Tổng quan nghiên cứu

Xây dựng Nông thôn mới (NTM) là một trong những chương trình trọng điểm của Việt Nam nhằm phát triển kinh tế - xã hội nông thôn, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Theo Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ, mục tiêu đến năm 2020 là có khoảng 50% xã đạt chuẩn NTM. Tỉnh Nam Định, với trên 60% dân số sống ở nông thôn, là một trong những địa phương trọng điểm triển khai chương trình này. Tuy nhiên, việc tuyên truyền xây dựng NTM tại các huyện như Hải Hậu và Nghĩa Hưng vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt trong việc nâng cao nhận thức và sự tham gia của người dân.

Luận văn tập trung khảo sát thực trạng công tác tuyên truyền của báo chí Nam Định về xây dựng NTM tại hai huyện Hải Hậu và Nghĩa Hưng trong năm 2017. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả tuyên truyền, nhận diện những ưu điểm, hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng tuyên truyền. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các bài viết, phóng sự, chương trình phát thanh - truyền hình liên quan đến xây dựng NTM trên báo chí Nam Định trong khoảng thời gian từ tháng 01 đến tháng 12 năm 2017.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao hiệu quả truyền thông, tạo sự đồng thuận xã hội, thúc đẩy phát triển bền vững nông thôn Nam Định nói riêng và các địa phương có điều kiện tương tự nói chung. Qua đó, góp phần thực hiện thành công các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của chương trình xây dựng NTM.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên ba lý thuyết truyền thông chủ đạo:

  • Lý thuyết thiết lập chương trình nghị sự (Agenda Setting Theory): Mô tả khả năng của báo chí trong việc định hướng sự chú ý của công chúng thông qua việc nhấn mạnh các vấn đề quan trọng, từ đó ảnh hưởng đến nhận thức và hành vi xã hội.

  • Lý thuyết can thiệp xã hội: Báo chí không chỉ cung cấp thông tin mà còn tạo diễn đàn để công chúng chia sẻ kiến thức, từ đó thay đổi nhận thức và hành vi xã hội nhằm giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội.

  • Lý thuyết tuyên truyền: Tuyên truyền là hoạt động truyền bá các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm thuyết phục, vận động quần chúng tham gia thực hiện các mục tiêu phát triển, trong đó có xây dựng NTM.

Các khái niệm chính bao gồm: nông nghiệp, nông dân, nông thôn, nông thôn mới, xây dựng nông thôn mới và tuyên truyền xây dựng nông thôn mới. Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng NTM gồm 19 tiêu chí về hạ tầng, kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường và an ninh trật tự được sử dụng làm chuẩn mực đánh giá.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp đa dạng:

  • Nghiên cứu tài liệu: Phân tích các văn bản chính trị - pháp lý, công trình khoa học, tài liệu liên quan đến xây dựng NTM và công tác tuyên truyền.

  • Khảo sát, thống kê: Thống kê, phân loại các tác phẩm báo chí (tin, bài, phóng sự) trên báo Nam Định và Đài Phát thanh - Truyền hình Nam Định về xây dựng NTM tại hai huyện khảo sát trong năm 2017.

  • Điều tra bằng bảng hỏi: Khảo sát 300 phiếu hỏi tại thành phố Nam Định, huyện Hải Hậu và huyện Nghĩa Hưng nhằm thu thập ý kiến công chúng về hiệu quả tuyên truyền.

  • Phỏng vấn chuyên gia: Trao đổi với các nhà quản lý, chuyên gia nông nghiệp và phóng viên báo chí để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  • Quan sát thực tế: Khảo sát hiện trạng xây dựng NTM tại hai huyện khảo sát để bổ sung dữ liệu thực tiễn.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 300 người, lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp định tính và định lượng, kết hợp thống kê mô tả và phân tích nội dung.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tần suất và nội dung tuyên truyền: Trong năm 2017, báo chí Nam Định đã đăng tải khoảng 500 tin, bài liên quan đến xây dựng NTM, trong đó 70% tập trung tuyên truyền về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; 20% giới thiệu mô hình, điển hình tiên tiến; 10% phản ánh hạn chế, khó khăn trong quá trình thực hiện.

  2. Hiệu quả nhận thức của công chúng: Khảo sát cho thấy 85% người dân tại hai huyện Hải Hậu và Nghĩa Hưng nhận thức rõ về mục tiêu và ý nghĩa của xây dựng NTM qua các kênh báo chí; tuy nhiên chỉ khoảng 60% người dân cho rằng báo chí đã cung cấp thông tin đầy đủ và dễ hiểu.

  3. Hình thức tuyên truyền: Báo chí Nam Định chủ yếu sử dụng các thể loại tin tức, phóng sự, tọa đàm và chuyên mục chuyên sâu. Trong đó, phóng sự và tọa đàm được đánh giá cao về tính hấp dẫn và khả năng truyền tải thông tin, chiếm khoảng 40% tổng số bài viết.

  4. Hạn chế trong tuyên truyền: Có khoảng 30% ý kiến cho rằng nội dung tuyên truyền còn mang tính chung chung, thiếu chiều sâu phân tích; 25% phản ánh hình thức tuyên truyền chưa đa dạng, chưa tận dụng hiệu quả các phương tiện truyền thông hiện đại.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy báo chí Nam Định đã đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải chủ trương xây dựng NTM, góp phần nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận xã hội. Việc tập trung tuyên truyền các chính sách, mô hình điển hình giúp người dân hiểu rõ hơn về lợi ích và trách nhiệm của mình trong quá trình xây dựng NTM.

Tuy nhiên, hạn chế về nội dung và hình thức tuyên truyền phản ánh sự cần thiết đổi mới phương pháp tiếp cận, tăng cường đào tạo đội ngũ phóng viên chuyên sâu về lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. So sánh với một số nghiên cứu trong nước, kết quả tương đồng về vai trò của báo chí nhưng cũng chỉ ra điểm yếu chung là thiếu sự tương tác hai chiều và chưa khai thác triệt để các kênh truyền thông đa phương tiện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất xuất hiện các thể loại bài viết, bảng phân tích mức độ hài lòng của công chúng về nội dung và hình thức tuyên truyền, giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới nội dung tuyên truyền: Tăng cường phân tích chuyên sâu, phản ánh đa chiều các vấn đề xây dựng NTM, tập trung vào các giải pháp thực tiễn và bài học kinh nghiệm. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ hài lòng của công chúng lên trên 80% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban biên tập các cơ quan báo chí Nam Định.

  2. Đa dạng hóa hình thức truyền thông: Phát triển các chương trình truyền hình thực tế, phóng sự điều tra, sử dụng mạng xã hội và các nền tảng số để tiếp cận rộng rãi hơn. Thời gian triển khai trong 1 năm, nhằm tăng cường tương tác với công chúng. Chủ thể thực hiện: Đài Phát thanh - Truyền hình Nam Định phối hợp với các đơn vị truyền thông số.

  3. Đào tạo nâng cao năng lực phóng viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về kiến thức nông nghiệp, kỹ năng viết báo chuyên ngành và kỹ thuật truyền thông đa phương tiện. Mục tiêu đào tạo ít nhất 50 phóng viên trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn.

  4. Xây dựng cơ chế hỗ trợ và khuyến khích: Ban hành chính sách ưu đãi, hỗ trợ kinh phí cho các tác phẩm báo chí chất lượng cao về xây dựng NTM, đồng thời phát triển mạng lưới cộng tác viên tại các xã, huyện. Thời gian thực hiện trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Nam Định phối hợp với các cơ quan báo chí.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà báo và phóng viên chuyên ngành nông nghiệp, nông thôn: Nghiên cứu giúp nâng cao kiến thức, kỹ năng viết bài chuyên sâu về xây dựng NTM, từ đó nâng cao chất lượng tác phẩm báo chí.

  2. Cán bộ quản lý và lãnh đạo các cơ quan báo chí: Tham khảo để xây dựng chiến lược tuyên truyền phù hợp, đổi mới nội dung và hình thức truyền thông nhằm tăng hiệu quả tuyên truyền.

  3. Lãnh đạo và cán bộ các cấp chính quyền địa phương: Hiểu rõ vai trò của báo chí trong công tác tuyên truyền, từ đó phối hợp chặt chẽ với các cơ quan truyền thông để nâng cao nhận thức và sự tham gia của người dân.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Báo chí, Truyền thông: Tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn công tác tuyên truyền xây dựng NTM, giúp phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan.

Câu hỏi thường gặp

  1. Báo chí Nam Định đã tuyên truyền về xây dựng NTM như thế nào?
    Báo chí Nam Định tập trung tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, giới thiệu mô hình điển hình, phản ánh kết quả và khó khăn trong xây dựng NTM qua các thể loại tin, bài, phóng sự và tọa đàm.

  2. Hiệu quả tuyên truyền được đánh giá ra sao?
    Khảo sát cho thấy 85% người dân nhận thức rõ về xây dựng NTM qua báo chí, tuy nhiên chỉ khoảng 60% đánh giá thông tin đầy đủ và dễ hiểu, cho thấy cần cải thiện nội dung và hình thức truyền thông.

  3. Những hạn chế chính trong công tác tuyên truyền là gì?
    Nội dung tuyên truyền còn chung chung, thiếu chiều sâu; hình thức truyền thông chưa đa dạng, chưa khai thác hiệu quả các phương tiện truyền thông hiện đại và tương tác hai chiều còn hạn chế.

  4. Lý thuyết nào được áp dụng trong nghiên cứu này?
    Luận văn áp dụng lý thuyết thiết lập chương trình nghị sự, lý thuyết can thiệp xã hội và lý thuyết tuyên truyền để phân tích vai trò và hiệu quả của báo chí trong tuyên truyền xây dựng NTM.

  5. Giải pháp nâng cao chất lượng tuyên truyền được đề xuất là gì?
    Bao gồm đổi mới nội dung, đa dạng hóa hình thức truyền thông, đào tạo nâng cao năng lực phóng viên và xây dựng cơ chế hỗ trợ, khuyến khích các tác phẩm báo chí chất lượng cao về xây dựng NTM.

Kết luận

  • Báo chí Nam Định đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền xây dựng NTM, góp phần nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận xã hội tại hai huyện Hải Hậu và Nghĩa Hưng.
  • Nội dung tuyên truyền chủ yếu tập trung vào chính sách, mô hình điển hình, tuy nhiên còn hạn chế về chiều sâu và đa dạng hình thức.
  • Công chúng đánh giá cao vai trò của báo chí nhưng mong muốn thông tin được truyền tải đầy đủ, dễ hiểu và hấp dẫn hơn.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp đổi mới nội dung, đa dạng hóa hình thức, đào tạo phóng viên và xây dựng cơ chế hỗ trợ nhằm nâng cao chất lượng tuyên truyền.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, đổi mới phương pháp truyền thông và xây dựng chính sách hỗ trợ trong vòng 1-2 năm tới để góp phần thực hiện thành công chương trình xây dựng NTM tại Nam Định.

Đề nghị các cơ quan báo chí, chính quyền địa phương và nhà nghiên cứu tiếp tục phối hợp chặt chẽ để phát huy vai trò truyền thông trong phát triển nông thôn mới, góp phần xây dựng nông thôn Việt Nam ngày càng giàu đẹp, văn minh.