Luận án tiến sĩ luật học: Bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

LỜI CAM ĐOAN

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

LỜI MỞ ĐẦU

1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN TỐ TỤNG CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ

1.1. Khái niệm và đặc điểm của bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

1.1.1. Khái niệm bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự. Đặc điểm về bảo đảm quyền tố tụng dân sự của đương sự trong tố tụng dân sự

1.2. Cơ sở khoa học của việc xây dựng pháp luật về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

1.2.1. Tiếp cận dựng pháp luật về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự và khái quát câu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự

1.2.2. Tiếp cận dựng các quy định về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự được xuất phát từ sâu sắc bảo đảm quyền con người trong hoạt động hợp pháp

1.2.3. Việc sắp xếp các quy định về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự được dựa trên mối quan hệ giữa luật nội dung và luật tố tụng

1.3. Nội dung bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

1.3.1. Ghi nhận đầy đủ các quyền tố tụng cơ bản của mỗi đương sự đồng thời thiết lập và bảo đảm thực hiện nghĩa vụ tương ứng của các đương sự khác

1.3.2. Quy định về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Tòa án trong việc bảo đảm thực hiện quyền tố tụng của đương sự

1.3.3. Quy định về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Viện kiểm sát trong việc bảo đảm thực hiện quyền tố tụng của đương sự

1.3.4. Thiết lập chế tài cần thiết xử lý các hành vi vi phạm quyền tố tụng của đương sự

1.3.5. Các yếu tố chi phối việc bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

1.3.5.1. Trình độ nhận biết pháp luật và thủ tục pháp luật của đương sự

1.3.5.2. Hoạt động bổ trợ pháp luật

1.3.5.3. Năng lực trình độ chuyên môn, bản lĩnh và đạo đức nghề nghiệp của người tiến hành tố tụng

1.4. Kết luận chương 1

2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN TỐ TỤNG CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN

2.1. Thực trạng các quy định của pháp luật Việt Nam về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

2.1.1. Tổng quan nhận quyền tố tụng cơ bản và trách nhiệm nghĩa vụ tương ứng của đương sự

2.2. Thực trạng các quy định của pháp luật tố tụng dân sự về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự thông qua vai trò của người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự

2.3. Thực trạng các quy định pháp luật tố tụng dân sự về trách nhiệm của Tòa án và hành vi quyền hạn trách nhiệm của người tiến hành tố tụng trong việc bảo đảm thực hiện quyền tố tụng của đương sự

2.4. Thực trạng các quy định của pháp luật tố tụng dân sự về cơ chế kiểm sát việc bảo đảm quyền tố tụng của đương sự

2.5. Thực trạng quy định của pháp luật về chế tài xử lý các hành vi vi phạm quyền tố tụng của đương sự

2.6. Thực tiễn thực hiện các quy định hiện hành về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

2.7. Tỷ lệ kết quả đạt được trên thực hiện quyền của đương sự trong tố tụng dân sự

2.8. Tỷ lệ tồn tại, hạn chế trong thực hiện thực tiễn quy chế hiện hành về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

2.9. Nguyên nhân của việc quyền tố tụng của đương sự không được bảo đảm thực hiện

2.10. Kết luận chương 2

3. CHƯƠNG 3: YÊU CẦU VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN TỐ TỤNG CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ

3.1. Yêu cầu về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

3.1.1. Tiếp hoàn thiện và thực hiện các quy định về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự phải đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa

3.1.2. Tiếp hoàn thiện và thực hiện các quy định về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự phải đáp ứng yêu cầu về công bằng và hiệu quả trong bối cảnh hiện nay

3.1.3. Tiếp hoàn thiện và thực hiện các quy định về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự phải khắc phục có hiệu quả những tồn tại hạn chế bất cập hiện nay

3.2. Kiến nghị về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

3.2.1. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

3.2.2. Kiến nghị thực hiện các quy định về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

3.3. Kết luận chương 3

KẾT LUẬN CHUNG

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự

Quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự là một khái niệm quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Quyền tố tụng không chỉ đảm bảo quyền lợi hợp pháp của đương sự mà còn góp phần vào việc thực hiện công lý. Theo Bộ luật Tố tụng dân sự, quyền này bao gồm quyền khởi kiện, quyền tham gia tố tụng, và quyền bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Việc bảo đảm quyền tố tụng của đương sự là một trong những nguyên tắc cơ bản của hệ thống pháp luật. Điều này không chỉ thể hiện sự tôn trọng quyền con người mà còn là yếu tố quyết định đến tính công bằng và khách quan trong quá trình xét xử.

1.1. Khái niệm và đặc điểm của quyền tố tụng

Khái niệm về quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự được xác định rõ ràng trong các văn bản pháp luật. Quyền tố tụng không chỉ là quyền lợi mà còn là nghĩa vụ của đương sự trong việc thực hiện các thủ tục tố tụng. Đặc điểm của quyền này là tính chủ động, nghĩa là đương sự có quyền tự quyết định trong việc bảo vệ quyền lợi của mình. Điều này thể hiện qua việc đương sự có quyền yêu cầu Tòa án xem xét, giải quyết vụ án theo quy định của pháp luật. Hơn nữa, quyền tố tụng còn bao gồm quyền kháng cáo, quyền yêu cầu thi hành án, và quyền được bồi thường thiệt hại khi quyền lợi hợp pháp bị xâm phạm.

II. Thực trạng pháp luật về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự

Thực trạng pháp luật hiện hành về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự cho thấy nhiều vấn đề cần được cải thiện. Mặc dù Bộ luật Tố tụng dân sự đã quy định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của đương sự, nhưng trong thực tiễn, việc thực hiện các quyền này vẫn gặp nhiều khó khăn. Nhiều đương sự không được thông tin đầy đủ về quyền lợi của mình, dẫn đến việc không thể bảo vệ quyền lợi hợp pháp. Hơn nữa, một số quy định pháp luật còn thiếu tính khả thi, gây khó khăn cho đương sự trong việc thực hiện quyền tố tụng. Điều này cho thấy cần có sự cải cách mạnh mẽ trong hệ thống pháp luật để bảo đảm quyền lợi cho đương sự.

2.1. Những hạn chế trong việc thực hiện quyền tố tụng

Một trong những hạn chế lớn nhất trong việc thực hiện quyền tố tụng của đương sự là sự thiếu minh bạch trong quy trình tố tụng. Nhiều đương sự không hiểu rõ về các bước trong quy trình tố tụng, dẫn đến việc không thể tham gia đầy đủ. Ngoài ra, sự chậm trễ trong việc giải quyết vụ án cũng ảnh hưởng đến quyền lợi của đương sự. Theo thống kê, nhiều vụ án kéo dài quá thời gian quy định, gây khó khăn cho đương sự trong việc bảo vệ quyền lợi của mình. Điều này không chỉ làm giảm niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật mà còn ảnh hưởng đến tính công bằng trong xét xử.

III. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự

Để bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự, cần có những kiến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật. Trước hết, cần nâng cao nhận thức của đương sự về quyền lợi của mình thông qua các chương trình tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Thứ hai, cần cải cách quy trình tố tụng để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong tố tụng cũng là một giải pháp hữu hiệu để giảm thiểu thời gian và chi phí cho đương sự. Cuối cùng, cần có các chế tài nghiêm khắc đối với những hành vi vi phạm quyền tố tụng của đương sự để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ.

3.1. Đề xuất các giải pháp cụ thể

Các giải pháp cụ thể bao gồm việc sửa đổi, bổ sung các quy định trong Bộ luật Tố tụng dân sự để đảm bảo quyền lợi cho đương sự. Cần quy định rõ ràng hơn về trách nhiệm của Tòa án trong việc thông báo quyền lợi cho đương sự. Đồng thời, cần có các quy định cụ thể về việc xử lý các vi phạm quyền tố tụng của đương sự. Việc tăng cường đào tạo cho các cán bộ tư pháp về quyền tố tụng của đương sự cũng là một yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng xét xử và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đương sự.