Luận án tiến sĩ luật học: Pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh ở Việt Nam

• Tác giả: Vũ Huan
• Người hướng dẫn: PGS. Hoàng Thế Liên
• Trường học: Trường Đại học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Kinh tế
• Đề tài: Pháp luật kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh tại Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2002
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHÁP LUẬT VỀ KIỂM SOÁT ĐỘC QUYỀN VÀ CHỐNG CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH
• 1.1. Khái quát chung về cạnh tranh và độc quyền trong nền kinh tế thị trường
• 1.2. Pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh – công cụ hữu hiệu để Nhà nước bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh
• 1.3. Vai trò của Nhà nước trong việc thực hiện chức năng bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh
• 1.4. Những đặc trưng cơ bản của pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh
• 1.5. Những nội dung chủ yếu của pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh
• 1.6. Kết luận Chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CẠNH TRANH, ĐỘC QUYỀN VÀ PHÁP LUẬT ĐIỀU CHỈNH VẤN ĐỀ NÀY Ở VIỆT NAM
• 2.1. Thực trạng vấn đề cạnh tranh và độc quyền trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam
• 2.2. Bối cảnh chung của nền kinh tế thị trường ở Việt Nam
• 2.3. Tình trạng cạnh tranh không lành mạnh
• 2.4. Tình trạng lạm dụng thế mạnh để hạn chế cạnh tranh
• 2.5. Độc quyền Nhà nước và những ảnh hưởng của nó
• 2.6. Thực trạng pháp luật điều chỉnh vấn đề cạnh tranh và độc quyền ở Việt Nam
• 2.7. Thực trạng thi hành các quy định pháp luật về cạnh tranh
• 2.8. Nhận xét về thực trạng điều chỉnh pháp luật đối với vấn đề cạnh tranh và độc quyền ở Việt Nam
• 2.9. Kết luận Chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG XÂY DỰNG PHÁP LUẬT VỀ KIỂM SOÁT ĐỘC QUYỀN VÀ CHỐNG CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH Ở VIỆT NAM
• 3.1. Những quan điểm cơ bản và yêu cầu đối với việc nghiên cứu xây dựng pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh ở Việt Nam
• 3.2. Pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh phải được xây dựng dựa trên quan điểm, đường lối và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước
• 3.3. Pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh phải được xây dựng dựa trên nền tảng của chính sách cạnh tranh phù hợp, hiệu quả
• 3.4. Pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh phải phù hợp với nguyên tắc và quy luật vận động khách quan của nền kinh tế thị trường
• 3.5. Pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh phải phù hợp với phong tục, tập quán và chuẩn mực đạo đức kinh doanh
• 3.6. Pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh phải bảo đảm quá trình hội nhập pháp luật quốc tế và khu vực
• 3.7. Pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh phải tạo cơ sở pháp lý vững chắc để thực hiện nguyên tắc bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, trung thực, công bằng giữa các chủ thể kinh doanh, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng
• 3.8. Một số định hướng khi nghiên cứu xây dựng pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh ở Việt Nam
• 3.8.1. Giải quyết mối quan hệ giữa vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước với yêu cầu bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng trong kinh doanh
• 3.8.2. Giải quyết mối quan hệ giữa pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh với pháp luật chuyên ngành trong quá trình thực hiện điều chỉnh pháp luật
• 3.8.3. Hình thành một số nguyên tắc cơ bản của pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh
• 3.8.4. Kiến nghị các giải pháp thực hiện
• 3.9. Xây dựng một Đạo luật về cạnh tranh và kiểm soát độc quyền trong kinh doanh ở Việt Nam
• 3.10. Tăng cường các lĩnh vực pháp luật có liên quan đến việc bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh, tạo ra sự đồng bộ trong cơ chế điều chỉnh vấn đề cạnh tranh và độc quyền ở Việt Nam
• 3.11. Kết luận Chương 3
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tóm tắt

I. Pháp luật kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh

Pháp luật kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh là công cụ quan trọng để Nhà nước duy trì môi trường cạnh tranh lành mạnh. Trong nền kinh tế thị trường, cạnh tranh là động lực phát triển, nhưng cũng dẫn đến các hành vi tiêu cực như độc quyền thị trường và hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Pháp luật này giúp điều chỉnh các hành vi này, bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng và doanh nghiệp. Luật cạnh tranh Việt Nam đã được xây dựng dựa trên các nguyên tắc kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế.

1.1. Khái quát về cạnh tranh và độc quyền

Cạnh tranh là thuộc tính của nền kinh tế thị trường, thúc đẩy sự phát triển kinh tế. Tuy nhiên, cạnh tranh gay gắt dẫn đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh và độc quyền thị trường. Pháp luật kinh tế Việt Nam đã nhận diện các vấn đề này và đề xuất các biện pháp kiểm soát. Cạnh tranh không lành mạnh bao gồm các hành vi như bôi nhọ đối thủ, nhái mẫu hàng hóa, gây nhầm lẫn thương hiệu. Độc quyền thị trường xuất hiện khi một doanh nghiệp kiểm soát thị phần lớn, hạn chế cạnh tranh.

1.2. Vai trò của Nhà nước trong kiểm soát độc quyền

Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện quy định pháp lý cạnh tranh. Thông qua luật chống độc quyền, Nhà nước kiểm soát các hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường. Pháp luật thương mại và luật doanh nghiệp cũng góp phần tạo ra môi trường cạnh tranh công bằng. Nhà nước cần xây dựng các cơ chế giám sát và xử lý vi phạm, đảm bảo các doanh nghiệp tuân thủ quy định.

II. Thực trạng cạnh tranh và độc quyền tại Việt Nam

Thực trạng cạnh tranh và độc quyền tại Việt Nam phản ánh những thách thức trong việc thực thi pháp luật cạnh tranh. Các doanh nghiệp nhà nước vẫn chiếm ưu thế, dẫn đến tình trạng độc quyền nhà nước. Các doanh nghiệp tư nhân và nước ngoài cũng tham gia cạnh tranh, nhưng thường xảy ra các hành vi không lành mạnh. Pháp luật bảo vệ người tiêu dùng cần được tăng cường để đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng.

2.1. Tình trạng cạnh tranh không lành mạnh

Cạnh tranh không lành mạnh tại Việt Nam biểu hiện qua các hành vi như bán phá giá, quảng cáo so sánh không trung thực, và lôi kéo khách hàng. Các doanh nghiệp thường sử dụng chiến thuật này để giành lợi thế cạnh tranh. Pháp luật kinh tế cần có các quy định cụ thể để xử lý các hành vi này, đảm bảo môi trường cạnh tranh công bằng.

2.2. Độc quyền nhà nước và ảnh hưởng

Độc quyền nhà nước vẫn tồn tại trong nhiều ngành kinh tế, gây ra tình trạng lũng đoạn thị trường. Các doanh nghiệp nhà nước thường có ưu thế về tài chính và chính sách, hạn chế sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân. Quản lý độc quyền cần được cải thiện để giảm thiểu tác động tiêu cực đến nền kinh tế.

III. Phương hướng xây dựng pháp luật kiểm soát độc quyền

Việc xây dựng pháp luật kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh cần dựa trên các nguyên tắc kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Luật kinh tế cần được hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Các giải pháp bao gồm xây dựng đạo luật cạnh tranh, tăng cường giám sát thị trường, và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

3.1. Xây dựng đạo luật cạnh tranh

Việc xây dựng đạo luật cạnh tranh là cần thiết để tạo ra khung pháp lý vững chắc. Đạo luật này cần quy định rõ các hành vi cạnh tranh không lành mạnh và biện pháp xử lý. Pháp luật cạnh tranh cũng cần phù hợp với các cam kết quốc tế, đảm bảo hội nhập kinh tế toàn cầu.

3.2. Tăng cường giám sát thị trường

Giám sát thị trường là yếu tố quan trọng để đảm bảo tuân thủ quy định chống độc quyền. Các cơ quan quản lý cần được trang bị đủ nguồn lực và quyền hạn để thực hiện nhiệm vụ. Kiểm soát thị trường cần được thực hiện thường xuyên, phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm.