Luận án tiến sĩ về chợ tỉnh Nam Định từ 1831 đến 1890: Phân tích lịch sử và kinh tế

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỞ ĐẦU

0.1. Tính cấp thiết của đề tài

0.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

0.4. Phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1. Những công trình nghiên cứu của các tác giả trong nước

1.1.1. Các công trình nghiên cứu về kinh tế, xã hội có đề cập đến chợ

1.1.2. Các công trình nghiên cứu về chợ

1.1.3. Các công trình nghiên cứu của tỉnh Nam Định, Thái Bình có đề cập đến chợ

1.2. Những công trình nghiên cứu của các tác giả nước ngoài

1.3. Những nội dung luận án kế thừa

1.4. Những nội dung luận án tiếp tục giải quyết

2. CHƯƠNG 2: NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHỢ Ở TỈNH NAM ĐỊNH (1831 – 1890)

2.1. Một số khái niệm và các loại hình chợ

2.1.1. Một số khái niệm về chợ

2.1.2. Các loại hình chợ

2.2. Những yếu tố tác động đến sự hình thành và hoạt động của chợ

2.2.1. Điều kiện tự nhiên

2.2.2. Yếu tố chính trị

2.2.3. Yếu tố kinh tế

2.2.4. Yếu tố văn hoá, xã hội

2.2.5. Mạng lưới giao thông

2.2.6. Chính sách quản lý chợ của triều Nguyễn

2.3. Tiểu kết chương 2

3. CHƯƠNG 3: NGUỒN GỐC, QUY MÔ VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CHỢ Ở TỈNH NAM ĐỊNH (1831 – 1890)

3.1. Nguồn gốc chợ

3.2. Thời gian hình thành

3.3. Hình thức ra đời

3.4. Cách đặt tên

3.5. Quy mô của chợ

3.5.1. Chợ phủ, chợ huyện

3.6. Hoạt động của chợ

3.6.1. Hoạt động mua, bán

3.6.2. Thuế chợ và các hoạt động quản lý chợ

3.7. Tiểu kết chương 3

4. CHƯƠNG 4: ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ CỦA CHỢ Ở TỈNH NAM ĐỊNH (1831 – 1890)

4.1. Đặc điểm của chợ ở tỉnh Nam Định

4.1.1. Số lượng chợ nhiều

4.1.2. Sự phân bố chợ không đồng đều giữa các địa phương trong tỉnh

4.1.3. Quy mô của chợ còn nhỏ, sự liên kết giữa các chợ chưa nhiều, chưa tạo thành một hệ thống

4.1.4. Vị trí xây chợ được lựa chọn khá kỹ lưỡng

4.1.5. Loại hình chợ tâm linh khá phát triển

4.2. Vai trò của chợ

4.2.1. Đối với đời sống kinh tế ở địa phương

4.2.2. Đối với đời sống văn hoá, xã hội

4.2.3. Vai trò của chợ đối với quá trình đô thị hoá ở đô thị Nam Định

4.3. Tiểu kết chương 4

KẾT LUẬN

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về chợ Nam Định và bối cảnh lịch sử

Chợ Nam Định từ năm 1831 đến 1890 là một phần quan trọng trong lịch sử thương mại và kinh tế Nam Định. Giai đoạn này đánh dấu sự phát triển của chợ truyền thống dưới thời nhà Nguyễn, với sự hình thành và mở rộng của các chợ phủ, chợ huyện và chợ làng. Nghiên cứu lịch sử về chợ không chỉ giúp hiểu rõ hơn về diễn biến kinh tế mà còn phản ánh văn hóa chợ và tác động kinh tế của chợ đối với xã hội địa phương.

1.1. Bối cảnh lịch sử và kinh tế

Giai đoạn 1831-1890 là thời kỳ nhà Nguyễn củng cố quyền lực và phát triển kinh tế. Tỉnh Nam Định nằm ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, là trung tâm thương mại quan trọng. Chợ không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa mà còn là trung tâm văn hóa và xã hội. Thương mại 19 thế kỷ phát triển mạnh mẽ, với sự xuất hiện của nhiều chợ lớn nhỏ, phản ánh sự phát triển của nền kinh tế địa phương.

1.2. Vai trò của chợ trong xã hội

Chợ và xã hội có mối quan hệ mật thiết. Chợ không chỉ đáp ứng nhu cầu kinh tế mà còn là nơi giao lưu văn hóa, tín ngưỡng. Chợ tâm linh và chợ chùa là những hình thức đặc trưng, thể hiện sự kết hợp giữa thương mại và tôn giáo. Nghiên cứu chợ giúp hiểu rõ hơn về lịch sử thương mại và văn hóa truyền thống của người dân Nam Định.

II. Phân tích nguồn gốc và quy mô chợ Nam Định

Nguồn gốc chợ ở Nam Định được hình thành từ nhiều yếu tố, bao gồm điều kiện tự nhiên, chính sách quản lý của triều Nguyễn và sự phát triển của mạng lưới giao thông. Quy mô chợ được phân loại theo cấp độ từ chợ làng đến chợ phủ, phản ánh sự phân bố không đồng đều giữa các địa phương.

2.1. Nguồn gốc và hình thức chợ

Chợ Nam Định được hình thành từ các làng nghề và làng buôn, với sự hỗ trợ của chính sách quản lý chợ của triều Nguyễn. Tư liệu lịch sử cho thấy nhiều chợ được xây dựng gần các trung tâm tôn giáo và giao thông thuận lợi. Chợ truyền thống thường được tổ chức theo chu kỳ, phản ánh nhu cầu trao đổi hàng hóa của người dân.

2.2. Quy mô và phân bố chợ

Quy mô chợ ở Nam Định khá đa dạng, từ chợ nhỏ ở làng đến chợ lớn ở phủ và huyện. Sự phân bố chợ không đồng đều, tập trung nhiều ở các khu vực có mật độ dân số cao và giao thông thuận lợi. Phân tích kinh tế cho thấy chợ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

III. Hoạt động và vai trò kinh tế của chợ

Hoạt động chợ ở Nam Định bao gồm mua bán hàng hóa, thu thuế và quản lý chợ. Chợ không chỉ là nơi trao đổi kinh tế mà còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình đô thị hóa và phát triển kinh tế của tỉnh Nam Định.

3.1. Hoạt động mua bán và thu thuế

Hoạt động mua bán tại chợ diễn ra sôi động, với sự tham gia của nhiều thương nhân và người dân địa phương. Thuế chợ là nguồn thu quan trọng của chính quyền địa phương, phản ánh sự phát triển của thương mại 19 thế kỷ. Quản lý chợ được thực hiện chặt chẽ, đảm bảo trật tự và hiệu quả kinh tế.

3.2. Vai trò kinh tế và xã hội

Chợ đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế địa phương, thúc đẩy trao đổi hàng hóa và dịch vụ. Chợ và xã hội có mối quan hệ mật thiết, phản ánh đời sống văn hóa và tín ngưỡng của người dân. Nghiên cứu chợ giúp hiểu rõ hơn về lịch sử thương mại và văn hóa truyền thống của Nam Định.

Luận án tiến sĩ nghiên cứu chợ tỉnh Nam Định giai đoạn 1831 - 1890