Tổng quan nghiên cứu

Xây dựng nông thôn mới (NTM) là một chủ trương chiến lược của Đảng Cộng sản Việt Nam nhằm phát triển kinh tế - xã hội bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Từ năm 2008 đến năm 2014, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên, với đặc điểm là huyện thuần nông, đã triển khai chương trình xây dựng NTM dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ huyện. Diện tích tự nhiên của huyện là 128,22 km², dân số trên 131.000 người, trong đó hơn 93% sống ở nông thôn và hơn 75% lao động trong lĩnh vực nông nghiệp. Trước khi xây dựng NTM, huyện còn nhiều khó khăn như quy mô sản xuất nhỏ lẻ, hạ tầng kinh tế - xã hội chưa đồng bộ, thu nhập bình quân đầu người năm 2010 đạt khoảng 19 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo còn 10,3%.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ quá trình lãnh đạo xây dựng NTM của Đảng bộ huyện Ân Thi trong giai đoạn 2008-2014, đánh giá ưu điểm, hạn chế và rút ra kinh nghiệm thực tiễn. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn huyện Ân Thi, trong khoảng thời gian từ năm 2008 đến năm 2014. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ tính đúng đắn của chủ trương xây dựng NTM mà còn cung cấp luận cứ cho việc hoạch định chính sách phát triển nông thôn trong tương lai, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho công tác tuyên truyền và giảng dạy lịch sử Đảng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, đặc biệt là quan điểm về phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Ngoài ra, nghiên cứu vận dụng các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về xây dựng NTM được thể hiện trong các văn kiện từ năm 2008 đến năm 2014.

Hai mô hình nghiên cứu chính được áp dụng gồm:

  • Mô hình xây dựng NTM theo bộ tiêu chí quốc gia gồm 19 tiêu chí, phân thành 5 nhóm: quy hoạch, hạ tầng kinh tế - xã hội, kinh tế và tổ chức sản xuất, văn hóa - xã hội - môi trường, hệ thống chính trị.
  • Mô hình lãnh đạo và chỉ đạo của Đảng bộ địa phương trong phát triển kinh tế - xã hội nông thôn, nhấn mạnh vai trò của hệ thống chính trị và sự huy động nguồn lực xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: xây dựng nông thôn mới, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, huy động nguồn lực xã hội, và vai trò lãnh đạo của Đảng bộ.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu lịch sử Đảng kết hợp với phương pháp phân tích tổng hợp và khảo sát số liệu thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính bao gồm:

  • Số liệu thống kê từ UBND huyện Ân Thi và các báo cáo liên quan đến xây dựng NTM giai đoạn 2008-2014.
  • Văn bản pháp luật, nghị quyết, quyết định của Trung ương, tỉnh và huyện về xây dựng NTM.
  • Tài liệu tham khảo từ các công trình nghiên cứu, luận văn, bài báo chuyên ngành về nông nghiệp, nông thôn và xây dựng NTM.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ 20 xã và 1 thị trấn trên địa bàn huyện Ân Thi. Phương pháp chọn mẫu là khảo sát toàn diện để đảm bảo tính đại diện và toàn diện. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp logic, so sánh, đối chiếu các số liệu thực tế với tiêu chí xây dựng NTM, đồng thời đánh giá hiệu quả lãnh đạo của Đảng bộ huyện.

Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2008-2014, với các mốc quan trọng như năm 2008 bắt đầu triển khai chủ trương xây dựng NTM, năm 2011-2013 xây dựng xã điểm, và năm 2014 tổng kết đánh giá.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tuyên truyền, vận động xây dựng NTM được đẩy mạnh
    Công tác tuyên truyền được tổ chức đa dạng, liên tục qua các phương tiện truyền thông từ huyện đến xã, giúp nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng NTM” được triển khai từ năm 2011 đến 2020, chia làm hai giai đoạn. Đến năm 2013, 2 xã điểm Hồng Quang và Vân Du đã hoàn thành tiêu chí NTM theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

  2. Kiện toàn bộ máy chỉ đạo và quản lý xây dựng NTM
    Ban Chỉ đạo xây dựng NTM huyện Ân Thi được thành lập với 29 thành viên, do Chủ tịch UBND huyện làm trưởng ban. Đến cuối năm 2011, 100% xã, thị trấn đã thành lập Ban Chỉ đạo, Ban quản lý xây dựng NTM và các ban phát triển, giám sát thôn. Cán bộ chuyên trách xây dựng NTM được tuyển dụng tại các xã, nâng cao hiệu quả quản lý.

  3. Lập quy hoạch và đề án xây dựng NTM theo hướng “3 trong 1”
    Quy hoạch sử dụng đất, xây dựng và phát triển sản xuất được thực hiện đồng bộ. Hai công ty tư vấn đã lập quy hoạch cho toàn bộ 20 xã, tập trung phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, chỉnh trang khu dân cư và phát triển sản xuất. Đến năm 2012, các xã cơ bản hoàn thành quy hoạch và đề án xây dựng NTM.

  4. Phát triển kinh tế nông thôn theo hướng bền vững và hiện đại
    Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, phát triển kinh tế trang trại với 160 trang trại đạt tiêu chuẩn liên bộ. Cơ giới hóa nông nghiệp đạt 100% khâu làm đất, 90% khâu vận chuyển. Thu nhập bình quân đầu người năm 2010 đạt khoảng 19 triệu đồng, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 10,3%. Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp chiếm 61,2% có lãi, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất.

Thảo luận kết quả

Việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền và vận động đã tạo sự đồng thuận cao trong nhân dân, giúp huy động nguồn lực xã hội đóng góp xây dựng NTM. So với các nghiên cứu về xây dựng NTM ở các địa phương khác, huyện Ân Thi có sự chỉ đạo quyết liệt và tổ chức bộ máy quản lý chặt chẽ, góp phần quan trọng vào thành công của chương trình.

Lập quy hoạch đồng bộ theo hướng “3 trong 1” giúp giải quyết bài toán quy hoạch đất đai, hạ tầng và phát triển sản xuất, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững. Kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và phát triển kinh tế trang trại phù hợp với xu hướng hiện đại hóa nông nghiệp, nâng cao thu nhập và giảm nghèo.

Tuy nhiên, một số hạn chế vẫn tồn tại như quy mô sản xuất nhỏ lẻ, hạ tầng giao thông nội đồng còn yếu, tỷ lệ cứng hóa đường nội đồng chỉ đạt 10,2%, và chất lượng nhà ở đạt chuẩn còn thấp. Những hạn chế này phản ánh thách thức chung của các huyện thuần nông trong quá trình xây dựng NTM.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ xây dựng xã điểm đạt chuẩn NTM, bảng phân bổ nguồn vốn đầu tư theo các lĩnh vực, và biểu đồ tỷ lệ hộ nghèo giảm qua các năm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân
    Đẩy mạnh tuyên truyền đa dạng hình thức, nâng cao nhận thức về vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng NTM. Mục tiêu tăng tỷ lệ người dân tham gia đóng góp và giám sát các dự án xây dựng NTM trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Tuyên giáo huyện, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể xã.

  2. Hoàn thiện và nâng cấp hạ tầng giao thông nội đồng
    Tập trung đầu tư cứng hóa đường giao thông nội đồng từ mức 10,2% hiện tại lên ít nhất 50% trong 3 năm tới, nhằm phục vụ sản xuất hàng hóa và vận chuyển nông sản. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

  3. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
    Khuyến khích phát triển kinh tế trang trại, hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp, áp dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ sinh học. Mục tiêu tăng tỷ lệ lao động phi nông nghiệp lên trên 30% trong 5 năm. Chủ thể thực hiện: Ban chỉ đạo xây dựng NTM, các hợp tác xã, doanh nghiệp địa phương.

  4. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chuyên trách xây dựng NTM
    Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý, kỹ năng vận động nhân dân và giám sát thực hiện chương trình. Mục tiêu 100% cán bộ chuyên trách được đào tạo bài bản trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Huyện ủy, Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện.

  5. Tăng cường quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn vốn
    Áp dụng cơ chế minh bạch, giám sát chặt chẽ việc phân bổ và sử dụng vốn đầu tư xây dựng NTM, tránh lãng phí và thất thoát. Chủ thể thực hiện: Ban Chỉ đạo xây dựng NTM, các cơ quan kiểm tra, thanh tra huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ lãnh đạo và quản lý địa phương
    Giúp hiểu rõ vai trò lãnh đạo của Đảng bộ trong xây dựng NTM, từ đó nâng cao hiệu quả chỉ đạo, điều hành chương trình tại các huyện, xã.

  2. Nhà nghiên cứu và giảng viên chuyên ngành lịch sử Đảng, chính trị học
    Cung cấp tài liệu nghiên cứu về lịch sử Đảng bộ địa phương, quá trình vận dụng chủ trương xây dựng NTM trong thực tiễn.

  3. Sinh viên và học viên cao học ngành lịch sử, quản lý nhà nước, phát triển nông thôn
    Là nguồn tư liệu tham khảo phong phú về phương pháp nghiên cứu lịch sử Đảng và thực tiễn phát triển nông thôn.

  4. Các tổ chức, cơ quan tham gia xây dựng và phát triển nông thôn mới
    Hỗ trợ xây dựng kế hoạch, chính sách phù hợp với điều kiện thực tế địa phương, đồng thời rút ra bài học kinh nghiệm từ huyện Ân Thi.

Câu hỏi thường gặp

  1. Xây dựng nông thôn mới là gì và tại sao quan trọng?
    Xây dựng NTM là quá trình phát triển toàn diện nông nghiệp, nông dân và nông thôn theo hướng hiện đại, nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Đây là nhiệm vụ chiến lược giúp phát triển kinh tế xã hội bền vững và giữ vững an ninh chính trị.

  2. Vai trò của Đảng bộ huyện Ân Thi trong xây dựng NTM như thế nào?
    Đảng bộ huyện đóng vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện chương trình xây dựng NTM, kiện toàn bộ máy quản lý, huy động nguồn lực và vận động nhân dân tham gia tích cực.

  3. Nguồn vốn xây dựng NTM ở Ân Thi được huy động từ đâu?
    Nguồn vốn gồm ngân sách nhà nước (40%), vốn tín dụng (30%), vốn doanh nghiệp và hợp tác xã (20%) và vốn đóng góp của cộng đồng dân cư (10%). Việc huy động linh hoạt các nguồn lực là yếu tố then chốt.

  4. Những khó khăn chính trong xây dựng NTM tại Ân Thi là gì?
    Bao gồm quy mô sản xuất nhỏ lẻ, hạ tầng giao thông nội đồng yếu kém, nguồn vốn hạn chế, chất lượng cán bộ còn thấp và sự chênh lệch mức sống giữa các vùng.

  5. Kinh nghiệm quan trọng rút ra từ quá trình xây dựng NTM ở Ân Thi?
    Tuyên truyền vận động sâu rộng, tổ chức bộ máy quản lý chặt chẽ, lập quy hoạch đồng bộ, phát triển kinh tế nông thôn bền vững và huy động hiệu quả nguồn lực xã hội là những bài học quý giá.

Kết luận

  • Quá trình xây dựng NTM tại huyện Ân Thi từ 2008 đến 2014 đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần nâng cao đời sống người dân và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Đảng bộ huyện đã phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, kiện toàn bộ máy quản lý và huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội.
  • Việc lập quy hoạch xây dựng NTM theo hướng đồng bộ, phát triển kinh tế nông thôn bền vững là nền tảng cho thành công của chương trình.
  • Hạn chế như hạ tầng giao thông nội đồng còn yếu và quy mô sản xuất nhỏ lẻ cần được khắc phục trong giai đoạn tiếp theo.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng NTM, đồng thời khuyến nghị các địa phương khác học tập kinh nghiệm từ huyện Ân Thi.

Next steps: Tiếp tục triển khai các giải pháp đề xuất, tăng cường giám sát và đánh giá định kỳ, mở rộng nghiên cứu so sánh với các địa phương khác để hoàn thiện chính sách xây dựng NTM.

Call to action: Các cấp chính quyền, nhà nghiên cứu và cộng đồng dân cư cần phối hợp chặt chẽ để phát huy tối đa hiệu quả chương trình xây dựng nông thôn mới, góp phần phát triển bền vững đất nước.