Kinh Tế Học Phát Triển: Tổng Hợp Câu Hỏi, Bài Tập Và Nghiên Cứu Tình Huống Của Lê Thị Thương Và Hạ Thị Thiều Dao

• Tác giả: Lê Thị Thương
• Trường học: Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kinh tế học phát triển
• Đề tài: Kinh Tế Học Phát Triển: Câu Hỏi, Bài Tập Và Nghiên Cứu Tình Huống
• Loại tài liệu: sách giáo trình
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
• 1.1. Kinh tế học phát triển
• 1.2. Khái niệm kinh tế học phát triển
• 1.3. Sự cần thiết của việc nghiên cứu kinh tế học phát triển
• 1.4. Các nước đã phát triển và đang phát triển
• 1.5. Phân chia các nước phát triển và đang phát triển
• 1.6. Các thuật ngữ về nhóm nước đã phát triển và đang phát triển
• 1.7. Phân nhóm các nước
• 1.8. Đặc điểm chung của các nước đang phát triển
• 1.9. Những điểm chung
• 1.10. Những khác biệt
• 1.11. Tăng trưởng kinh tế và phát triển kinh tế
• 1.12. Tăng trưởng kinh tế
• 1.13. Phát triển kinh tế
• 1.14. Quan hệ giữa tăng trưởng và phát triển
• 1.15. Tăng trưởng nhanh, tăng trưởng bền vững, phát triển bền vững
• 1.16. Các chỉ tiêu đo lường tăng trưởng kinh tế và phát triển kinh tế
• 1.17. Các chỉ tiêu đo lường tăng trưởng kinh tế
• 1.18. Các chỉ tiêu đo lường quy mô tăng trưởng kinh tế
• 1.19. Các chỉ tiêu đo lường tốc độ tăng trưởng kinh tế
• 1.20. Các chỉ tiêu phản ánh phát triển kinh tế
• 1.21. Nhóm chỉ tiêu đo lường tăng trưởng kinh tế
• 1.22. Nhóm chỉ tiêu phản ánh sự thay đổi cơ cấu kinh tế
• 1.23. Nhóm chỉ tiêu phản ánh - tiến bộ về mặt xã hội
• 2. CHƯƠNG 2: CÁC LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
• 2.1. Nhóm lý thuyết các giai đoạn tuyến tính
• 2.2. Nhóm lý thuyết chuyển đổi cơ cấu kinh tế và diễn trình phát triển
• 2.3. Lý thuyết về quan hệ phụ thuộc quốc tế trong diễn trình phát triển
• 2.4. Mô hình phụ thuộc Tân thuộc địa
• 2.5. Mô hình cơ chế sai lầm
• 2.6. Luận đề phát triển nhị nguyên
• 2.7. Lý thuyết phi Tân cổ điển
• 2.8. Phương pháp thị trường tự do
• 2.9. Lý thuyết lựa chọn công cộng
• 2.10. Phương pháp của Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ quốc tế
• 3. CHƯƠNG 3: NHÂN LỰC ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
• 3.1. Nguồn nhân lực
• 3.2. Khái niệm nguồn nhân lực, vốn con người
• 3.3. Vai trò nguồn nhân lực
• 3.4. Phân tích số lượng nguồn nhân lực ở các nước đang phát triển
• 3.5. Đặc điểm nguồn nhân lực ở các nước đang phát triển
• 3.6. Cơ cấu thị trường ba bậc
• 3.7. Mức gia tăng lực lượng lao động và mức tăng việc làm
• 3.8. Phân tích chất lượng nguồn nhân lực
• 3.9. Phát triển nguồn nhân lực
• 4. CHƯƠNG 4: VỐN VỚI TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
• 4.1. Một số khái niệm
• 4.2. Phân tích tài sản quốc gia
• 4.3. Vốn sản xuất và vốn đầu tư
• 4.4. Vốn hiện vật và vốn tiền tệ
• 4.5. Vai trò của vốn
• 4.6. Nguồn hình thành vốn đầu tư
• 4.7. Tiết kiệm trong nước
• 4.8. Tiết kiệm từ bên ngoài
• 4.9. Vốn trong nước và vốn ngoài nước
• 4.10. Nguồn vốn ở các nước đang phát triển
• 4.11. Tiết kiệm và đầu tư thấp
• 4.12. Tình trạng nợ nần cao
• 4.13. Tác động của nợ và biện pháp giảm tình trạng nợ nước ngoài
• 5. CHƯƠNG 5: TÀI NGUYÊN, MÔI TRƯỜNG VÀ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
• 5.1. Tài nguyên và môi trường
• 5.2. Khái niệm và đặc điểm của tài nguyên
• 5.3. Phân loại tài nguyên
• 5.4. Bản chất của hệ thống môi trường
• 5.5. Vai trò của tài nguyên thiên nhiên và môi trường đối với tăng trưởng và phát triển kinh tế
• 5.6. Khai thác cạn kiệt tài nguyên và ô nhiễm môi trường
• 5.7. Khoa học và công nghệ
• 5.8. Bản chất của khoa học
• 5.9. Bản chất của công nghệ
• 5.10. Mối quan hệ giữa khoa học và công nghệ
• 5.11. Vai trò của khoa học công nghệ đối với tăng trưởng và phát triển kinh tế
• 5.12. Công nghệ ở các nước đang phát triển và lựa chọn hướng đi
• 6. CHƯƠNG 6: NÔNG NGHIỆP ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
• 6.1. Vai trò của nông nghiệp trong phát triển kinh tế
• 6.2. Cung cấp lương thực - thực phẩm
• 6.3. Cung cấp đầu vào cho ngành công nghiệp chế biến
• 6.4. Tạo tích lũy ban đầu cho nền kinh tế
• 6.5. Tạo lập thị trường cho sản phẩm nông nghiệp
• 6.6. Cung cấp lao động cho các ngành phi nông nghiệp
• 6.7. Sơ lược về tình hình sản xuất nông nghiệp tại các nước đang phát triển
• 6.8. Những nét đặc thù của sản xuất nông nghiệp
• 6.9. Nông nghiệp là ngành sản xuất truyền thống
• 6.10. Sản xuất nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên với đất đai là tư liệu sản xuất chủ yếu
• 6.11. Sản xuất nông nghiệp mang tính thời vụ
• 6.12. Tỷ trọng lao động và sản lượng nông nghiệp trong nền kinh tế có xu hướng giảm dần
• 6.13. Các giai đoạn phát triển nông nghiệp
• 6.14. Giai đoạn nông nghiệp truyền thống
• 6.15. Giai đoạn quá độ sang nền nông nghiệp hỗn hợp và đa dạng
• 6.16. Giai đoạn nông nghiệp chuyên môn hóa
• 6.17. Những chìa khóa dẫn đến phát triển nông nghiệp
• 7. CHƯƠNG 7: CÔNG NGHIỆP HÓA VÀ PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN KINH TẾ
• 7.1. Một số vấn đề về công nghiệp hóa và phát triển công nghiệp
• 7.2. Công nghiệp hóa và phát triển công nghiệp
• 7.3. Vai trò của công nghiệp hóa và phát triển công nghiệp đối với tăng trưởng kinh tế và phát triển kinh tế
• 7.4. Các mô hình công nghiệp hóa
• 7.5. Các giai đoạn công nghiệp hóa
• 7.6. Các mô hình công nghiệp hóa
• 7.7. Công nghiệp hóa cổ điển
• 7.8. Công nghiệp hóa của nền kinh tế phi thị trường
• 7.9. Công nghiệp hóa của các nền kinh tế thị trường
• 7.10. Kinh nghiệm tiến hành công nghiệp hóa của các nước
• 7.11. Các bài học công nghiệp hóa theo mô hình trước chiến tranh thế giới lần thứ hai
• 7.12. Các bài học lịch sử qua các chiến lược công nghiệp hóa thông qua ngoại thương
• 7.13. Những vấn đề cần lưu ý khi tiến hành công nghiệp hóa
• 7.14. Các mô hình tăng trưởng kinh tế công nghiệp
• 7.15. Tập trung vào ngành trọng điểm trong từng giai đoạn phát triển
• 7.16. Mô hình phát triển cân đối và không cân đối
• 7.17. Mô hình phát triển kết hợp phía trước và phía sau
• 8. CHƯƠNG 8: NGOẠI THƯƠNG VỚI TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
• 8.1. Vai trò ngoại thương
• 8.2. Vai trò của ngoại thương đối với tăng trưởng và phát triển kinh tế
• 8.3. Kích thích tăng trưởng kinh tế
• 8.4. Ngoại thương mở rộng khả năng sản xuất và tiêu dùng
• 8.5. Ngoại thương tác động thay đổi cơ cấu nền kinh tế quốc dân
• 8.6. Ngoại thương nâng cao hiệu quả của nền kinh tế, tạo lập thị trường
• 8.7. Ngoại thương có tác động phân phối lại thu nhập
• 8.8. Chiến lược phát triển thông qua ngoại thương
• 8.9. Chiến lược xuất khẩu sản phẩm thô và sơ chế
• 8.10. Bối cảnh, nội dung
• 8.11. Chiến lược thay thế nhập khẩu
• 8.12. Chiến lược hướng về xuất khẩu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH

I. Giới thiệu về Kinh tế học phát triển

Kinh tế học phát triển là một lĩnh vực nghiên cứu quan trọng, tập trung vào các vấn đề kinh tế xã hội của các quốc gia đang phát triển. Lê Thị Thương và Hạ Thị Thiều Dao đã chỉ ra rằng, mặc dù Kinh tế học phát triển không phải là một môn học dễ dàng, nhưng nó lại yêu cầu một nền tảng kiến thức vững chắc và tư duy sắc bén về các vấn đề kinh tế xã hội. Các tác giả nhấn mạnh rằng, Kinh tế học phát triển không chỉ liên quan đến một quốc gia mà còn có tính toàn cầu, khi mà hơn 80% dân số thế giới đang sống trong điều kiện khó khăn. Kinh tế học phát triển nghiên cứu các nguyên lý phát triển và các thực tiễn nhằm thúc đẩy sự tăng trưởng bền vững cho các quốc gia nghèo. Điều này bao gồm việc khai thác và phân bổ hiệu quả các nguồn lực, giúp cải thiện mức sống và giảm nghèo.

1.1. Khái niệm và tầm quan trọng của Kinh tế học phát triển

Kinh tế học phát triển được định nghĩa là một ngành học nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế của các quốc gia. Nó không chỉ đơn thuần là việc tăng trưởng kinh tế mà còn bao gồm các khía cạnh như phân phối thu nhập, công bằng xã hội và bền vững môi trường. Tầm quan trọng của Kinh tế học phát triển nằm ở khả năng cung cấp các giải pháp cho các vấn đề như nghèo đói, bất bình đẳng và sự phát triển không đồng đều giữa các quốc gia. Các lý thuyết và mô hình trong Kinh tế học phát triển giúp các nhà hoạch định chính sách đưa ra các quyết định đúng đắn nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững.

II. Các vấn đề lý luận chung về tăng trưởng và phát triển

Phần này tập trung vào việc làm rõ bản chất và mối quan hệ giữa tăng trưởng và phát triển kinh tế. Tăng trưởng kinh tế thường được đo bằng sự gia tăng GDP, trong khi phát triển kinh tế bao gồm các yếu tố như cải thiện chất lượng cuộc sống, giáo dục và y tế. Các tác giả đã chỉ ra rằng, mặc dù tăng trưởng kinh tế là cần thiết, nhưng nó không đủ để đảm bảo sự phát triển bền vững. Cần có các chính sách phát triển toàn diện, nhằm đảm bảo rằng lợi ích từ tăng trưởng được phân phối công bằng và không gây hại đến môi trường. Việc nghiên cứu mối quan hệ này giúp các nhà nghiên cứu và nhà hoạch định chính sách hiểu rõ hơn về cách thức thúc đẩy sự phát triển kinh tế một cách hiệu quả.

2.1. Mối quan hệ giữa tăng trưởng và phát triển

Mối quan hệ giữa tăng trưởng và phát triển là một chủ đề quan trọng trong Kinh tế học phát triển. Tăng trưởng kinh tế có thể tạo ra nguồn lực cần thiết cho phát triển, nhưng nếu không được quản lý tốt, nó có thể dẫn đến sự gia tăng bất bình đẳng và tổn hại đến môi trường. Các tác giả nhấn mạnh rằng, để đạt được sự phát triển bền vững, cần có sự kết hợp giữa tăng trưởng kinh tế và các chính sách xã hội nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân. Điều này đòi hỏi sự tham gia của nhiều bên liên quan, từ chính phủ đến cộng đồng và các tổ chức phi chính phủ.

III. Các nguồn lực tăng trưởng và phát triển kinh tế

Phần này giúp người đọc hiểu rõ vai trò của các yếu tố đầu vào trong quá trình tăng trưởng. Các tác giả đã phân tích thực trạng cũng như các thực tiễn khai thác, huy động và phát huy hiệu quả các nguồn lực tăng trưởng. Việc nghiên cứu các nguồn lực như vốn, lao động và tài nguyên thiên nhiên là rất quan trọng để xây dựng các chính sách phát triển hiệu quả. Các chính sách này không chỉ cần thiết để thúc đẩy tăng trưởng mà còn phải đảm bảo rằng các nguồn lực được sử dụng một cách bền vững và công bằng.

3.1. Vai trò của nguồn lực trong phát triển kinh tế

Nguồn lực là yếu tố quyết định đến sự thành công của quá trình phát triển kinh tế. Các tác giả đã chỉ ra rằng, việc khai thác hiệu quả các nguồn lực như vốn, lao động và tài nguyên thiên nhiên có thể tạo ra động lực mạnh mẽ cho sự phát triển. Tuy nhiên, cần có các chính sách hợp lý để đảm bảo rằng các nguồn lực này được sử dụng một cách bền vững và không gây hại đến môi trường. Việc nghiên cứu vai trò của nguồn lực trong phát triển kinh tế giúp các nhà hoạch định chính sách đưa ra các quyết định đúng đắn nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững.