Giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất đậu tương giàu protein và isoflavone tại Hà Nội

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CÁM ƠN

MỞ ĐẦU

1.1. Tính cấp thiết của đề tài

1.2. Mục tiêu của đề tài

1.2.1. Mục tiêu chung

1.2.2. Mục tiêu cụ thể

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu

1.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

1.4.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài

1.4.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài

1.5. Những đóng góp mới của luận án

1. CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Giá trị của cây đậu tương

1.1.1. Giá trị về dinh dưỡng, thực phẩm đậu nành

1.1.1.1. Giá trị về Thực phẩm

1.1.1.2. Giá trị về Trong y học. Giá trị trong công nghiệp

1.1.2. Giá trị trong công nghiệp

1.1.3. Yêu cầu sinh thái và dinh dưỡng

1.1.3.1. Yêu cầu sinh thái của cây đậu tương

1.1.3.2. Yêu cầu về dinh dưỡng của cây đậu tương

1.1.4. Tình hình sản xuất đậu tương

1.1.4.1. Tình hình sản xuất đậu tương trên thế giới

1.1.4.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ đậu tương ở Việt Nam

1.1.4.3. Tình hình sản xuất và tiêu thụ đậu tương ở Hà Nội

1.1.5. Tình hình nghiên cứu về đậu tương

1.1.5.1. Kết quả nghiên cứu về hàm lượng protein trong hạt đậu tương

1.1.5.2. Kết quả nghiên cứu về hàm lượng isoflavone trong hạt đậu tương

1.1.5.3. Kết quả nghiên cứu về giống đậu tương

1.1.5.4. Kết quả nghiên cứu về thời vụ trồng đậu tương

1.1.5.5. Kết quả nghiên cứu về phân bón cho cây đậu tương

1.1.5.6. Kết quả nghiên cứu về mật độ trồng đậu tương

1.1.5.7. Nghiên cứu sử dụng thuốc trừ sâu sinh học

2. CHƯƠNG II: VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Vật liệu nghiên cứu

2.2. Nội dung nghiên cứu

2.3. Phương pháp nghiên cứu

2.3.1. Phương pháp điều tra

2.3.2. Phương pháp thí nghiệm

2.3.3. Phương pháp xây dựng mô hình

2.3.4. Phương pháp phân tích trong phòng thí nghiệm

2.3.5. Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi

2.3.6. Phương pháp hạch toán hiệu quả kinh tế

2.3.7. Phương pháp xử lý số liệu

2.4. Địa điểm và thời gian thực hiện đề tài

3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

3.1. Kết quả điều tra tình hình sản xuất đậu tương tại Hà Nội

3.1.1. Điều kiện tự nhiên, khí hậu của Hà Nội

3.1.2. Tình hình sản xuất đậu tương tại Hà Nội

3.1.3. Giống đậu tương trong sản xuất

3.1.4. Kỹ thuật canh tác đậu tương tại Hà Nội

3.1.5. Tiêu thụ và chế biến sản phẩm đậu tương tại Hà Nội

3.1.6. Kết quả nghiên cứu xác định giống đậu tương có năng suất, chất lượng (hàm lượng protein và isoflavone cao) thích hợp với sản xuất tại Hà Nội

3.1.7. Đặc điểm sinh trưởng, phát triển của các giống đậu tương trong vụ Xuân, vụ Đông năm 2019 tại Hà Nội

3.1.8. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống đậu tương trong vụ Xuân và vụ Đông tại Hà Nội

3.1.9. Kết quả nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật cho hai giống đậu tương ĐT35 và DT2010

3.1.9.1. Kết quả nghiên cứu xác định thời vụ gieo thích hợp cho giống đậu tương ĐT35 và DT2010 tại Hà Nội

3.1.9.2. Kết quả xác định mật độ và lượng phân bón hữu cơ Sông Gianh (HC-23) đối với giống đậu tương ĐT35 và DT210

3.1.9.3. Kết quả xác định loại thuốc trừ sâu sinh học đối với giống đậu tương ĐT35 và DT2010 năm 2020 tại Hà Nội

3.1.10. Kết quả xây dựng mô hình sản xuất giống đậu tương mới tuyển chọn tại Hà Nội

3.1.10.1. Kết quả theo dõi khả năng sinh trưởng và năng suất của mô hình trồng đậu tương giống mới tuyển chọn tại Hà Nội

3.1.10.2. Khả năng chống chịu của 2 giống đậu tương ĐT35 và DT2010 vụ Đông năm 2021 tại Hà Nội

3.1.10.3. Hàm lượng protein, isoflavone, lipit của giống ĐT35 và DT2010 trong mô hình

3.1.10.4. Hiệu quả kinh tế của mô hình sản xuất giống đậu tương ĐT35, DT2010

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ

1.1. Đề nghị

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH

I. Tổng Quan Về Đậu Tương Giàu Protein Isoflavone Tại Hà Nội

Đậu tương [Glycine max (L.) Merrill] là cây trồng ngắn ngày, có giá trị dinh dưỡng cao và là nguồn protein thực vật quan trọng. Hạt đậu tương chứa 36-56% protein, vượt trội so với cá, thịt và các loại đậu đỗ khác. Protein đậu tương còn ưu việt nhờ hàm lượng cholesterol thấp. Hàm lượng isoflavone cũng rất đáng kể, dao động 207-3561.8 mg/100g chất khô, mang đến lợi ích sức khỏe. Tuy nhiên, diện tích trồng đậu tương ở Hà Nội đã giảm mạnh từ năm 2016 đến 2020 do hiệu quả sản xuất còn thấp, cần có giải pháp để nâng cao.

1.1. Giá trị dinh dưỡng và tiềm năng ứng dụng của đậu tương

Đậu tương không chỉ là nguồn protein dồi dào mà còn chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng khác. Hàm lượng protein cao ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm chế biến như đậu phụ, sữa đậu nành, và thanh đậu. Isoflavone có trong đậu tương có tác dụng bảo vệ collagen và giảm nguy cơ ung thư. Việc khai thác triệt để giá trị dinh dưỡng này sẽ mở ra nhiều cơ hội ứng dụng trong ngành thực phẩm và y tế.

1.2. Thực trạng sản xuất và tiêu thụ đậu tương tại Hà Nội

Diện tích trồng đậu tương ở Hà Nội giảm đáng kể từ 12.4 nghìn ha (2016) xuống còn 2.56 nghìn ha (2020), giảm 79.3%. Nguyên nhân chủ yếu do hiệu quả sản xuất thấp. Canh tác thủ công, thiếu giống năng suất cao, kỹ thuật canh tác chưa đồng bộ (mật độ, thời vụ, phân bón, phòng trừ sâu bệnh) ảnh hưởng lớn đến năng suất, chất lượng và giá bán sản phẩm. Cần giải pháp để vực dậy sản xuất đậu tương tại Hà Nội.

II. Phân Tích Vấn Đề Hạn Chế Năng Suất Đậu Tương Hà Nội

Sản xuất đậu tương tại Hà Nội đối mặt với nhiều thách thức lớn. Thiếu giống đậu tương có năng suất cao, chất lượng tốt (hàm lượng protein, isoflavone cao) để phục vụ chế biến thực phẩm giá trị cao. Kỹ thuật canh tác chưa đồng bộ, sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu hóa học còn phổ biến, ảnh hưởng tới chất lượng và an toàn sản phẩm. Sản phẩm bán chủ yếu ở dạng thô, giá trị gia tăng thấp. Thông tin sản phẩm còn thiếu, chưa đáp ứng nhu cầu về sản phẩm chất lượng cao của người tiêu dùng.

2.1. Thiếu hụt giống đậu tương chất lượng và năng suất cao

Mặc dù đã có nhiều giống đậu tương mới được chọn tạo, nhưng việc xác định giống có năng suất và chất lượng (protein và isoflavone) cao, phù hợp với điều kiện sản xuất tại Hà Nội vẫn còn hạn chế. Cần nghiên cứu, đánh giá và lựa chọn các giống đậu tương ưu tú để đáp ứng nhu cầu sản xuất và chế biến.

2.2. Kỹ thuật canh tác lạc hậu và sử dụng phân bón thuốc trừ sâu không hợp lý

Tỷ lệ sử dụng phân bón hữu cơ và thuốc trừ sâu sinh học còn rất thấp (5-6%). Hầu hết sử dụng phân vô cơ và thuốc trừ sâu hóa học, phun nhiều lần trong một vụ, gây ảnh hưởng lớn đến năng suất, chất lượng và giá bán sản phẩm. Cần chuyển đổi sang phương pháp canh tác bền vững, thân thiện với môi trường, sử dụng biện pháp canh tác đậu tương hiệu quả.

2.3. Giá trị gia tăng thấp và thông tin sản phẩm chưa đầy đủ

Đậu tương bán chủ yếu ở dạng hạt thô nên giá bán thấp. Thông tin về sản phẩm chưa đầy đủ về nguồn gốc, giống, hàm lượng protein, isoflavone, tồn dư hóa chất. Cần nâng cao giá trị gia tăng bằng cách chế biến sản phẩm đa dạng, chất lượng cao và cung cấp thông tin minh bạch cho người tiêu dùng.

III. Cách Chọn Giống Đậu Tương Giàu Protein Cho Hà Nội

Việc lựa chọn giống đậu tương giàu protein đóng vai trò then chốt. Các giống ĐT26, ĐT51, DT2001 cho năng suất khá tốt (2.4-2.7 tấn/ha) nhưng cần đánh giá thêm về hàm lượng protein và isoflavone tại điều kiện Hà Nội. Nghiên cứu tập trung vào đặc điểm sinh trưởng, phát triển, các yếu tố cấu thành năng suất, khả năng chống chịu sâu bệnh và đặc biệt là hàm lượng protein, isoflavone, lipit của các giống. Từ đó, xác định giống phù hợp nhất để nâng cao năng suất đậu tương Hà Nội.

3.1. Đánh giá đặc điểm sinh trưởng và phát triển của các giống đậu tương

Cần theo dõi sát sao thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, số cành cấp 1, chỉ số diện tích lá, khối lượng chất khô, số lượng nốt sần và khả năng hình thành nốt sần của các giống trong điều kiện khí hậu và đất đai của Hà Nội. Các chỉ số này sẽ giúp đánh giá khả năng thích nghi và tiềm năng sinh trưởng của từng giống đậu tương.

3.2. Phân tích các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất thực thu

Số lượng quả trên cây, số hạt trên quả, khối lượng 1000 hạt và năng suất thực thu là những yếu tố quan trọng để đánh giá năng suất của giống đậu tương. Cần phân tích kỹ các yếu tố này để xác định giống có năng suất ổn định và phù hợp với điều kiện sản xuất.

3.3. Xác định hàm lượng protein isoflavone và lipit của các giống

Đây là tiêu chí quan trọng nhất để lựa chọn giống đậu tương giàu protein và isoflavone. Cần thực hiện các phân tích trong phòng thí nghiệm để xác định chính xác hàm lượng các chất này trong hạt của từng giống.

IV. Bí Quyết Canh Tác Tối Ưu Năng Suất Đậu Tương Protein

Nghiên cứu biện pháp canh tác tập trung vào thời vụ gieo, mật độ trồng, và lượng phân bón hữu cơ. Xác định thời vụ gieo thích hợp cho giống ĐT35 và DT2010. Nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ và lượng phân bón hữu cơ Sông Gianh (HC-23) đến sinh trưởng, phát triển, năng suất. Đánh giá hiệu quả của thuốc trừ sâu sinh học đối với sâu bệnh hại. Mục tiêu là hoàn thiện quy trình kỹ thuật canh tác để tăng hàm lượng protein đậu tương.

4.1. Xác định thời vụ gieo thích hợp cho từng giống đậu tương

Thời vụ gieo ảnh hưởng lớn đến thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, số cành, mức độ nhiễm bệnh và sâu hại, cũng như các yếu tố cấu thành năng suất. Cần xác định thời vụ gieo tối ưu cho từng giống đậu tương để đạt năng suất cao nhất.

4.2. Tối ưu mật độ trồng và lượng phân bón hữu cơ

Mật độ trồng và lượng phân bón hữu cơ ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển, khả năng chống chịu sâu bệnh và năng suất của đậu tương. Cần nghiên cứu, xác định mật độ trồng và lượng phân bón hữu cơ phù hợp để đạt hiệu quả kinh tế cao nhất.

4.3. Sử dụng thuốc trừ sâu sinh học để bảo vệ mùa màng

Việc sử dụng thuốc trừ sâu sinh học giúp kiểm soát sâu bệnh hại một cách an toàn, hiệu quả và thân thiện với môi trường. Cần đánh giá hiệu quả của các loại thuốc trừ sâu sinh học khác nhau đối với các loại sâu bệnh hại chính trên đậu tương.

V. Ứng Dụng Thực Tế Mô Hình Sản Xuất Đậu Tương Chất Lượng

Xây dựng mô hình sản xuất giống đậu tương mới tuyển chọn tại Hà Nội, tập trung vào giống ĐT35 và DT2010. Theo dõi khả năng sinh trưởng, năng suất, khả năng chống chịu sâu bệnh và hàm lượng protein, isoflavone, lipit. Đánh giá hiệu quả kinh tế của mô hình để khuyến cáo nhân rộng. Mô hình hướng đến cải thiện chất lượng đậu tương và tăng thu nhập cho người nông dân.

5.1. Theo dõi khả năng sinh trưởng và năng suất của mô hình

Cần theo dõi sát sao thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, số cành, số quả, số hạt trên quả, khối lượng 1000 hạt và năng suất thực thu của mô hình để đánh giá hiệu quả của quy trình canh tác.

5.2. Đánh giá khả năng chống chịu sâu bệnh của mô hình

Khả năng chống chịu sâu bệnh là một yếu tố quan trọng để đảm bảo năng suất ổn định. Cần theo dõi mức độ nhiễm sâu bệnh của mô hình và đánh giá hiệu quả của các biện pháp phòng trừ.

5.3. Phân tích hàm lượng protein isoflavone và lipit trong mô hình

Hàm lượng protein, isoflavone và lipit là những chỉ tiêu quan trọng để đánh giá chất lượng của đậu tương. Cần thực hiện các phân tích trong phòng thí nghiệm để xác định hàm lượng các chất này trong hạt của mô hình.

VI. Kết Luận Triển Vọng Phát Triển Đậu Tương Hà Nội

Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học cho việc lựa chọn giống và xây dựng quy trình canh tác đậu tương hiệu quả tại Hà Nội. Giống ĐT35 (protein cao) và DT2010 (isoflavone cao) có tiềm năng lớn. Cần tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện quy trình, mở rộng mô hình, kết nối sản xuất với chế biến và tiêu thụ, hướng đến phát triển bền vững ngành đậu tương Hà Nội, nâng cao năng suất đậu tương Hà Nội.

6.1. Đề xuất và khuyến nghị cho sản xuất đậu tương

Khuyến khích sử dụng giống ĐT35 và DT2010 trong sản xuất đại trà. Áp dụng quy trình canh tác tiên tiến, sử dụng phân bón hữu cơ và thuốc trừ sâu sinh học. Tăng cường liên kết giữa sản xuất, chế biến và tiêu thụ.

6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo để phát triển bền vững

Nghiên cứu sâu hơn về kỹ thuật canh tác bền vững. Phát triển các sản phẩm chế biến từ đậu tương có giá trị gia tăng cao. Xây dựng thương hiệu đậu tương Hà Nội.

Nghiên cứu giải pháp kỹ thuật nâng cao hiệu quả sản xuất đậu tương có hàm lượng protein và isoflavone cao tại Hà Nội