Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu đánh giá đặc điểm sinh thái cảnh quan phục vụ định hướng sử dụng đất bền vững dải ven biển tỉnh Nam Định

• Tác giả: Vương Hồng Nhật
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Hiệu
• Trường học: Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên và môi trường
• Đề tài: Nghiên cứu đánh giá đặc điểm sinh thái cảnh quan phục vụ định hướng sử dụng đất bền vững dải ven biển tỉnh Nam Định
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.1. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN
• 1.2. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ NGHIÊN CỨU CẢNH QUAN THEO TIẾP CẬN SINH THÁI PHỤC VỤ ĐỊNH HƯỚNG SỬ DỤNG ĐẤT BỀN VỮNG
• 1.3. QUAN ĐIỂM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.4. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM CẢNH QUAN DẢI VEN BIỂN NAM ĐỊNH
• 2.1. ĐẶC ĐIỂM CÁC HỢP PHẦN VÀ YẾU TỐ THÀNH TẠO CẢNH QUAN
• 2.1.1. Đặc điểm địa chất
• 2.1.2. Đặc điểm địa mạo
• 2.1.3. Đặc điểm khí hậu
• 2.2. ĐẶC ĐIỂM THỦY - HẢI VĂN VÀ THỔ NHƯỠNG
• 2.3. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT VÀ CÁC HỆ SINH THÁI
• 2.4. TÁI BIẾN THIÊN NHIÊN
• 2.5. ĐẶC ĐIỂM CÁC HỢP PHẦN VÀ YẾU TỐ NHÂN SINH
• 2.6. ĐẶC ĐIỂM HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT DẢI VEN BIỂN TỈNH NAM ĐỊNH
• 2.7. QUY TRÌNH THÀNH LẬP BẢN ĐỒ CẢNH QUAN
• 2.8. ĐẶC ĐIỂM CẢNH QUAN DẢI VEN BIỂN TỈNH NAM ĐỊNH
• 2.9. ĐẶC ĐIỂM CÁC TIỂU VÙNG CẢNH QUAN DẢI VEN BIỂN TỈNH NAM ĐỊNH
• 2.10. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ CẢNH QUAN VÀ ĐỊNH HƯỚNG SỬ DỤNG ĐẤT BỀN VỮNG DẢI VEN BIỂN TỈNH NAM ĐỊNH
• 3.1. ĐÁNH GIÁ ĐẶC ĐIỂM CẤU TRÚC CẢNH QUAN THEO ĐỘ ĐO
• 3.1.1. Xác định các độ đo cảnh quan
• 3.1.2. Phân tích độ đo cảnh quan trên các tiểu vùng cảnh quan
• 3.2. XÁC ĐỊNH CÁC MÂU THUẪN TRONG SỬ DỤNG ĐẤT THEO CÁC TIỂU VÙNG
• 3.3. ĐỊNH HƯỚNG SỬ DỤNG ĐẤT BỀN VỮNG DẢI VEN BIỂN TỈNH NAM ĐỊNH
• 3.3.1. Xác định các mục tiêu ưu tiên cho định hướng sử dụng đất bền vững và bảo vệ
• 3.3.2. Định hướng sử dụng cảnh quan phục vụ giảm thiểu mâu thuẫn sử dụng đất
• 3.4. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Đánh giá sinh thái

Luận án tập trung vào đánh giá sinh thái cảnh quan ven biển Nam Định, nhằm xác định các đặc điểm sinh thái và cấu trúc cảnh quan. Phương pháp tiếp cận sinh thái học được sử dụng để phân tích sự phân hóa và biến đổi của cảnh quan. Kết quả cho thấy sự đa dạng về cấu trúc và chức năng của các hệ sinh thái, đặc biệt là rừng ngập mặn và vùng đất ngập nước. Đánh giá sinh thái cũng chỉ ra những tác động tiêu cực từ hoạt động con người và biến đổi khí hậu, làm suy thoái cảnh quan và giảm khả năng phục hồi của các hệ sinh thái.

1.1. Phân tích cấu trúc cảnh quan

Phân tích cấu trúc cảnh quan dựa trên các độ đo cảnh quan như mật độ mảnh, chỉ số hình dạng, và độ giàu mảnh. Kết quả cho thấy sự phân hóa rõ rệt giữa các tiểu vùng cảnh quan, với sự biến đổi mạnh mẽ ở khu vực ven biển. Các yếu tố tự nhiên như địa chất, địa mạo, và thủy văn đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành cấu trúc cảnh quan. Phân tích cấu trúc cảnh quan cũng chỉ ra những mâu thuẫn trong sử dụng đất, đặc biệt là giữa hoạt động nông nghiệp và bảo vệ môi trường.

II. Sinh thái cảnh quan

Luận án nghiên cứu sinh thái cảnh quan ven biển Nam Định, tập trung vào việc phân loại và xây dựng bản đồ cảnh quan. Sử dụng phương pháp phân tích đa biến và công nghệ GIS, nghiên cứu đã xác định được 45 đơn vị cảnh quan thuộc 9 tiểu vùng. Sinh thái cảnh quan được đánh giá dựa trên các yếu tố tự nhiên và nhân sinh, bao gồm địa chất, khí hậu, thủy văn, và hoạt động con người. Kết quả cho thấy sự đa dạng và phức tạp của cảnh quan ven biển, với sự biến đổi mạnh mẽ do tác động của biến đổi khí hậu và hoạt động kinh tế.

2.1. Phân loại cảnh quan

Phân loại cảnh quan dựa trên Công ước cảnh quan Châu Âu và các yếu tố tự nhiên như địa chất, địa mạo, và thủy văn. Kết quả phân loại cho thấy sự đa dạng của các đơn vị cảnh quan, từ rừng ngập mặn đến đất nông nghiệp và khu đô thị. Phân loại cảnh quan cũng chỉ ra những khu vực có nguy cơ suy thoái cao, cần được ưu tiên bảo vệ và phục hồi.

III. Định hướng sử dụng đất bền vững

Luận án đề xuất định hướng sử dụng đất bền vững dựa trên kết quả đánh giá cảnh quan và phân tích mâu thuẫn trong sử dụng tài nguyên. Các giải pháp được đề xuất bao gồm tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ các hệ sinh thái quan trọng, và phát triển các mô hình sử dụng đất bền vững. Định hướng sử dụng đất bền vững cũng nhấn mạnh vai trò của cộng đồng địa phương trong việc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế.

3.1. Giảm thiểu mâu thuẫn sử dụng đất

Phân tích mâu thuẫn trong sử dụng đất dựa trên ma trận tương tác giữa các hoạt động kinh tế và bảo vệ môi trường. Kết quả cho thấy sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa nông nghiệp, du lịch, và bảo vệ rừng ngập mặn. Giảm thiểu mâu thuẫn sử dụng đất được đề xuất thông qua việc xác định các không gian ưu tiên và áp dụng các chính sách quản lý tài nguyên hiệu quả.

IV. Quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường

Luận án nhấn mạnh tầm quan trọng của quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường trong việc duy trì sự bền vững của cảnh quan ven biển. Các giải pháp được đề xuất bao gồm tăng cường giám sát tài nguyên, phục hồi các hệ sinh thái bị suy thoái, và nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường. Quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường cũng được coi là yếu tố then chốt trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững.

4.1. Phục hồi hệ sinh thái

Phục hồi các hệ sinh thái bị suy thoái là một trong những giải pháp quan trọng được đề xuất. Phục hồi hệ sinh thái tập trung vào việc trồng lại rừng ngập mặn, cải tạo đất ngập nước, và bảo vệ các khu vực có giá trị sinh thái cao. Kết quả phục hồi sẽ góp phần cải thiện chất lượng môi trường và tăng cường khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.