Luận án tiến sĩ luật học: Tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam

• Tác giả: Phan Thị Thu Hà
• Người hướng dẫn: Trần Anh Tuấn
• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Dân Sự và Tố Tụng Dân Sự
• Đề tài: Tranh Tụng Trong Tố Tụng Dân Sự Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• 1.1. Các công trình nghiên cứu khoa học đã được công bố có liên quan đến đề tài Luận án
• 1.2. Công trình nghiên cứu khoa học trong nước
• 1.3. Công trình nghiên cứu khoa học nước ngoài
• 1.4. Đánh giá kết quả nghiên cứu các vấn đề thuộc phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Định hướng nghiên cứu của Luận án
• 1.5.1. Định hướng nghiên cứu về những vấn đề lý luận của tranh tụng trong tố tụng dân sự
• 1.5.2. Định hướng nghiên cứu về thực trạng pháp luật, thực tiễn thực hiện pháp luật Việt Nam hiện hành về tranh tụng trong tố tụng dân sự
• 1.5.3. Định hướng nghiên cứu về phương hướng và kiến nghị tăng cường tranh tụng trong tố tụng dân sự
• 1.5.4. Những định hướng nghiên cứu mới của luận án
• 2. CHƯƠNG 2: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TRANH TỤNG TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ
• 2.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của tranh tụng trong tố tụng dân sự
• 2.1.1. Khái niệm tranh tụng trong tố tụng dân sự
• 2.1.2. Đặc điểm của tranh tụng trong tố tụng dân sự
• 2.1.3. Ý nghĩa của tranh tụng trong tố tụng dân sự
• 2.2. Nội dung pháp luật điều chỉnh về tranh tụng trong tố tụng dân sự
• 2.2.1. Nội dung pháp luật điều chỉnh về tranh tụng trước phiên tòa
• 2.2.2. Nội dung pháp luật điều chỉnh về tranh tụng tại phiên tòa
• 2.2.3. Nội dung pháp luật điều chỉnh về trách nhiệm của Tòa án trong quá trình tranh tụng
• 2.3. Cơ sở khoa học của việc quy định về tranh tụng trong tố tụng dân sự
• 2.3.1. Bảo đảm quyền bình đẳng, quyền được xét xử công bằng, công khai trong tố tụng
• 2.3.2. Bảo đảm quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự
• 2.3.3. Thực hiện đường lối của Đảng về hoàn thiện hệ thống pháp luật và cải cách tư pháp
• 2.3.4. Đáp ứng yêu cầu thực tiễn giải quyết tranh chấp, phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội và văn hóa pháp lý ở mỗi quốc gia
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TRANH TỤNG TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ VIỆT NAM
• 3.1. Thực trạng pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam
• 3.1.1. Thực trạng pháp luật về tranh tụng trước phiên tòa
• 3.1.2. Thực trạng pháp luật về tranh tụng tại phiên tòa
• 3.1.3. Thực trạng pháp luật về trách nhiệm của Tòa án trong quá trình tranh tụng
• 3.2. Thực tiễn thực hiện pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam
• 3.2.1. Thực tiễn thực hiện pháp luật về tranh tụng trước phiên tòa
• 3.2.2. Thực tiễn thực hiện pháp luật về tranh tụng tại phiên tòa
• 3.2.3. Thực tiễn thực hiện pháp luật về trách nhiệm của Tòa án trong quá trình tranh tụng
• 3.3. Nguyên nhân của một số thành công, hạn chế trong thực tiễn thực hiện pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam
• 4. CHƯƠNG 4: PHƯƠNG HƯỚNG, KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TRANH TỤNG TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ VIỆT NAM
• 4.1. Phương hướng
• 4.1.1. Thực hiện đúng tinh thần của Hiến pháp năm 2013
• 4.1.2. Bảo đảm vụ án được giải quyết khách quan, nhanh chóng và hiệu quả
• 4.1.3. Bảo đảm kế thừa và phát triển thành tựu khoa học pháp lý, phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội, văn hóa, truyền thống pháp lý của Việt Nam
• 4.2. Kiến nghị hoàn thiện quy định của pháp luật
• 4.2.1. Kiến nghị về thực hiện pháp luật
• KẾT LUẬN
• CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• MỞ ĐẦU

I. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án

Luận án tiến sĩ về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam đã được xây dựng trên nền tảng các công trình nghiên cứu khoa học đã công bố. Các công trình này bao gồm cả nghiên cứu trong nước và quốc tế, giúp xác định rõ ràng các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến tranh tụng. Đặc biệt, luận án đã chỉ ra rằng việc nghiên cứu về tranh tụng không chỉ là một yêu cầu lý luận mà còn là một nhu cầu thực tiễn cấp thiết trong bối cảnh cải cách tư pháp hiện nay. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng tranh tụng là một nguyên tắc cơ bản trong tố tụng dân sự, đảm bảo quyền lợi của các bên tham gia. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề chưa được làm rõ, đặc biệt là về khái niệm và nội dung của tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam.

1.1. Tình hình nghiên cứu lý luận về tranh tụng

Nghiên cứu lý luận về tranh tụng trong tố tụng dân sự đã được nhiều học giả quan tâm. Các khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của tranh tụng đã được phân tích sâu sắc. Tuy nhiên, việc định nghĩa chính xác về tranh tụng vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Luận án đã chỉ ra rằng tranh tụng không chỉ là một hoạt động pháp lý mà còn là một phương thức bảo đảm quyền được xét xử công bằng. Điều này có nghĩa là các bên tham gia phải có cơ hội bình đẳng để trình bày ý kiến và chứng cứ của mình. Việc nghiên cứu này không chỉ giúp làm rõ khái niệm mà còn tạo cơ sở cho việc hoàn thiện pháp luật về tranh tụng.

1.2. Tình hình nghiên cứu thực trạng pháp luật về tranh tụng

Thực trạng pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam đã được nghiên cứu một cách toàn diện. Các quy định hiện hành trong Bộ luật Tố tụng dân sự đã được phân tích để chỉ ra những điểm mạnh và điểm yếu. Luận án đã chỉ ra rằng mặc dù có nhiều quy định nhằm bảo đảm tranh tụng, nhưng việc thực hiện vẫn còn nhiều hạn chế. Các vấn đề như quyền tiếp cận chứng cứ, trách nhiệm của Tòa án trong quá trình tranh tụng vẫn chưa được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả. Điều này dẫn đến việc quyền lợi của các bên tham gia có thể bị xâm phạm, ảnh hưởng đến tính công bằng trong xét xử.

II. Một số vấn đề lý luận về tranh tụng trong tố tụng dân sự

Khái niệm và đặc điểm của tranh tụng trong tố tụng dân sự là những vấn đề cốt lõi trong nghiên cứu này. Tranh tụng được hiểu là quá trình mà các bên tham gia có quyền trình bày ý kiến, chứng cứ và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình trước Tòa án. Đặc điểm nổi bật của tranh tụng là tính công khai, bình đẳng và đối kháng giữa các bên. Điều này không chỉ đảm bảo quyền lợi của các bên mà còn góp phần vào việc tìm ra sự thật khách quan của vụ án. Luận án đã chỉ ra rằng tranh tụng không chỉ là một hoạt động pháp lý mà còn là một biểu hiện của nền dân chủ trong hoạt động tư pháp.

2.1. Khái niệm và ý nghĩa của tranh tụng

Khái niệm về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam cần được làm rõ để có thể áp dụng một cách hiệu quả trong thực tiễn. Tranh tụng không chỉ là một hoạt động pháp lý mà còn là một phương thức bảo đảm quyền được xét xử công bằng. Ý nghĩa của tranh tụng nằm ở việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia, đồng thời tạo ra một môi trường pháp lý minh bạch và công bằng. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc quy định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của các bên trong quá trình tranh tụng.

2.2. Nội dung pháp luật điều chỉnh về tranh tụng

Nội dung pháp luật điều chỉnh về tranh tụng trong tố tụng dân sự bao gồm các quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên, trách nhiệm của Tòa án trong việc bảo đảm tranh tụng diễn ra công bằng và hiệu quả. Luận án đã phân tích các quy định hiện hành và chỉ ra rằng mặc dù có nhiều quy định nhằm bảo đảm tranh tụng, nhưng việc thực hiện vẫn còn nhiều hạn chế. Các quy định cần được hoàn thiện để bảo đảm quyền lợi của các bên tham gia và nâng cao chất lượng xét xử.

III. Thực trạng pháp luật và thực tiễn thực hiện pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam

Thực trạng pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam đã được nghiên cứu một cách chi tiết. Luận án đã chỉ ra rằng mặc dù có nhiều quy định nhằm bảo đảm tranh tụng, nhưng việc thực hiện vẫn còn nhiều hạn chế. Các vấn đề như quyền tiếp cận chứng cứ, trách nhiệm của Tòa án trong quá trình tranh tụng vẫn chưa được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả. Điều này dẫn đến việc quyền lợi của các bên tham gia có thể bị xâm phạm, ảnh hưởng đến tính công bằng trong xét xử.

3.1. Thực trạng pháp luật về tranh tụng

Thực trạng pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam cho thấy rằng mặc dù có nhiều quy định nhằm bảo đảm tranh tụng, nhưng việc thực hiện vẫn còn nhiều hạn chế. Các quy định hiện hành trong Bộ luật Tố tụng dân sự đã được phân tích để chỉ ra những điểm mạnh và điểm yếu. Luận án đã chỉ ra rằng mặc dù có nhiều quy định nhằm bảo đảm tranh tụng, nhưng việc thực hiện vẫn còn nhiều hạn chế. Các vấn đề như quyền tiếp cận chứng cứ, trách nhiệm của Tòa án trong quá trình tranh tụng vẫn chưa được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả.

3.2. Thực tiễn thực hiện pháp luật về tranh tụng

Thực tiễn thực hiện pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam cho thấy rằng việc áp dụng các quy định về tranh tụng vẫn còn nhiều vấn đề cần được cải thiện. Các vụ án có luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự còn thấp, vi phạm pháp luật về tranh tụng còn diễn ra. Điều này cho thấy cần có những nghiên cứu một cách hệ thống, kiến nghị hoàn thiện pháp luật, thực thi pháp luật hiệu quả để thực hiện tốt nguyên tắc bảo đảm tranh tụng trong xét xử.

IV. Phương hướng kiến nghị hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam

Luận án đã đưa ra các phương hướng và kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam. Các kiến nghị này bao gồm việc cần thiết phải sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành để bảo đảm quyền lợi của các bên tham gia. Đồng thời, cần có các biện pháp cụ thể để nâng cao chất lượng tranh tụng tại các phiên tòa, bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong hoạt động tư pháp. Việc thực hiện đúng tinh thần của Hiến pháp năm 2013 và các nghị quyết của Đảng về cải cách tư pháp là rất quan trọng.

4.1. Phương hướng hoàn thiện pháp luật

Phương hướng hoàn thiện pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam cần tập trung vào việc sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành để bảo đảm quyền lợi của các bên tham gia. Cần có các quy định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của các bên trong quá trình tranh tụng, cũng như trách nhiệm của Tòa án trong việc bảo đảm tranh tụng diễn ra công bằng và hiệu quả.

4.2. Kiến nghị nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật

Kiến nghị nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về tranh tụng trong tố tụng dân sự Việt Nam cần bao gồm việc đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho các thẩm phán, luật sư và các bên tham gia. Đồng thời, cần có các biện pháp cụ thể để nâng cao chất lượng tranh tụng tại các phiên tòa, bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong hoạt động tư pháp. Việc thực hiện đúng tinh thần của Hiến pháp năm 2013 và các nghị quyết của Đảng về cải cách tư pháp là rất quan trọng.