Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, việc học ngoại ngữ đóng vai trò then chốt giúp người học chuẩn bị tốt hơn cho môi trường làm việc đa quốc gia. Tại Việt Nam, nhiều sinh viên đại học không chuyên ngành ngoại ngữ gặp khó khăn trong việc đạt chuẩn tiếng Anh đầu ra, đặc biệt là khi phải vượt qua bài thi tiếng Anh trình độ B1 theo khung CEFR để tốt nghiệp. Tại Đại học Huế, yêu cầu này được áp dụng từ năm 2013, khiến nhiều sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh phải đối mặt với áp lực lớn trong kỳ thi. Theo ước tính, khoảng 68% sinh viên không chuyên ngành tại đây trải qua mức độ lo lắng cao khi làm bài thi tiếng Anh, ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả học tập và khả năng thi đỗ.
Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích biểu hiện lo lắng khi thi ngoại ngữ của sinh viên không chuyên ngành tại Đại học Huế, xác định các nguồn gốc và tác động của lo lắng này, đồng thời đề xuất giải pháp giảm thiểu nhằm nâng cao hiệu quả học tập và thi cử. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên không chuyên ngành tại 8 trường thành viên thuộc Đại học Huế trong năm học 2018-2019, với tổng số mẫu khảo sát là 189 sinh viên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về lo lắng khi thi ngoại ngữ, góp phần cải thiện phương pháp giảng dạy và hỗ trợ sinh viên vượt qua áp lực thi cử.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về lo lắng (anxiety) trong tâm lý học, đặc biệt phân loại lo lắng thành ba loại: lo lắng đặc thù tình huống (situation-specific anxiety), lo lắng trạng thái (state anxiety) và lo lắng đặc điểm (trait anxiety). Trong đó, lo lắng khi thi ngoại ngữ (Foreign Language Test Anxiety - FLTA) được xem là một dạng lo lắng đặc thù tình huống, ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất học tập và thi cử.
Ba khái niệm chính được sử dụng gồm:
- Lo lắng khi học ngoại ngữ (Foreign Language Anxiety - FLA): cảm giác căng thẳng, lo sợ liên quan đến việc học và sử dụng ngoại ngữ.
- Lo lắng khi thi ngoại ngữ (FLTA): sự lo lắng đặc biệt xuất hiện trong các tình huống thi cử ngoại ngữ, bao gồm nỗi sợ thất bại, áp lực thời gian, và sự chuẩn bị chưa đầy đủ.
- Ảnh hưởng của FLTA: tác động tiêu cực đến khả năng tập trung, động lực học tập, và kết quả thi.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods) kết hợp phân tích định lượng và định tính nhằm đảm bảo độ tin cậy và sâu sắc của kết quả.
Nguồn dữ liệu:
- 189 sinh viên không chuyên ngành tại 8 trường thành viên Đại học Huế tham gia trả lời bảng câu hỏi.
- 10 sinh viên có mức độ lo lắng cao viết nhật ký phản ánh trải nghiệm.
- 5 sinh viên có mức độ lo lắng thấp tham gia phỏng vấn sâu.
Phương pháp phân tích:
- Dữ liệu định lượng từ bảng câu hỏi được xử lý bằng phần mềm SPSS và Microsoft Excel, sử dụng thống kê mô tả để phân loại mức độ lo lắng và phân tích các biểu hiện cụ thể.
- Dữ liệu định tính từ nhật ký và phỏng vấn được mã hóa theo chủ đề: biểu hiện lo lắng trước, trong và sau kỳ thi; nguồn gốc lo lắng; tác động và cách giảm lo lắng.
- Thời gian nghiên cứu diễn ra trong năm học 2018-2019.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Mức độ lo lắng khi thi ngoại ngữ cao:
- 68,3% sinh viên trải qua mức độ lo lắng cao khi làm bài thi tiếng Anh.
- Trung bình điểm các câu hỏi liên quan đến lo lắng thi đạt trên 3,0 (thang 5), trong đó câu “Tôi lo lắng về hậu quả của việc trượt môn tiếng Anh” có điểm trung bình cao nhất là 3,63.
Biểu hiện lo lắng rõ rệt:
- 87,3% sinh viên cảm thấy khó chịu, lo lắng trước kỳ thi cuối kỳ tiếng Anh.
- 82% cho rằng nhà trường nên nhận thức rằng một số sinh viên lo lắng hơn người khác và điều này ảnh hưởng đến kết quả thi.
- 77,7% lo lắng việc làm bài kém sẽ ảnh hưởng đến kết quả.
- Chỉ 28% cảm thấy tự tin khi nói tiếng Anh trong lớp.
Nguồn gốc lo lắng đa dạng:
- Áp lực từ yêu cầu phải đạt chứng chỉ B1 để tốt nghiệp.
- Trình độ tiếng Anh còn hạn chế, thiếu tự tin.
- Thời gian làm bài thi bị giới hạn gây áp lực.
- Sự chuẩn bị chưa đầy đủ và nỗi sợ mắc lỗi, trượt bài.
Tác động tiêu cực đến kết quả học tập:
- Lo lắng làm giảm khả năng tập trung, tăng sai sót trong bài thi.
- Sinh viên có mức độ lo lắng cao thường đạt điểm thấp hơn so với nhóm ít lo lắng.
- Lo lắng kéo dài ảnh hưởng đến động lực học tập và thái độ với môn học.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước trước đây, khẳng định FLTA là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả học tập ngoại ngữ. Biểu đồ phân bố mức độ lo lắng cho thấy phần lớn sinh viên rơi vào nhóm lo lắng cao, điều này có thể được minh họa qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm từng nhóm lo lắng. Bảng số liệu chi tiết về các biểu hiện lo lắng cũng giúp làm rõ các khía cạnh cụ thể của FLTA như áp lực thi cử, nỗi sợ thất bại và sự thiếu tự tin.
Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ yêu cầu bắt buộc phải đạt chứng chỉ tiếng Anh B1 để tốt nghiệp, kết hợp với trình độ ngoại ngữ còn hạn chế và áp lực thời gian thi. So sánh với các nghiên cứu tại các nước như Iran, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc, kết quả tương đồng về tác động tiêu cực của FLTA đến kết quả thi và động lực học tập. Điều này nhấn mạnh tính phổ quát của vấn đề và sự cần thiết phải có các biện pháp can thiệp phù hợp trong bối cảnh Việt Nam.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường đào tạo kỹ năng thi và ôn luyện:
- Tổ chức các khóa học luyện thi tiếng Anh B1 với nội dung sát với đề thi thực tế.
- Mục tiêu giảm tỷ lệ sinh viên lo lắng cao xuống dưới 40% trong vòng 1 năm.
- Chủ thể thực hiện: Khoa Ngoại ngữ và các trung tâm ngoại ngữ trong Đại học Huế.
Xây dựng môi trường học tập thân thiện, giảm áp lực:
- Thay đổi phương pháp giảng dạy theo hướng khuyến khích, hỗ trợ sinh viên tự tin hơn khi sử dụng tiếng Anh.
- Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ tiếng Anh để tăng cường giao tiếp thực tế.
- Mục tiêu nâng cao tỷ lệ sinh viên cảm thấy tự tin khi nói tiếng Anh lên trên 50% trong 2 học kỳ.
- Chủ thể thực hiện: Giảng viên, Ban chủ nhiệm khoa.
Hỗ trợ tâm lý và tư vấn học đường:
- Cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý chuyên biệt cho sinh viên gặp khó khăn về lo lắng thi cử.
- Tổ chức các buổi workshop về kỹ năng quản lý stress và lo lắng.
- Mục tiêu giảm thiểu tác động tiêu cực của lo lắng đến kết quả học tập trong vòng 1 năm.
- Chủ thể thực hiện: Trung tâm tư vấn sinh viên, phòng công tác sinh viên.
Cải tiến hình thức và điều kiện thi:
- Rà soát, điều chỉnh thời gian làm bài thi phù hợp, giảm áp lực thời gian.
- Tăng cường minh bạch, rõ ràng trong hướng dẫn và cấu trúc đề thi.
- Mục tiêu nâng cao sự hài lòng của sinh viên về kỳ thi lên trên 70% trong các khảo sát tiếp theo.
- Chủ thể thực hiện: Ban khảo thí Đại học Huế.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục:
- Hiểu rõ về tác động của lo lắng thi cử để điều chỉnh phương pháp giảng dạy và chính sách đào tạo phù hợp.
- Use case: Thiết kế chương trình đào tạo giảm áp lực thi cử.
Sinh viên không chuyên ngành ngoại ngữ:
- Nhận thức được biểu hiện và nguyên nhân lo lắng để chủ động áp dụng các chiến lược giảm lo lắng.
- Use case: Tự quản lý tâm lý trước và trong kỳ thi.
Nhà nghiên cứu giáo dục và tâm lý học:
- Tham khảo dữ liệu thực nghiệm về FLTA trong bối cảnh Việt Nam để phát triển nghiên cứu sâu hơn.
- Use case: So sánh và mở rộng nghiên cứu về lo lắng trong học tập ngoại ngữ.
Trung tâm tư vấn và hỗ trợ sinh viên:
- Xây dựng các chương trình hỗ trợ tâm lý dựa trên đặc điểm lo lắng của sinh viên không chuyên ngành.
- Use case: Tổ chức các buổi tư vấn, workshop kỹ năng quản lý lo lắng.
Câu hỏi thường gặp
Lo lắng khi thi ngoại ngữ là gì?
Lo lắng khi thi ngoại ngữ (FLTA) là cảm giác căng thẳng, lo sợ đặc thù xuất hiện trong các tình huống thi cử ngoại ngữ, ảnh hưởng đến khả năng tập trung và kết quả thi. Ví dụ, sinh viên lo sợ trượt bài hoặc không đủ thời gian làm bài.Tại sao sinh viên không chuyên ngành lại dễ bị lo lắng khi thi ngoại ngữ?
Nguyên nhân chính là do trình độ tiếng Anh còn hạn chế, áp lực phải đạt chứng chỉ B1 để tốt nghiệp, cùng với sự chuẩn bị chưa đầy đủ và áp lực thời gian thi. Điều này khiến sinh viên dễ mất tự tin và lo lắng hơn.Lo lắng khi thi ảnh hưởng thế nào đến kết quả học tập?
Lo lắng làm giảm khả năng tập trung, tăng sai sót trong bài thi, giảm động lực học tập và có thể dẫn đến kết quả thi thấp hơn. Nghiên cứu cho thấy sinh viên lo lắng cao thường đạt điểm thấp hơn nhóm ít lo lắng.Có thể giảm lo lắng khi thi ngoại ngữ bằng cách nào?
Có thể giảm bằng cách luyện thi kỹ năng, tạo môi trường học tập thân thiện, hỗ trợ tâm lý và cải tiến điều kiện thi. Ví dụ, các khóa luyện thi sát đề thực tế giúp sinh viên tự tin hơn.Nghiên cứu này có thể áp dụng cho những đối tượng nào khác?
Ngoài sinh viên không chuyên ngành, nghiên cứu còn hữu ích cho giảng viên, nhà quản lý giáo dục, nhà nghiên cứu và trung tâm tư vấn sinh viên nhằm phát triển các chiến lược hỗ trợ phù hợp.
Kết luận
- Nghiên cứu xác nhận mức độ lo lắng khi thi ngoại ngữ ở sinh viên không chuyên ngành Đại học Huế là cao, ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả học tập.
- Các nguồn gốc lo lắng chủ yếu gồm áp lực thi cử, trình độ ngoại ngữ hạn chế, thời gian thi và sự chuẩn bị chưa đầy đủ.
- Lo lắng khi thi làm giảm khả năng tập trung, tăng sai sót và giảm động lực học tập của sinh viên.
- Đề xuất các giải pháp thực tiễn như tăng cường luyện thi, cải thiện môi trường học tập, hỗ trợ tâm lý và điều chỉnh hình thức thi.
- Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo và kêu gọi các bên liên quan hành động để giảm thiểu FLTA, nâng cao hiệu quả học tập ngoại ngữ.
Hành động tiếp theo: Các khoa, trung tâm ngoại ngữ và phòng công tác sinh viên cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ tại Đại học Huế.