1. PHÁP LUẬT QUỐC TẾ VỀ QUYỀN TÀI PHÁN CỦA QUỐC GIA TRÊN BIỂN
• 2.1.1. Quyền tài phán đối với hoạt động đi lại của tàu thuyền nước ngoài trong các vùng biển thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền của quốc gia ven biển
• 2.1.2. Quyền tài phán đối với hoạt động thăm dò, khai thác và quản lý tài nguyên thiên nhiên trong các vùng biển của quốc gia ven biển
• 2.1.3. Quyền tài phán đối với hoạt động nghiên cứu khoa học biển trong các vùng biển của quốc gia ven biển
• 2.2. THỰC TIỄN THI HÀNH QUYỀN TÀI PHÁN TRÊN BIỂN CỦA MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI VIỆT NAM
• 2.2.1. Thực tiễn thi hành quyền tài phán trên biển của một số nước trên thế giới
• 2.2.2. Kinh nghiệm đối với Việt Nam
• 3. CHƯƠNG 3: PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH QUYỀN TÀI PHÁN TRÊN CÁC VÙNG BIỂN CỦA VIỆT NAM - THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
• 3.1. KHÁI QUÁT SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC QUY ĐỊNH VỀ THỰC THI QUYỀN TÀI PHÁN CỦA VIỆT NAM TRÊN CÁC VÙNG BIỂN
• 3.1.1. Giai đoạn trước năm 1945
• 3.1.2. Giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1975
• 3.1.3. Giai đoạn từ 1975 đến nay
• 3.2. QUYỀN TÀI PHÁN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐI LẠI CỦA TÀU THUYỀN NƯỚC NGOÀI TRONG CÁC VÙNG BIỂN CỦA VIỆT NAM
• 3.2.1. Quyền tài phán đối với hoạt động đi lại của tàu thuyền nước ngoài trong nội thủy của Việt Nam
• 3.2.2. Quyền tài phán đối với hoạt động đi qua không gây hại của tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải Việt Nam
• 3.2.3. Quyền tài phán đối với hoạt động đi lại của tàu thuyền nước ngoài trong các vùng biển thuộc quyền chủ quyền của Việt Nam
• 3.2.4. Các biện pháp xử lý đối với tàu nước ngoài vi phạm hoạt động đi lại trong các vùng biển của Việt Nam
• 3.2.5. Đánh giá thực tiễn thi hành quyền tài phán đối với hoạt động đi lại của tàu thuyền nước ngoài trong các vùng biển Việt Nam
• 3.3. QUYỀN TÀI PHÁN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG THĂM DÒ, KHAI THÁC VÀ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN TRONG CÁC VÙNG BIỂN VIỆT NAM
• 3.3.1. Quyền tài phán đối với hoạt động thăm dò, khai thác và quản lý tài nguyên sinh vật trong các vùng biển của Việt Nam
• 3.3.2. Quyền tài phán đối với hoạt động thăm dò, khai thác và quản lý tài nguyên phi sinh vật trong các vùng biển của Việt Nam
• 3.3.3. Đánh giá thực tiễn thi hành quyền tài phán của Việt Nam đối với hoạt động thăm dò, khai thác và quản lý tài nguyên thiên nhiên trong các vùng biển
• 3.4. QUYỀN TÀI PHÁN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC BIỂN DO TÀU THUYỀN NƯỚC NGOÀI TIẾN HÀNH TRONG CÁC VÙNG BIỂN CỦA VIỆT NAM
• 3.4.1. Yêu cầu chung đối với hoạt động nghiên cứu khoa học trong các vùng biển của Việt Nam
• 3.4.2. Thực trạng cấp phép và thi hành quyền tài phán đối với hoạt động nghiên cứu khoa học biển do tàu thuyền nước ngoài tiến hành trong các vùng biển Việt Nam
• 4. CHƯƠNG 4: QUAN ĐIỂM, YÊU CẦU, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC THI QUYỀN TÀI PHÁN TRÊN BIỂN CỦA VIỆT NAM
• 4.1. Quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về hoàn thiện pháp luật và tăng cường hiệu quả thực thi quyền tài phán của Việt Nam trên các vùng biển trong giai đoạn hiện nay
• 4.2. Yêu cầu, mục đích của việc hoàn thiện pháp luật và nâng cao năng lực thực thi pháp luật của Việt Nam trên các vùng biển
• 4.3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi quyền tài phán của Việt Nam trên các vùng biển
• 4.4. Tiểu kết
• KẾT LUẬN CHUNG
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Quyền Tài Phán Quốc Gia Trên Biển Khái Niệm Và Lịch Sử Phát Triển

Quyền tài phán quốc gia là một khái niệm trung tâm trong luật biển quốc tế, được định nghĩa là quyền của một quốc gia thực thi pháp luật và quản lý các hoạt động trong các vùng biển thuộc chủ quyền của mình. Luận án tiến sĩ này tập trung phân tích sự hình thành và phát triển của quyền tài phán trong luật biển quốc tế, từ các quy định sơ khai đến các công ước hiện đại như Công ước Luật Biển 1982 (UNCLOS). Quá trình này phản ánh sự tiến hóa của các nguyên tắc pháp lý quốc tế, đặc biệt là trong bối cảnh tranh chấp biển đảo ngày càng phức tạp.

1.1. Khái Niệm Quyền Tài Phán Quốc Gia Trên Biển

Quyền tài phán quốc gia bao gồm quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp trong các vùng biển thuộc chủ quyền của quốc gia. Đây là một phần không thể thiếu của chủ quyền biển đảo, được quy định rõ trong UNCLOS. Luận án nhấn mạnh rằng, quyền tài phán không chỉ giới hạn trong lãnh hải mà còn mở rộng đến vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.

1.2. Lịch Sử Phát Triển Quyền Tài Phán Trong Luật Biển Quốc Tế

Lịch sử phát triển của quyền tài phán gắn liền với sự hình thành các nguyên tắc cơ bản của luật biển quốc tế. Từ các quy định sơ khai trong thế kỷ 17 đến các công ước hiện đại như UNCLOS, quyền tài phán đã trở thành một công cụ pháp lý quan trọng để giải quyết các tranh chấp biển đảo và bảo vệ quyền lợi quốc gia trên biển.

II. Nguyên Tắc Xác Định Quyền Tài Phán Quốc Gia Trên Biển

Luận án phân tích các nguyên tắc cơ bản xác định quyền tài phán quốc gia trên biển, bao gồm nguyên tắc lãnh thổ, nguyên tắc quốc tịch và nguyên tắc phổ quát. Các nguyên tắc này không chỉ là cơ sở pháp lý để xác định quyền tài phán mà còn là công cụ để giải quyết các xung đột quyền tài phán giữa các quốc gia.

2.1. Nguyên Tắc Lãnh Thổ

Nguyên tắc lãnh thổ quy định rằng quốc gia có quyền tài phán đối với các hoạt động diễn ra trong lãnh hải và các vùng biển thuộc chủ quyền của mình. Đây là nguyên tắc cơ bản nhất trong việc xác định quyền tài phán quốc gia.

2.2. Nguyên Tắc Quốc Tịch

Nguyên tắc quốc tịch cho phép quốc gia thực thi quyền tài phán đối với các tàu thuyền mang quốc tịch của mình, bất kể chúng hoạt động ở vùng biển nào. Nguyên tắc này đặc biệt quan trọng trong việc quản lý các hoạt động đánh bắt cá và nghiên cứu khoa học biển.

III. Thực Tiễn Thi Hành Quyền Tài Phán Trên Biển Kinh Nghiệm Quốc Tế Và Việt Nam

Luận án đánh giá thực tiễn thi hành quyền tài phán quốc gia trên biển tại một số quốc gia và rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Các quốc gia như Trung Quốc, Philippines và Indonesia đã có nhiều kinh nghiệm trong việc thực thi quyền tài phán, đặc biệt là trong bối cảnh tranh chấp biển đảo.

3.1. Kinh Nghiệm Quốc Tế

Các quốc gia như Trung Quốc và Philippines đã áp dụng hiệu quả các nguyên tắc của UNCLOS để bảo vệ chủ quyền biển đảo và giải quyết các tranh chấp. Việc sử dụng các cơ chế pháp lý quốc tế như Tòa án Luật Biển Quốc tế (ITLOS) cũng là một bài học quan trọng.

3.2. Thực Tiễn Tại Việt Nam

Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc thực thi quyền tài phán trên biển, đặc biệt là trong việc bảo vệ chủ quyền biển đảo tại Biển Đông. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao năng lực thực thi.

IV. Giải Pháp Hoàn Thiện Pháp Luật Và Nâng Cao Hiệu Quả Thực Thi Quyền Tài Phán

Luận án đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi quyền tài phán quốc gia trên biển. Các giải pháp này bao gồm việc củng cố hệ thống pháp luật, tăng cường năng lực của các lực lượng chấp pháp và thúc đẩy hợp tác quốc tế.

4.1. Củng Cố Hệ Thống Pháp Luật

Việt Nam cần hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến quyền tài phán, đặc biệt là trong các lĩnh vực như quản lý tài nguyên biển, nghiên cứu khoa học biển và bảo vệ môi trường biển.

4.2. Tăng Cường Năng Lực Thực Thi

Việc tăng cường năng lực của các lực lượng chấp pháp, đặc biệt là Cảnh sát biển Việt Nam, là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả thực thi quyền tài phán trên biển.