Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, tiếng Anh trở thành ngôn ngữ giao tiếp phổ biến trên toàn thế giới với gần 999 tỷ người sử dụng. Tại Việt Nam, đặc biệt là trong môi trường đại học, việc nâng cao kỹ năng giao tiếp tiếng Anh đóng vai trò then chốt trong việc phát triển năng lực học tập và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Thương mại (TMU) đang gặp nhiều khó khăn trong giao tiếp tiếng Anh, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập và cơ hội nghề nghiệp tương lai.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng khó khăn trong giao tiếp tiếng Anh của sinh viên năm nhất không chuyên ngành tại TMU, xác định các rào cản từ phía sinh viên và giảng viên, đồng thời đề xuất giải pháp nâng cao kỹ năng giao tiếp tiếng Anh. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2024-2025 tại TMU, với sự tham gia của 70 sinh viên và 10 giảng viên tiếng Anh.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp dữ liệu thực tiễn về các khó khăn trong giao tiếp tiếng Anh, từ đó giúp nhà trường và giảng viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy, đồng thời hỗ trợ sinh viên phát triển kỹ năng giao tiếp hiệu quả hơn, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và khả năng cạnh tranh của sinh viên trên thị trường lao động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

  • Lý thuyết giao tiếp: Theo Schramm, giao tiếp là công cụ tạo nên xã hội và phân biệt con người với các loài khác. Quá trình giao tiếp bao gồm các thành phần: người gửi, thông điệp, kênh truyền, người nhận và phản hồi, chịu ảnh hưởng bởi các rào cản cá nhân và môi trường.
  • Lý thuyết học ngôn ngữ thứ hai (L2): Bao gồm các yếu tố ảnh hưởng đến việc học và sử dụng ngôn ngữ thứ hai như áp lực thời gian xử lý, thiếu hụt nguồn lực ngôn ngữ, vấn đề về hiệu suất cá nhân và hiệu suất của người đối thoại.
  • Khái niệm chính:
    • Kỹ năng giao tiếp tiếng Anh: nghe, nói, đọc, viết, phát âm.
    • Rào cản giao tiếp: ngôn ngữ, văn hóa, tâm lý, môi trường.
    • Động lực và sự tự tin trong giao tiếp.
    • Phương pháp giảng dạy tiếng Anh giao tiếp.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu chính qua bảng hỏi khảo sát 70 sinh viên năm nhất không chuyên ngành và 10 giảng viên tiếng Anh tại TMU; phỏng vấn bán cấu trúc với 6 sinh viên; nghiên cứu tài liệu thứ cấp từ sách, bài báo khoa học.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định lượng với thang đo Likert 5 mức độ để đánh giá mức độ khó khăn và các rào cản; phân tích định tính từ phỏng vấn để làm rõ các vấn đề và đề xuất giải pháp.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm học 2024-2025, với giai đoạn thu thập dữ liệu kéo dài khoảng 3 tháng, phân tích và báo cáo kết quả trong 2 tháng tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  • Khó khăn về kỹ năng giao tiếp: Sinh viên gặp khó khăn nhiều nhất ở kỹ năng đọc hiểu (32%), phát âm (30%), nghe (23%) và nói (15%).
  • Rào cản từ giảng viên: 65% sinh viên cho biết giảng viên không sử dụng tiếng Anh thường xuyên trong lớp; 80% phản ánh các bài kiểm tra chủ yếu tập trung vào ngữ pháp và viết, không khuyến khích luyện tập nói; 75% sinh viên thích sử dụng tiếng mẹ đẻ trong lớp do giảng viên ít sử dụng tiếng Anh.
  • Rào cản từ sinh viên: 95% sinh viên thiếu vốn từ vựng để diễn đạt ý tưởng; 69% lo sợ mắc lỗi khi giao tiếp; 60% cảm thấy thiếu môi trường luyện tập liên tục; 65% thụ động trong việc sử dụng tiếng Anh.
  • Chiến lược giao tiếp: 90% sinh viên thường giả vờ hiểu khi không hiểu rõ; 60% chỉ chú ý đến phần mình hiểu; 30% tự tạo từ mới khi không biết từ vựng phù hợp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của khó khăn là do sự thiếu hụt môi trường giao tiếp tiếng Anh thực tế, phương pháp giảng dạy chưa khuyến khích sinh viên thực hành nói, và tâm lý e ngại mắc lỗi khi giao tiếp. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả phù hợp với quan điểm rằng sự thiếu tự tin và vốn từ hạn chế là rào cản lớn nhất trong giao tiếp tiếng Anh của người học không phải bản ngữ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ khó khăn theo từng kỹ năng và bảng so sánh mức độ đồng thuận về các rào cản giữa sinh viên và giảng viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  • Tăng cường sử dụng tiếng Anh trong lớp học: Giảng viên cần sử dụng tiếng Anh tối thiểu 70% thời gian giảng dạy để tạo môi trường ngôn ngữ thực tế, áp dụng trong vòng 1 học kỳ, do phòng đào tạo và giảng viên thực hiện.
  • Phát triển kỹ năng giao tiếp qua hoạt động ngoại khóa: Tổ chức câu lạc bộ tiếng Anh, các buổi thảo luận, tranh luận với sự tham gia của sinh viên và người bản ngữ, mục tiêu tăng 50% số sinh viên tham gia trong năm học tới, do phòng công tác sinh viên phối hợp thực hiện.
  • Cải tiến chương trình đào tạo: Bổ sung các bài kiểm tra kỹ năng nói và nghe, giảm trọng số bài kiểm tra viết, áp dụng trong năm học tiếp theo, do khoa Ngoại ngữ và phòng đào tạo chủ trì.
  • Đào tạo giảng viên nâng cao phương pháp giảng dạy giao tiếp: Tổ chức các khóa tập huấn về phương pháp giảng dạy giao tiếp và sử dụng công nghệ hỗ trợ, hoàn thành trong 6 tháng, do nhà trường phối hợp với các chuyên gia đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  • Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nắm bắt các rào cản và khó khăn thực tế của sinh viên để điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp, nâng cao hiệu quả đào tạo.
  • Sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh: Hiểu rõ các khó khăn phổ biến và chiến lược giao tiếp hiệu quả, từ đó chủ động cải thiện kỹ năng giao tiếp.
  • Nhà quản lý giáo dục và phòng đào tạo: Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế chương trình đào tạo và chính sách hỗ trợ sinh viên phát triển kỹ năng tiếng Anh.
  • Các nhà nghiên cứu về giáo dục ngôn ngữ: Tham khảo dữ liệu thực nghiệm và phân tích để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về phương pháp giảng dạy và học tập tiếng Anh trong môi trường đại học Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh thường gặp khó khăn gì nhất khi giao tiếp?
    Khó khăn lớn nhất là thiếu vốn từ vựng (95%) và sợ mắc lỗi khi nói (69%), dẫn đến thiếu tự tin và hạn chế giao tiếp.

  2. Giảng viên có ảnh hưởng như thế nào đến khả năng giao tiếp tiếng Anh của sinh viên?
    Giảng viên ít sử dụng tiếng Anh trong lớp (65%) và tập trung vào kiểm tra viết khiến sinh viên ít có cơ hội luyện nói.

  3. Chiến lược nào sinh viên thường dùng khi không hiểu người bản ngữ?
    90% sinh viên thường giả vờ hiểu để tránh mất mặt, 60% chỉ chú ý phần mình hiểu, 30% tự tạo từ mới khi không biết từ.

  4. Làm thế nào để cải thiện kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho sinh viên không chuyên?
    Tăng cường môi trường sử dụng tiếng Anh, tổ chức hoạt động ngoại khóa, cải tiến chương trình đào tạo và đào tạo giảng viên.

  5. Rào cản tâm lý ảnh hưởng thế nào đến giao tiếp tiếng Anh?
    Lo sợ mắc lỗi, mất mặt và thiếu tự tin khiến sinh viên ngại nói, giảm cơ hội luyện tập và phát triển kỹ năng.

Kết luận

  • Sinh viên năm nhất không chuyên ngành tại TMU gặp nhiều khó khăn trong giao tiếp tiếng Anh, đặc biệt là về vốn từ và phát âm.
  • Rào cản đến từ cả phía giảng viên (phương pháp giảng dạy, sử dụng tiếng Anh trong lớp) và sinh viên (tâm lý, thói quen sử dụng tiếng mẹ đẻ).
  • Chiến lược giao tiếp hiện tại của sinh viên chủ yếu là tránh né và giả vờ hiểu, không hiệu quả lâu dài.
  • Cần có sự phối hợp giữa nhà trường, giảng viên và sinh viên để tạo môi trường học tập tích cực, nâng cao kỹ năng giao tiếp.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất và đánh giá hiệu quả trong các kỳ học tiếp theo để cải thiện chất lượng đào tạo.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao kỹ năng giao tiếp tiếng Anh, mở rộng cơ hội học tập và nghề nghiệp trong tương lai!