Khảo Sát Quy Trình Bảo Quản Thóc Đóng Bao Trong Điều Kiện Áp Suất Thấp Tại Chi Cục Dự Trữ Nhà Nước Tuyên Quang

• Tác giả: Phạm Thị Tuyết Mai
• Người hướng dẫn: TS. Trần Văn Chí
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Công nghệ sau thu hoạch
• Đề tài: Khảo Sát Quy Trình Bảo Quản Thóc Đóng Bao Trong Điều Kiện Áp Suất Thấp
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. PHẦN 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Mục đích và yêu cầu nghiên cứu
• 1.1.1. Mục đích của đề tài
• 1.1.2. Yêu cầu của đề tài
• 2. PHẦN 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Nguồn gốc, phân loại thóc (lúa)
• 2.1.1. Nguồn gốc
• 2.1.2. Phân loại
• 2.2. Cấu tạo của thóc (lúa)
• 2.2.1. Mày thóc
• 2.2.2. Vỏ hạt
• 2.2.3. Vỏ trấu
• 2.2.4. Nội nhũ
• 2.2.5. Phôi
• 2.2.6. Hạt gạo
• 2.3. Thành phần hóa học của thóc
• 2.3.1. Gluxit
• 2.3.2. Protit
• 2.3.3. Lipit
• 2.3.4. Chất khoáng
• 2.3.5. Vitamin
• 3. PHẦN 3: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 3.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.1.2. Vật tư, thiết bị, dụng cụ nghiên cứu
• 3.1.3. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 3.2. Nội dung nghiên cứu
• 3.3. Phương pháp nghiên cứu
• 3.3.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm
• 3.3.2. Phương pháp lấy mẫu
• 3.3.3. Phương pháp phân tích
• 3.3.4. Phương pháp xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS
• 4. PHẦN 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Khảo sát quy trình bảo quản thóc đóng bao trong điều kiện áp suất thấp tại Chi cục Dự trữ Nhà nước Tuyên Quang
• 4.2. Quy trình bảo quản thóc đóng bao trong điều kiện áp suất thấp
• 4.2.1. Thuyết minh quy trình
• 4.3. Sự biến đổi các chỉ tiêu vật lý, cảm quan, vi sinh vật hại của thóc trong quá trình bảo quản
• 4.3.1. Sự biến đổi về chỉ tiêu vật lý của thóc trong quá trình bảo quản
• 4.3.2. Sự biến đổi chỉ tiêu cảm quan của thóc trong quá trình bảo quản
• 4.3.3. Sự biến động về côn trùng và vi sinh vật trong quá trình bảo quản
• 4.4. Sự biến đổi hàm lượng dinh dưỡng: gluxit, protein, lipit, vitamin B1 trong quá trình bảo quản
• 4.5. Hiệu quả kinh tế đối với phương pháp bảo quản thóc đóng bao trong điều kiện áp suất thấp
• 4.5.1. Tỷ lệ tổn thất (hao hụt) của thóc sau 5 tháng bảo quản
• 4.5.2. Chi phí cho quá trình bảo quản thóc
• 4.5.3. Tính hiệu quả kinh tế (sau thời gian bảo quản 5 tháng)
• 5. PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Bảo Quản Thóc Đóng Bao Áp Suất Thấp Hiện Nay

Lúa gạo là nguồn lương thực thiết yếu, cung cấp năng lượng cho con người. Tại Việt Nam, ngành nông nghiệp đã có bước phát triển vượt bậc, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Tuy nhiên, chất lượng và giá trị xuất khẩu còn hạn chế do nhiều yếu tố, đặc biệt là khâu bảo quản nông sản sau thu hoạch. Các phương pháp bảo quản thóc truyền thống thường gặp nhiều khó khăn do khí hậu nhiệt đới ẩm tạo điều kiện cho côn trùng và vi sinh vật phát triển. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất kỹ thuật và công nghệ bảo quản thóc còn nhiều hạn chế, gây ra tổn thất lớn về số lượng và chất lượng. Do đó, việc nghiên cứu và ứng dụng các phương pháp bảo quản thóc tiên tiến là vô cùng quan trọng.

1.1. Tầm quan trọng của bảo quản thóc sau thu hoạch

Việc bảo quản thóc sau thu hoạch đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và nâng cao giá trị nông sản. Quá trình bảo quản không chỉ giúp duy trì số lượng mà còn đảm bảo chất lượng của thóc, từ đó đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Theo tài liệu nghiên cứu, tổn thất sau thu hoạch có thể lên đến 10-20% nếu không áp dụng các biện pháp bảo quản hiệu quả.

1.2. Các phương pháp bảo quản thóc truyền thống và hạn chế

Các phương pháp bảo quản thóc truyền thống như phơi khô, sử dụng hóa chất thường không mang lại hiệu quả cao và có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Việc sử dụng hóa chất như malathion, sumithion, DDVP (Dichlivos), phosphine để phòng trừ côn trùng có thể để lại dư lượng độc hại trong hạt thóc, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

II. Thách Thức Trong Quy Trình Bảo Quản Thóc Đóng Bao Hiện Nay

Mặc dù mạng lưới các Cục Dự trữ được phân bố rộng khắp cả nước, công tác bảo quản thóc vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Các phương pháp bảo quản truyền thống như bảo quản thóc đóng bao thông thoáng tự nhiên, bảo quản kín có bổ sung khí N2, CO2, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Phương pháp bảo quản thóc đóng bao thông thoáng tự nhiên, dù được áp dụng rộng rãi, lại phụ thuộc vào hóa chất để phòng trừ côn trùng, gây ảnh hưởng đến chất lượng thóc và sức khỏe người tiêu dùng. Do đó, cần có những giải pháp bảo quản hiệu quả hơn, thân thiện với môi trường và đảm bảo an toàn thực phẩm.

2.1. Ảnh hưởng của khí hậu đến bảo quản thóc

Khí hậu nhiệt đới ẩm của Việt Nam tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của côn trùng và nấm mốc, gây khó khăn cho việc bảo quản thóc. Nhiệt độ và độ ẩm cao thúc đẩy quá trình hô hấp của hạt thóc, dẫn đến hao hụt chất lượng và số lượng. Theo nghiên cứu của [17], độ ẩm cao là yếu tố chính gây ra sự phát triển của nấm mốc và côn trùng trong quá trình bảo quản.

2.2. Tác động của côn trùng và vi sinh vật đến chất lượng thóc

Côn trùng và vi sinh vật là những tác nhân gây hại chính trong quá trình bảo quản thóc. Chúng không chỉ ăn mòn hạt thóc mà còn làm giảm chất lượng dinh dưỡng và gây ra các bệnh nấm mốc. Các loại côn trùng như mọt thóc và mọt gạo có thể gây ra tổn thất lớn về số lượng và chất lượng thóc.

2.3. Hạn chế về cơ sở vật chất và công nghệ bảo quản

Cơ sở vật chất và công nghệ bảo quản thóc còn nhiều hạn chế, đặc biệt là ở các vùng nông thôn. Kho bảo quản chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn về nhiệt độ, độ ẩm và thông gió, dẫn đến tình trạng thóc bị ẩm mốc và hư hỏng. Việc thiếu trang thiết bị hiện đại cũng gây khó khăn cho việc kiểm soát chất lượng thóc trong quá trình bảo quản.

III. Quy Trình Bảo Quản Thóc Đóng Bao Áp Suất Thấp Giải Pháp Mới

Bảo quản thóc đóng bao trong điều kiện áp suất thấp là một phương pháp tiên tiến, hứa hẹn giải quyết các vấn đề tồn tại trong các phương pháp bảo quản truyền thống. Phương pháp này tạo ra môi trường kín, duy trì áp suất âm (nhỏ hơn 760 mmHg), giúp hạn chế tối đa sự phát triển của côn trùng và vi sinh vật, giảm hao hụt và giữ được giá trị thương phẩm của thóc. Đồng thời, phương pháp này cũng giảm thiểu việc sử dụng hóa chất, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng và bảo vệ môi trường.

3.1. Nguyên lý hoạt động của phương pháp bảo quản áp suất thấp

Phương pháp bảo quản thóc trong điều kiện áp suất thấp dựa trên nguyên lý giảm lượng oxy trong môi trường bảo quản, ức chế sự hô hấp của côn trùng và vi sinh vật. Khi áp suất giảm, lượng oxy cũng giảm theo, khiến côn trùng và vi sinh vật không thể tồn tại và phát triển. Theo [8], áp suất âm được duy trì bằng hệ thống hút chân không, đảm bảo môi trường bảo quản luôn ổn định.

3.2. Ưu điểm vượt trội của bảo quản thóc áp suất thấp

So với các phương pháp bảo quản truyền thống, bảo quản thóc trong điều kiện áp suất thấp có nhiều ưu điểm vượt trội. Phương pháp này giúp giảm thiểu hao hụt, duy trì chất lượng thóc, hạn chế sử dụng hóa chất, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường. Ngoài ra, bảo quản áp suất thấp còn giúp kéo dài thời gian bảo quản và giảm công sức lao động.

3.3. Các bước trong quy trình bảo quản thóc áp suất thấp

Quy trình bảo quản thóc trong điều kiện áp suất thấp bao gồm các bước chính: kiểm tra chất lượng thóc đầu vào, đóng bao, xếp bao vào kho, hút chân không, kiểm tra và duy trì áp suất. Theo sơ đồ quy trình bảo quản thóc đóng bao trong điều kiện áp suất thấp [8], việc kiểm tra và duy trì áp suất là yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả bảo quản.

IV. Khảo Sát Chất Lượng Thóc Trong Bảo Quản Áp Suất Thấp Tại Tuyên Quang

Đề tài "Khảo sát quy trình bảo quản thóc đóng bao trong điều kiện áp suất thấp tại Chi cục Dự trữ Nhà nước Tuyên Quang" đã tiến hành đánh giá sự biến đổi của các chỉ tiêu vật lý, cảm quan, vi sinh vật hại và hàm lượng dinh dưỡng của thóc trong quá trình bảo quản. Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp bảo quản áp suất thấp có hiệu quả trong việc duy trì chất lượng thóc và giảm thiểu tổn thất.

4.1. Biến đổi chỉ tiêu vật lý và cảm quan của thóc

Nghiên cứu cho thấy các chỉ tiêu vật lý như độ ẩm, tỷ lệ hạt vỡ và chỉ tiêu cảm quan như màu sắc, mùi vị của thóc được duy trì ổn định trong quá trình bảo quản áp suất thấp. Sự thay đổi về chỉ tiêu vật lý của thóc trong quá trình bảo quản là không đáng kể, chứng tỏ phương pháp này có khả năng bảo vệ thóc khỏi các tác động bên ngoài.

4.2. Biến động côn trùng và vi sinh vật trong quá trình bảo quản

Phương pháp bảo quản áp suất thấp ức chế sự phát triển của côn trùng và vi sinh vật, giúp giảm thiểu tổn thất do các tác nhân này gây ra. Sự biến động về côn trùng và vi sinh vật trong quá trình bảo quản được kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo an toàn cho thóc.

4.3. Biến đổi hàm lượng dinh dưỡng của thóc

Hàm lượng dinh dưỡng của thóc như gluxit, protein, lipit, vitamin B1 được duy trì tốt trong quá trình bảo quản áp suất thấp. Các biểu đồ biểu thị sự thay đổi của gluxit, protein, lipit, vitamin B1 cho thấy sự ổn định về hàm lượng dinh dưỡng của thóc sau thời gian bảo quản.

V. Đánh Giá Hiệu Quả Kinh Tế Của Bảo Quản Thóc Áp Suất Thấp

Nghiên cứu cũng đánh giá hiệu quả kinh tế của phương pháp bảo quản thóc đóng bao trong điều kiện áp suất thấp. Kết quả cho thấy phương pháp này mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với các phương pháp bảo quản truyền thống nhờ giảm thiểu tổn thất, tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng thóc.

5.1. Tỷ lệ tổn thất hao hụt của thóc sau bảo quản

Tỷ lệ tổn thất (hao hụt) của thóc sau bảo quản áp suất thấp thấp hơn đáng kể so với các phương pháp bảo quản truyền thống. Tỷ lệ tổn thất của thóc sau 5 tháng bảo quản được ghi nhận là rất thấp, chứng tỏ hiệu quả của phương pháp này trong việc giảm thiểu hao hụt.

5.2. Chi phí cho quy trình bảo quản thóc áp suất thấp

Chi phí cho quy trình bảo quản thóc áp suất thấp có thể cao hơn so với các phương pháp bảo quản truyền thống do chi phí đầu tư ban đầu cho thiết bị. Tuy nhiên, về lâu dài, phương pháp này giúp tiết kiệm chi phí nhờ giảm thiểu tổn thất, giảm sử dụng hóa chất và giảm công sức lao động.

5.3. Tính hiệu quả kinh tế sau thời gian bảo quản

Tính hiệu quả kinh tế của phương pháp bảo quản thóc áp suất thấp được thể hiện rõ sau thời gian bảo quản. Nhờ giảm thiểu tổn thất và duy trì chất lượng thóc, phương pháp này giúp nâng cao giá trị thương phẩm và mang lại lợi nhuận cao hơn cho người bảo quản.

VI. Kết Luận Và Triển Vọng Của Bảo Quản Thóc Áp Suất Thấp

Phương pháp bảo quản thóc đóng bao trong điều kiện áp suất thấp là một giải pháp hiệu quả và bền vững cho ngành dự trữ lương thực. Phương pháp này không chỉ giúp giảm thiểu tổn thất, duy trì chất lượng thóc mà còn đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng và bảo vệ môi trường. Với những ưu điểm vượt trội, bảo quản áp suất thấp hứa hẹn sẽ được ứng dụng rộng rãi trong tương lai.

6.1. Ưu điểm nổi bật của phương pháp bảo quản áp suất thấp

Phương pháp bảo quản áp suất thấp có nhiều ưu điểm nổi bật như giảm thiểu tổn thất, duy trì chất lượng thóc, hạn chế sử dụng hóa chất, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường. Đây là một giải pháp bảo quản toàn diện, đáp ứng được các yêu cầu về kinh tế, xã hội và môi trường.

6.2. Kiến nghị và đề xuất để phát triển phương pháp bảo quản

Để phát triển phương pháp bảo quản thóc áp suất thấp, cần có sự đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị và đào tạo nguồn nhân lực. Đồng thời, cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp và hộ gia đình áp dụng phương pháp bảo quản tiên tiến này.