I. Bối cảnh nghiên cứu
Việt Nam hiện tại vẫn là một nước nông nghiệp với khoảng 70% dân số sống ở khu vực nông thôn. Do đó, xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ quan trọng nhằm nâng cao mức sống của người dân nông thôn, thu hẹp khoảng cách thành thị - nông thôn. Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới (NTM) đã được triển khai trên diện rộng, bao trùm mọi lĩnh vực của khu vực nông thôn. Sự tham gia của người dân là yếu tố quyết định cho sự thành công của chương trình này. Theo báo cáo, tính đến tháng 2/2016, cả nước có 1.761 xã đạt chuẩn 19 tiêu chí NTM, chiếm 19,7% tổng số xã. Tuy nhiên, nhận thức của người dân về chương trình còn hạn chế, dẫn đến việc họ chưa thực sự coi mình là chủ thể trong quá trình xây dựng nông thôn mới.
1.1. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu thực trạng tham gia của người dân trong việc thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới tại xã Việt Lâm, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang. Câu hỏi nghiên cứu bao gồm: (i) Người dân tham gia dưới hình thức và mức độ nào trong từng khâu của chương trình? (ii) Các biện pháp nào có thể tăng cường năng lực tham gia của người dân vào quá trình xây dựng nông thôn mới?
II. Giới thiệu về chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới
Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới được chính thức triển khai từ năm 2010, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Chương trình này không chỉ tập trung vào xây dựng nông thôn mới mà còn bao gồm các lĩnh vực như văn hóa, y tế và môi trường. Sự tham gia của người dân là rất quan trọng, vì họ là những người hưởng lợi trực tiếp từ chương trình. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp giữa các cấp chính quyền và cộng đồng dân cư. Chương trình đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua.
2.1. Cơ sở lý thuyết của vấn đề nghiên cứu
Lý thuyết về sự tham gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới cho thấy rằng, sự tham gia không chỉ là trách nhiệm mà còn là quyền lợi của người dân. Họ cần được thông tin đầy đủ và có cơ hội để đóng góp ý kiến trong quá trình ra quyết định. Việc nâng cao nhận thức của người dân về vai trò của họ trong chương trình là rất cần thiết để đảm bảo tính bền vững của các dự án phát triển nông thôn.
III. Thực trạng tham gia của người dân tại xã Việt Lâm
Tại xã Việt Lâm, sự tham gia của người dân vào chương trình xây dựng nông thôn mới diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau. Người dân không chỉ tham gia đóng góp ý kiến mà còn trực tiếp tham gia vào các hoạt động như giám sát, quản lý và bảo dưỡng các công trình. Tuy nhiên, mức độ tham gia của người dân còn chưa đồng đều, phụ thuộc vào nghề nghiệp và thu nhập của họ. Một số người dân vẫn còn tâm lý ỷ lại vào chính quyền, dẫn đến việc họ không chủ động tham gia vào các hoạt động của chương trình.
3.1. Các hình thức tham gia của người dân
Người dân tham gia vào chương trình thông qua nhiều hình thức như tham gia các cuộc họp, đóng góp ý kiến vào quy hoạch và kế hoạch phát triển. Họ cũng tham gia vào việc giám sát và quản lý các dự án, đảm bảo rằng các công trình được thực hiện đúng tiến độ và chất lượng. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả tham gia, cần có các biện pháp khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân.
IV. Kết luận và kiến nghị
Sự tham gia của người dân vào chương trình xây dựng nông thôn mới tại xã Việt Lâm là rất quan trọng. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu bền vững, cần có sự cải thiện trong nhận thức và năng lực tham gia của người dân. Các kiến nghị bao gồm: tăng cường công tác truyền thông, tạo cơ chế để người dân tích cực tham gia giám sát, và minh bạch hóa các hoạt động của chương trình. Những biện pháp này sẽ giúp nâng cao vai trò của người dân trong quá trình phát triển nông thôn.
4.1. Đề xuất chính sách
Để tăng cường sự tham gia của người dân, cần có các chính sách hỗ trợ cụ thể, như tổ chức các buổi tập huấn về xây dựng nông thôn mới, cung cấp thông tin đầy đủ về chương trình, và khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động cộng đồng. Việc này không chỉ giúp nâng cao nhận thức mà còn tạo ra sự gắn kết giữa người dân và chính quyền trong quá trình phát triển nông thôn.
