Khảo Sát Nhu Cầu Tư Vấn Của Bệnh Nhân Tại Bệnh Viện Bạch Mai

Các định nghĩa về tư vấn bệnh nhân đã phát triển từ tập trung vào thông tin thuốc (Puckett, 1978) đến cung cấp thông tin về thuốc và sức khỏe (Aslanpour & Smith, 1997). Schommer & Wiederholt (1994) nhấn mạnh tư vấn là lời khuyên dựa trên quan điểm chủ quan của dược sĩ. USP (1997) định nghĩa tư vấn là cách tiếp cận nâng cao kỹ năng giải quyết vấn đề của bệnh nhân, cải thiện chất lượng cuộc sống. USP phân loại tư vấn thành độc thoại, hỏi đáp, đối thoại và thảo luận. Ingrosso (1993) chia mô hình tư vấn thành một chiều, hai chiều và khuyến khích. Các mô hình này thể hiện sự phát triển từ thụ động đến chủ động trong tương tác giữa dược sĩ và bệnh nhân.

Tư vấn bệnh nhân có hai mục tiêu chính: giáo dục bệnh nhân về thuốc và giúp bệnh nhân đạt lợi ích tốt nhất từ việc dùng thuốc. Giáo dục bệnh nhân bao gồm nâng cao kỹ năng và kiến thức để thay đổi thái độ và hành vi dùng thuốc. Dược sĩ cần cung cấp thông tin phù hợp với nhu cầu của từng bệnh nhân, xác định kiến thức hiện có và giải quyết hiểu sai. Mục tiêu hỗ trợ bệnh nhân là giúp bệnh nhân vượt qua bệnh tật và những thay đổi do bệnh gây ra. Tư vấn nên phòng tránh vấn đề có thể xảy ra và nâng cao khả năng giải quyết vấn đề cho bệnh nhân. Dược sĩ có thể dự đoán trước vấn đề và đưa ra lời khuyên phù hợp, ví dụ như hạn chế uống rượu khi dùng thuốc.

Bệnh nhân có cách tiếp cận khác nhau đối với từng mô hình tư vấn. Khi mô hình tư vấn phát triển, cách tiếp cận của bệnh nhân thay đổi từ tuân thủ đến đồng thuận. Tuân thủ là mức độ bệnh nhân tuân theo lời hướng dẫn của bác sĩ (WHO). Trong tư vấn, cách tiếp cận tuân thủ không công nhận bệnh nhân là người có thể chủ động kiểm soát việc điều trị. Thay vào đó, cách tiếp cận này xem các chuyên gia chăm sóc sức khỏe là người đưa ra quyết định cho bệnh nhân. Vì vậy, quá trình tư vấn coi như một quá trình truyền thông tin từ nhân viên y tế tới bệnh nhân một cách thụ động.

Tuân thủ là một hiện tượng đa chiều được xác định bởi sự tương tác qua lại của nhóm 5 yếu tố: yếu tố kinh tế - xã hội, yếu tố liên quan đến hệ thống chăm sóc sức khỏe, yếu tố liên quan đến bệnh, yếu tố liên quan đến phác đồ điều trị, yếu tố liên quan đến bệnh nhân, trong đó bệnh nhân chỉ là một yếu tố quyết định. Một vài yếu tố được cho là có ảnh hưởng đáng kể đến sự tuân thủ như: tình trạng kinh tế xã hội kém phát triển, nghèo đói, mù chữ, trình độ học vấn thấp, thất nghiệp, điều kiện sống không ổn định, xa trung tâm điều trị.

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát để đánh giá nhận thức và nhu cầu được tư vấn của bệnh nhân BHYT ngoại trú. Khảo sát được thực hiện tại phòng cấp phát thuốc BHYT của Bệnh viện Bạch Mai. Bệnh nhân được mời tham gia khảo sát sau khi nhận thuốc. Phiếu khảo sát bao gồm các câu hỏi về thông tin cá nhân, nhận thức về việc sử dụng thuốc, nhu cầu được tư vấn và mức độ hài lòng sau khi được tư vấn. Dữ liệu thu thập được phân tích bằng phần mềm thống kê để đưa ra kết luận.

Kết quả khảo sát cho thấy đa số bệnh nhân BHYT ngoại trú có nhu cầu được tư vấn về sử dụng thuốc. Bệnh nhân quan tâm đến các thông tin về cách dùng thuốc, tác dụng phụ và tương tác thuốc. Mức độ hài lòng của bệnh nhân sau khi được tư vấn khá cao. Tuy nhiên, vẫn còn một số bệnh nhân chưa hài lòng về thời gian tư vấn và thông tin được cung cấp. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng bệnh nhân có trình độ học vấn cao hơn có nhu cầu được tư vấn nhiều hơn.

Để nâng cao chất lượng tư vấn, cần tăng cường đào tạo cho dược sĩ về kỹ năng giao tiếp, lắng nghe và giải thích thông tin thuốc một cách dễ hiểu. Các khóa đào tạo nên tập trung vào các kỹ năng thực hành, giúp dược sĩ tự tin và hiệu quả hơn trong quá trình tư vấn. Cần cập nhật kiến thức chuyên môn cho dược sĩ, đảm bảo họ nắm vững thông tin về các loại thuốc mới và các vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả.

Cần cải thiện cơ sở vật chất của phòng tư vấn, tạo không gian riêng tư và thoải mái cho bệnh nhân. Phòng tư vấn nên được trang bị đầy đủ các tài liệu tham khảo, máy tính và các thiết bị hỗ trợ tư vấn khác. Cần xây dựng quy trình tư vấn chuẩn, đảm bảo tất cả bệnh nhân đều được tư vấn đầy đủ và chính xác. Quy trình tư vấn nên bao gồm các bước như chào hỏi, thu thập thông tin, cung cấp thông tin, giải đáp thắc mắc và đánh giá hiệu quả tư vấn.

Cần có các công cụ để đánh giá hiệu quả tư vấn và sự hài lòng của bệnh nhân. Các công cụ này có thể bao gồm phiếu khảo sát, phỏng vấn trực tiếp hoặc theo dõi sự tuân thủ điều trị của bệnh nhân. Kết quả đánh giá sẽ giúp xác định các điểm mạnh và điểm yếu của quy trình tư vấn, từ đó có các điều chỉnh phù hợp để nâng cao hiệu quả. Cần thu thập phản hồi từ bệnh nhân thường xuyên để cải thiện dịch vụ tư vấn.

Bệnh viện Bạch Mai nên chia sẻ kinh nghiệm về tư vấn thuốc với các bệnh viện khác trong cả nước. Cần tổ chức các hội thảo, khóa đào tạo để giới thiệu mô hình tư vấn của Bệnh viện Bạch Mai và các kinh nghiệm thực tiễn. Cần khuyến khích các nghiên cứu về tư vấn thuốc để phát triển các mô hình tư vấn phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Cần xây dựng mạng lưới các chuyên gia về tư vấn thuốc để hỗ trợ các bệnh viện trong việc triển khai và cải thiện dịch vụ tư vấn.

Tư vấn thuốc không chỉ là cung cấp thông tin về thuốc mà còn là quá trình tương tác giữa dược sĩ và bệnh nhân, giúp bệnh nhân hiểu rõ về bệnh tật, thuốc men và cách sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả. Tư vấn thuốc giúp tăng cường sự tuân thủ điều trị, giảm thiểu tác dụng phụ và tương tác thuốc, cải thiện kết quả điều trị và nâng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Tư vấn thuốc là một phần không thể thiếu trong chăm sóc sức khỏe toàn diện.

Trong tương lai, tư vấn thuốc tại Việt Nam cần phát triển theo hướng chuyên nghiệp hóa, chuẩn hóa và cá nhân hóa. Cần có các quy định và hướng dẫn cụ thể về tư vấn thuốc, đảm bảo tất cả các bệnh viện và nhà thuốc đều cung cấp dịch vụ tư vấn chất lượng. Cần tăng cường đào tạo cho dược sĩ về kỹ năng tư vấn và kiến thức chuyên môn. Cần phát triển các mô hình tư vấn phù hợp với từng đối tượng bệnh nhân, ví dụ như tư vấn trực tuyến, tư vấn qua điện thoại hoặc tư vấn tại nhà.