I. Giới thiệu về Luận Án Tiến Sĩ Nghiên Cứu Văn Bản Tác Phẩm Diễn Nôm Nhị Độ Mai
Luận án tiến sĩ với đề tài Nghiên cứu văn bản tác phẩm diễn Nôm Nhị Độ Mai của tác giả Nguyễn Thị Hải Vân là một công trình nghiên cứu chuyên sâu về văn bản Hán Nôm và tác phẩm văn học cổ điển Việt Nam. Luận án tập trung vào việc khảo sát, phân tích và đánh giá hệ thống văn bản diễn Nôm của tác phẩm Nhị Độ Mai, một trong những tác phẩm văn học trung đại nổi tiếng. Mục tiêu của luận án là xác lập quá trình truyền bản, tìm hiểu về tác giả, niên đại, và đánh giá giá trị nghệ thuật cũng như nội dung tư tưởng của các bản diễn Nôm này.
1.1. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Luận án nhằm khảo cứu toàn diện hệ thống văn bản diễn Nôm Nhị Độ Mai, xác định quá trình truyền bản, và tìm ra bản nền đáng tin cậy. Nhiệm vụ cụ thể bao gồm khái quát hệ thống văn bản, phân loại, khảo dị, so sánh để tìm ra bản nền, nghiên cứu về tác giả và niên đại, đồng thời đánh giá giá trị nội dung và nghệ thuật của các tác phẩm diễn Nôm này.
1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là 13 văn bản diễn Nôm Nhị Độ Mai hiện được lưu giữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm, Thư viện Viện Văn học, và Thư viện Quốc gia Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào việc khảo cứu hệ thống các văn bản diễn dịch Nôm, bao gồm cả các tư liệu thành văn liên quan đến truyện thơ Nôm Nhị Độ Mai.
II. Khái niệm Diễn Nôm trong Văn học Trung đại Việt Nam
Diễn Nôm là một khái niệm quan trọng trong văn học cổ điển Việt Nam, chỉ việc chuyển dịch hoặc diễn đạt các tác phẩm từ chữ Hán sang chữ Nôm. Quá trình này không chỉ đơn thuần là dịch thuật mà còn là sự sáng tạo, biến đổi để phù hợp với văn hóa và ngôn ngữ Việt. Diễn Nôm thường được thực hiện dưới dạng thơ lục bát, một thể thơ truyền thống của Việt Nam, giúp tác phẩm dễ nhớ, dễ truyền bá trong dân gian.
2.1. Vai trò của Diễn Nôm trong văn học
Diễn Nôm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển văn học dân gian và văn học truyền thống Việt Nam. Nó giúp các tác phẩm văn học Hán Nôm trở nên gần gũi hơn với đại chúng, đồng thời góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam. Các tác phẩm diễn Nôm thường mang tính giáo dục, răn dạy đạo đức và phản ánh tư tưởng của thời đại.
2.2. Mối quan hệ giữa Diễn Nôm và thể lục bát
Thể lục bát là hình thức phổ biến nhất trong các tác phẩm diễn Nôm. Sự kết hợp giữa diễn Nôm và thể lục bát tạo nên một phương thức truyền tải nội dung hiệu quả, vừa dễ nhớ vừa mang tính nghệ thuật cao. Điều này giúp các tác phẩm diễn Nôm không chỉ được lưu truyền rộng rãi mà còn trở thành một phần không thể thiếu trong văn học dân gian Việt Nam.
III. Hệ thống văn bản diễn Nôm Nhị Độ Mai
Nhị Độ Mai là một tác phẩm văn học cổ điển được diễn Nôm từ tiểu thuyết Trung Quốc. Luận án tập trung khảo sát hệ thống văn bản diễn Nôm của tác phẩm này, bao gồm các bản như Nhị Độ Mai diễn ca, Nhị Độ Mai tinh tuyển, và Nhị Độ Mai trò. Mỗi bản có những đặc điểm riêng về nội dung và hình thức, phản ánh quá trình truyền bản và sự biến đổi của tác phẩm qua thời gian.
3.1. Nguồn gốc và đặc trưng của các văn bản
Các văn bản diễn Nôm Nhị Độ Mai có nguồn gốc từ tiểu thuyết Trung Quốc, được diễn dịch và cải biên để phù hợp với văn hóa Việt Nam. Mỗi bản có những đặc trưng riêng về ngôn ngữ, cấu trúc và nội dung, phản ánh sự sáng tạo của các tác giả Việt Nam trong quá trình diễn Nôm.
3.2. Quá trình truyền bản và khảo dị
Luận án tiến hành khảo dị và so sánh các văn bản diễn Nôm Nhị Độ Mai để xác định quá trình truyền bản và tìm ra bản nền đáng tin cậy. Qua đó, tác giả đưa ra những nhận định về sự khác biệt và tương đồng giữa các bản, đồng thời đánh giá giá trị của từng bản trong hệ thống văn bản diễn Nôm.
IV. Giá trị và vị thế của các tác phẩm diễn Nôm Nhị Độ Mai
Các tác phẩm diễn Nôm Nhị Độ Mai không chỉ có giá trị về mặt văn học mà còn mang ý nghĩa văn hóa và lịch sử sâu sắc. Chúng phản ánh tư tưởng, đạo đức và quan niệm sống của người Việt Nam thời trung đại, đồng thời góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học dân gian và văn học truyền thống Việt Nam.
4.1. Giá trị nội dung và tư tưởng
Các tác phẩm diễn Nôm Nhị Độ Mai mang nhiều giá trị nội dung và tư tưởng, phản ánh tinh thần trung hiếu, tiết nghĩa của người Việt Nam. Chúng cũng thể hiện sự sáng tạo và biến đổi của các tác giả Việt Nam trong quá trình diễn Nôm, làm cho tác phẩm trở nên gần gũi và phù hợp với văn hóa Việt.
4.2. Vị thế trong văn học Việt Nam
Các tác phẩm diễn Nôm Nhị Độ Mai có vị thế quan trọng trong văn học Việt Nam, đặc biệt là trong dòng văn học trung đại. Chúng không chỉ là những tác phẩm văn học có giá trị nghệ thuật cao mà còn là nguồn tư liệu quý giá để nghiên cứu về lịch sử, văn hóa và tư tưởng của người Việt Nam thời kỳ này.
