I. Tính cấp thiết của đề tài
Tổ chức bản (làng) là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa - xã hội của các tộc người thiểu số ở Việt Nam. Đặc biệt, đối với người Nùng Phàn Slình tại huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên, bản không chỉ là nơi cư trú mà còn là không gian văn hóa, nơi lưu giữ các phong tục tập quán và giá trị nhân văn. Bản thể hiện tính cộng đồng và tự quản, góp phần duy trì những nét văn hóa truyền thống. Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự thay đổi nhanh chóng của xã hội, tổ chức bản đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Những yếu tố tác động đến sự biến đổi của tổ chức bản cần được nghiên cứu sâu hơn để bảo tồn những giá trị văn hóa đặc trưng của dân tộc. Đề tài này không chỉ có ý nghĩa lý thuyết mà còn có tính thực tiễn cao, giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của tổ chức bản trong việc phát triển kinh tế - xã hội của người Nùng Phàn Slình.
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích chính của nghiên cứu là làm rõ đặc điểm và vai trò của tổ chức bản người Nùng Phàn Slình trong đời sống xã hội hiện nay. Nghiên cứu sẽ phân tích vai trò của bản trong việc xây dựng nông thôn mới và phát triển kinh tế địa phương. Để đạt được mục đích này, nghiên cứu sẽ thực hiện một số nhiệm vụ như tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến làng/bản, xác định nguồn gốc và lịch sử cư trú của người Nùng Phàn Slình, cũng như nghiên cứu cấu trúc và các mối quan hệ xã hội trong bản. Những nhiệm vụ này sẽ giúp tạo ra một cái nhìn toàn diện về tổ chức bản, đồng thời chỉ ra những yếu tố tác động đến sự biến đổi của nó trong bối cảnh hiện đại.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là tổ chức bản của người Nùng Phàn Slình, bao gồm các nội dung như đặc điểm cư trú, cấu trúc bản và các mối quan hệ xã hội. Phạm vi nghiên cứu được giới hạn tại các xã Hòa Bình, Tân Long, Văn Hán và Văn Lăng, nơi có đông người Nùng sinh sống. Thời gian nghiên cứu được chia thành hai giai đoạn: trước năm 1945 và từ năm 1945 đến nay. Sự lựa chọn này nhằm phân tích sự biến đổi của tổ chức bản qua các giai đoạn lịch sử khác nhau, từ đó hiểu rõ hơn về sự phát triển và thay đổi của bản trong bối cảnh xã hội hiện đại.
IV. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Luận án áp dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử để phân tích tổ chức bản và các mối quan hệ xã hội của người Nùng Phàn Slình. Phương pháp nghiên cứu chủ yếu bao gồm điền dã Dân tộc học, phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm, và phân tích tài liệu thứ cấp. Phỏng vấn sâu với các đối tượng như cán bộ xã, trưởng bản, và người dân sẽ cung cấp thông tin đa chiều về các mối quan hệ xã hội và sự biến đổi của bản. Qua đó, luận án sẽ làm rõ những yếu tố tác động đến tổ chức bản và đưa ra các khuyến nghị nhằm phát huy các giá trị văn hóa tích cực trong quá trình xây dựng nông thôn mới.
V. Đóng góp mới về khoa học của luận án
Luận án đóng góp vào kho tàng tri thức về tổ chức bản của người Nùng Phàn Slình, trình bày một cách toàn diện về cấu trúc, vai trò và chức năng của tổ chức bản trong cộng đồng. Nghiên cứu chỉ ra các yếu tố tác động và xu hướng biến đổi của tổ chức bản, từ đó góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh xây dựng nông thôn mới. Những kết quả này không chỉ có giá trị lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn, hỗ trợ cho việc hoạch định chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc bảo tồn văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
VI. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
Luận án không chỉ mang lại những hiểu biết sâu sắc về tổ chức bản của người Nùng Phàn Slình mà còn đóng góp vào việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Kết quả nghiên cứu sẽ là cơ sở cho các chính sách phát triển nông thôn mới, giúp nâng cao đời sống văn hóa và kinh tế của người Nùng. Đồng thời, luận án cũng cung cấp các luận cứ khoa học cho việc hoạch định các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, góp phần bảo tồn và phát huy những yếu tố văn hóa tích cực trong quá trình phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội ở địa phương.
