Luận án tiến sĩ ngữ văn: Nghiên cứu thi pháp văn bản ngự chế cổ kim

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỞ ĐẦU

0.1. Tính cấp thiết của đề tài

0.2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

0.3. Phương pháp nghiên cứu

0.4. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu

0.5. Đóng góp mới của luận án

0.6. Cấu trúc của luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ GIỚI THIỆU TÁC GIẢ TÁC PHẨM

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu

1.1.1. Tư liệu cổ ghi chép thơ Ngự chế và tác phẩm Ngự chế cổ kim thể cách thi pháp tập của Thiệu Trị

1.1.2. Công trình thư mục học, số hoá về thơ văn Ngự chế của Thiệu Trị

1.1.3. Nghiên cứu về tiểu sử, sự nghiệp văn chương của Thiệu Trị

1.1.4. Nghiên cứu về tác phẩm Ngự chế cổ kim thể cách thi pháp tập

1.2. Tác giả Thiệu Trị

1.2.1. Thân thế cuộc đời và sự nghiệp chính trị

1.2.2. Khái quát sự nghiệp văn chương của Thiệu Trị

1.2.3. Giới thiệu tác phẩm Ngự chế cổ kim thể cách thi pháp tập

1.3. Định hướng nghiên cứu của đề tài

1.4. Tiểu kết chương 1

2. CHƯƠNG 2: KHẢO CỨU VĂN BẢN NGỰ CHẾ CỔ KIM THỂ CÁCH THI PHÁP TẬP

2.1. Tên gọi, niên đại và quá trình biên định tác phẩm

2.2. Phân loại và hiện trạng văn bản

2.2.1. Tư liệu lưu trữ tại Viện nghiên cứu Hán Nôm, Hà Nội

2.2.2. Tư liệu lưu trữ tại Thư viện Quốc gia, Hà Nội

2.2.3. Tư liệu mộc bản lưu trữ lại Trung tâm lưu trữ Quốc gia IV, Đà Lạt

2.3. Khảo dị, xác định và bổ khuyết thiện bản

2.3.1. Khảo dị và xác định thiện bản

2.3.2. Bổ khuyết thiện bản

2.4. Khảo cứu cấu trúc nội dung văn bản tác phẩm Ngự chế cổ kim thể cách thi pháp tập

2.4.1. Khảo cứu bài Biểu

2.4.2. Khảo cứu tựa dẫn của các sáng tác

2.4.3. Khảo cứu nội dung văn bản tác phẩm

2.5. Tiểu kết chương 2

3. CHƯƠNG 3: ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT CỦA TÁC PHẨM NGỰ CHẾ CỔ KIM THỂ CÁCH THI PHÁP TẬP

3.1. Quan niệm về thể cách thi pháp của Thiệu Trị

3.2. Thể cách thi pháp cổ kim

3.2.1. Khái quát thể cách thi pháp cổ kim

3.2.2. Luận giải thể cách thi pháp cổ kim

3.3. Thể cách thi pháp tân sáng

3.3.1. Khái quát thống kê thể cách thi pháp tân sáng

3.3.2. Luận giải thể cách thi pháp tân sáng

3.4. Giá trị thi học của tác phẩm

3.5. Tiểu kết chương 3

4. CHƯƠNG 4: ĐẶC ĐIỂM NỘI DUNG CỦA TÁC PHẨM NGỰ CHẾ CỔ KIM THỂ CÁCH THI PHÁP TẬP

4.1. Quan niệm về nội dung thơ ca và mối quan hệ của nó với thể cách thi pháp

4.1.1. Quan niệm về nội dung thơ ca thời trung đại Việt Nam

4.1.2. Quan niệm về nội dung thơ ca của Thiệu Trị

4.1.3. Mối quan hệ giữa nội dung thơ ca và thể cách thi pháp

4.2. Nội dung thơ ca trong cương vị một Hoàng đế

4.2.1. Vận dụng tư tưởng Nho giáo trong trị quốc an dân

4.2.2. Chấn hưng văn trị

4.2.3. Thương dân, chăm lo nông nghiệp

4.3. Nội dung văn chương trong tư cách một thi nhân

4.3.1. Tình cảm với vua cha

4.3.2. Hình tượng con người, thiên nhiên trong thơ Thiệu Trị

4.4. Tiểu kết chương 4

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Luận án tiến sĩ ngữ văn

Luận án tiến sĩ ngữ văn của Phan Thanh Việt tập trung vào nghiên cứu thi pháp văn bản ngự chế cổ kim. Đây là công trình khoa học đầu tiên đi sâu vào phân tích tác phẩm Ngự chế cổ kim thể cách thi pháp tập của vua Thiệu Trị. Luận án không chỉ khai thác giá trị văn học mà còn làm rõ vai trò của Thiệu Trị trong nền thi pháp học trung đại Việt Nam. Luận án tiến sĩ này đặt nền móng cho việc nghiên cứu chuyên sâu về văn học triều Nguyễn, đặc biệt là văn chương trong Hoàng tộc.

1.1. Nghiên cứu thi pháp

Nghiên cứu thi pháp trong luận án tập trung vào việc phân tích các thể cách thi pháp cổ kim và tân sáng được Thiệu Trị sử dụng. Thi pháp văn học được xem xét qua góc độ lịch sử và nghệ thuật, làm nổi bật sự sáng tạo của Thiệu Trị trong việc kết hợp truyền thống và hiện đại. Luận án cũng đánh giá giá trị thi học của tác phẩm, khẳng định vị trí của Thiệu Trị trong nền văn học trung đại.

1.2. Văn bản ngự chế cổ kim

Văn bản ngự chế cổ kim là đối tượng chính của luận án. Văn bản cổ kim này bao gồm 157 bài thơ với 72 thể cách thi pháp, trong đó có nhiều thể cách do Thiệu Trị tự sáng tạo. Luận án tiến hành khảo cứu, xác định thiện bản, và bổ khuyết nội dung để làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo. Văn bản ngự chế không chỉ là tài liệu văn học mà còn là di sản văn hóa quý giá.

II. Phân tích văn bản và ngữ nghĩa

Luận án sử dụng phương pháp văn bản học và thi pháp học để phân tích cấu trúc và nội dung của tác phẩm. Phân tích văn bản được thực hiện qua việc khảo dị, xác định thiện bản, và bổ khuyết nội dung. Ngữ nghĩa được khai thác qua việc luận giải các thể cách thi pháp và mối quan hệ giữa nội dung và hình thức. Luận án cũng sử dụng phương pháp liên ngành để tiếp cận tác phẩm một cách toàn diện.

2.1. Khảo cứu văn bản

Khảo cứu văn bản là bước quan trọng trong luận án. Khảo cứu này bao gồm việc xác định niên đại, truyền bản, và hiện trạng lưu trữ của tác phẩm. Luận án cũng tiến hành đối chiếu các dị bản để tìm ra thiện bản chính xác nhất. Văn bản học được áp dụng để làm rõ quá trình hình thành và lưu truyền của tác phẩm.

2.2. Ngữ nghĩa ngầm

Ngữ nghĩa ngầm trong tác phẩm được khai thác qua việc phân tích các lớp nghĩa ẩn sau mỗi thể cách thi pháp. Ngữ nghĩa ngầm này phản ánh tư tưởng và quan điểm sáng tác của Thiệu Trị. Luận án cũng làm rõ mối quan hệ giữa ngữ nghĩa và thi pháp, từ đó đánh giá giá trị nghệ thuật của tác phẩm.

III. Giá trị và ứng dụng thực tiễn

Luận án không chỉ có giá trị học thuật mà còn mang tính ứng dụng thực tiễn cao. Giá trị của luận án nằm ở việc làm sáng tỏ đóng góp của Thiệu Trị trong nền thi pháp học trung đại. Ứng dụng thực tiễn được thể hiện qua việc cung cấp tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo về văn học triều Nguyễn. Luận án cũng góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.

3.1. Giá trị thi học

Giá trị thi học của tác phẩm được luận án làm rõ qua việc phân tích các thể cách thi pháp và nội dung thơ ca. Thi pháp văn học của Thiệu Trị được đánh giá là sự kết hợp độc đáo giữa truyền thống và sáng tạo. Luận án cũng khẳng định vị trí của Thiệu Trị trong lịch sử văn học trung đại Việt Nam.

3.2. Ứng dụng trong nghiên cứu

Luận án cung cấp nguồn tư liệu quý giá cho các nghiên cứu về văn học triều Nguyễn. Ứng dụng của luận án được thể hiện qua việc làm cơ sở cho các công trình nghiên cứu chuyên sâu về văn chương Hoàng tộc. Luận án cũng góp phần nâng cao nhận thức về giá trị di sản văn hóa dân tộc.

Luận án tiến sĩ ngữ văn: Khám phá thi pháp trong văn bản ngự chế cổ kim