Nghiên cứu rối loạn xương khoáng và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn 5 lọc máu chu kỳ

• Tác giả: Nguyễn Thanh Minh
• Người hướng dẫn: GS. Võ Tam
• Trường học: Đại học Huế - Trường Đại học Y - Dược
• Chuyên ngành: Nội khoa
• Đề tài: Nghiên cứu rối loạn xương, khoáng và các yếu tố liên quan trên bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn 5 lọc máu chu kỳ
• Loại tài liệu: Luận án tiến sỹ y học
• Địa điểm: Huế

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. MỞ ĐẦU
• 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. BỆNH THẬN MẠN- LỌC MÁU CHU KỲ
• 2.1.1. Dịch tễ học bệnh thận mạn
• 2.1.2. Chẩn đoán bệnh thận mạn
• 2.1.2.1. Định nghĩa, chẩn đoán Bệnh thận mạn (BTM)
• 2.1.2.2. Phân loại giai đoạn bệnh thận mạn
• 2.1.3. Bệnh thận mạn giai đoạn cuối
• 2.1.4. Lọc máu chu kỳ
• 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3.3. Đạo đức trong nghiên cứu
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Kết quả về khoáng xương, mật độ xương và canxi hóa mạch máu ở bệnh nhân bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ
• 4.3. Kết quả liên quan giữa các rối loạn khoáng xương, xương với các yếu tố ở bệnh nhân bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ
• 4.4. Bàn luận về các đặc điểm đối tượng nghiên cứu
• 4.5. Bàn luận về khoáng xương, mật độ xương và canxi hóa mạch máu ở bệnh nhân lọc máu chu kỳ
• 4.6. Bàn luận về liên quan giữa rối loạn khoáng xương, xương với các yếu tố ở bệnh nhân bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ
• 4.7. Hạn chế của đề tài
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Rối loạn xương khoáng ở bệnh nhân thận mạn giai đoạn 5 lọc máu chu kỳ

Rối loạn xương khoáng là một biến chứng phổ biến ở bệnh nhân thận mạn giai đoạn 5 đang điều trị bằng lọc máu chu kỳ. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá các rối loạn liên quan đến xương khoáng, bao gồm sự mất cân bằng canxi, phospho và hormone tuyến cận giáp (PTH). Các yếu tố này góp phần vào sự phát triển của loạn dưỡng xương do thận, một tình trạng nghiêm trọng làm tăng nguy cơ gãy xương và giảm chất lượng cuộc sống. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc kiểm soát các chỉ số khoáng chất như canxi và phospho là cần thiết để giảm thiểu các biến chứng xương và tim mạch.

1.1. Cơ chế bệnh sinh của rối loạn xương khoáng

Cơ chế bệnh sinh của rối loạn xương khoáng ở bệnh nhân thận mạn liên quan đến sự suy giảm chức năng thận, dẫn đến tích tụ các chất độc hại và rối loạn chuyển hóa khoáng chất. Sự giảm bài tiết phospho và giảm tổng hợp vitamin D hoạt hóa gây ra tình trạng cường cận giáp thứ phát, làm tăng PTH và dẫn đến loạn dưỡng xương. Ngoài ra, sự tích tụ beta 2 microglobulin và các chất độc khác cũng góp phần vào sự phá hủy cấu trúc xương.

1.2. Đánh giá mật độ xương và loãng xương

Nghiên cứu sử dụng phương pháp DEXA để đánh giá mật độ xương ở các vị trí như cột sống thắt lưng và xương đùi. Kết quả cho thấy tỷ lệ loãng xương cao ở bệnh nhân lọc máu chu kỳ, đặc biệt là ở nhóm tuổi cao và bệnh nhân có thời gian lọc máu kéo dài. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của việc theo dõi và điều trị sớm để ngăn ngừa các biến chứng xương.

II. Yếu tố liên quan đến rối loạn xương khoáng

Nghiên cứu đã xác định nhiều yếu tố liên quan đến rối loạn xương khoáng ở bệnh nhân thận mạn giai đoạn 5. Các yếu tố này bao gồm tuổi tác, thời gian lọc máu, nồng độ canxi, phospho và PTH trong máu. Ngoài ra, các yếu tố lâm sàng như tăng huyết áp và thiếu máu cũng được ghi nhận là có ảnh hưởng đến tình trạng xương. Việc kiểm soát các yếu tố này là cần thiết để cải thiện kết quả điều trị và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

2.1. Ảnh hưởng của thời gian lọc máu

Thời gian lọc máu kéo dài có liên quan đến sự gia tăng các rối loạn khoáng chất và mật độ xương. Nghiên cứu chỉ ra rằng, bệnh nhân có thời gian lọc máu trên 5 năm có nguy cơ cao bị loãng xương và canxi hóa mạch máu. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của việc theo dõi định kỳ và điều chỉnh các thông số lọc máu để giảm thiểu biến chứng.

2.2. Vai trò của PTH và vitamin D

PTH và vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa khoáng chất và duy trì mật độ xương. Nghiên cứu cho thấy, nồng độ PTH cao và thiếu hụt vitamin D là những yếu tố chính góp phần vào rối loạn xương khoáng. Việc bổ sung vitamin D và kiểm soát PTH là cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng xương và tim mạch.

III. Canxi hóa mạch máu và biến chứng tim mạch

Canxi hóa mạch máu là một biến chứng nghiêm trọng ở bệnh nhân thận mạn giai đoạn 5 đang điều trị bằng lọc máu chu kỳ. Nghiên cứu này đánh giá mức độ canxi hóa động mạch chủ bụng và mối liên quan của nó với các biến chứng tim mạch. Kết quả cho thấy, canxi hóa mạch máu có liên quan đến tăng nguy cơ tử vong do tim mạch và cần được theo dõi chặt chẽ trong quá trình điều trị.

3.1. Đánh giá canxi hóa động mạch chủ bụng

Nghiên cứu sử dụng phương pháp chụp X-quang để đánh giá canxi hóa động mạch chủ bụng. Kết quả cho thấy tỷ lệ canxi hóa cao ở bệnh nhân lọc máu chu kỳ, đặc biệt là ở nhóm tuổi cao và bệnh nhân có thời gian lọc máu kéo dài. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của việc kiểm soát các chỉ số khoáng chất để giảm thiểu biến chứng tim mạch.

3.2. Mối liên quan giữa canxi hóa mạch máu và loãng xương

Nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên quan giữa canxi hóa mạch máu và loãng xương. Bệnh nhân có mức độ canxi hóa cao thường có mật độ xương thấp hơn, làm tăng nguy cơ gãy xương. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của việc điều trị toàn diện cả hai tình trạng này để cải thiện kết quả điều trị.