Khai thác các bài toán chuyển động đều nhằm phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh lớp 5

• Tác giả: Đỗ Thị Khánh Huyền
• Người hướng dẫn: Th.Lê Văn Lĩnh
• Trường học: Trường Đại học Hùng Vương
• Chuyên ngành: Giáo dục Tiểu học
• Đề tài: Khai Thác Bài Toán Chuyển Động Đều Phát Triển Tư Duy Sáng Tạo Cho Học Sinh Lớp 5
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Phú Thọ

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn đề tài
• 0.3. Ý nghĩa khoa học
• 0.4. Ý nghĩa thực tiễn
• 0.5. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.6. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.7. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.8. Phương pháp nghiên cứu
• 0.8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
• 0.8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
• 0.9. Cấu trúc của đề tài
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
• 1.1. Điểm qua một số công trình nghiên cứu ở trong nước và nước ngoài về năng lực tư duy sáng tạo của học sinh
• 1.1.1. Ở trong nước
• 1.1.2. Ở nước ngoài
• 1.2. Tư duy sáng tạo
• 1.2.1. Khái niệm tư duy sáng tạo
• 1.3. Tư duy sáng tạo ở học sinh tiểu học
• 1.4. Phát triển một số yếu tố của tư duy sáng tạo cho học sinh
• 1.5. Một số lưu ý rèn luyện và phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh tiểu học trong các tình huống dạy học toán ở tiểu học
• 1.5.1. Trong bài giảng mới
• 1.5.2. Trong giải bài tập
• 1.5.3. Kiểm tra, đánh giá
• 1.5.4. Các hoạt động khác
• 1.6. Nội dung chương trình dạy học toán chuyển động đều ở lớp 5
• 1.6.1. Nội dung dạy học toán chuyển động ở lớp 5
• 1.6.2. Mục tiêu dạy học toán chuyển động ở lớp 5
• 1.7. Thực trạng khai thác các bài toán chuyển động đều nhằm phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh lớp 5
• 1.7.1. Khái quát về khảo sát thực trạng
• 1.7.2. Mục đích khảo sát
• 1.7.3. Đối tượng khảo sát
• 1.7.4. Phương pháp khảo sát
• 1.7.5. Nội dung khảo sát
• 1.7.6. Kết quả khảo sát thực trạng
• 1.8. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: KHAI THÁC CÁC BÀI TOÁN CHUYỂN ĐỘNG ĐỀU NHẰM PHÁT TRIỂN TƯ DUY SÁNG TẠO CHO HỌC SINH LỚP 5
• 2.1. Định hướng khai thác bài toán chuyển động đều nhằm
• 2.1.1. Rèn luyện tính mềm dẻo của tư duy
• 2.1.2. Rèn luyện tính thuần thục của tư duy
• 2.1.3. Rèn luyện tính độc đáo của tư duy
• 2.2. Định hướng khai thác bài toán chuyển động đều nhằm rèn luyện và phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh lớp 5
• 2.3. Nguyên tắc cơ bản khi khai thác bài toán chuyển động đều ở lớp 5
• 2.3.1. Đảm bảo các đặc trưng của tư duy sáng tạo
• 2.3.2. Đảm bảo mục tiêu, nội dung chương trình dạy học toán chuyển động đều ở Tiểu học
• 2.3.3. Căn cứ vào đặc điểm nội dung môn toán
• 2.3.4. Dựa trên đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học và quá trình nhận thức
• 2.4. Một số cách khai thác bài toán chuyển động đều
• 2.4.1. Tìm ra nhiều lời giải cho một bài toán, từ đó tìm lời giải hợp lí nhất
• 2.4.2. Bớt dữ kiện, giữ nguyên yêu cầu hoặc nâng cao yêu cầu
• 2.4.3. Thiết kế các bài toán tương tự với bài toán đã cho
• 2.4.4. Tăng hoặc giảm số đối tượng bài toán
• 2.4.5. Phát biểu bài toán ngược từ bài toán gốc
• 2.4.6. Nêu dữ kiện bài toán dưới dạng ẩn
• 2.4.7. Tách những vấn đề lớn, vấn đề khó thành những vấn đề nhỏ hơn để giải quyết từng bước, đặt lại đề toán
• 2.5. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích thực nghiệm
• 3.2. Đối tượng và thời gian thực nghiệm
• 3.2.1. Đối tượng thực nghiệm
• 3.2.2. Thời gian thực nghiệm và cơ sở thực nghiệm
• 3.3. Nội dung thực nghiệm
• 3.4. Triển khai thực nghiệm
• 3.5. Phương thức đánh giá kết quả thực nghiệm
• 3.6. Tổng hợp, đánh giá kết quả thực nghiệm
• 3.7. Phân tích định tính kết quả thực nghiệm
• 3.8. Phân tích định lượng kết quả
• 3.9. Kết quả kiểm tra đầu ra
• 3.10. Kết luận chương 3
• PHẦN KẾT LUẬN
• 0.1. Những đóng góp của khóa luận
• 0.2. Hướng phát triển của khóa luận
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Khái niệm và vai trò của bài toán chuyển động đều

Bài toán chuyển động đều là một phần quan trọng trong chương trình toán lớp 5. Nó không chỉ giúp học sinh củng cố kiến thức về số học và đại lượng mà còn phát triển tư duy sáng tạo. Khai thác bài toán chuyển động đều giúp học sinh nhận thức rõ hơn về các khái niệm toán học, từ đó hình thành khả năng tư duy độc lập và sáng tạo. Theo nghiên cứu, việc giải quyết các bài toán này yêu cầu học sinh phải vận dụng linh hoạt các kiến thức đã học, từ đó phát triển khả năng phân tích và tổng hợp thông tin. Điều này không chỉ có lợi cho việc học toán mà còn cho các môn học khác và cuộc sống hàng ngày. Như tác giả Hoàng Chúng đã chỉ ra, việc rèn luyện tư duy sáng tạo thông qua các bài toán này là rất cần thiết để học sinh có thể phát triển toàn diện.

1.1. Đặc điểm của bài toán chuyển động đều

Bài toán chuyển động đều có những đặc điểm riêng biệt, bao gồm tính chất lặp lại và sự liên kết chặt chẽ giữa các yếu tố. Học sinh cần phải hiểu rõ các yếu tố như tốc độ, quãng đường và thời gian để có thể giải quyết bài toán một cách hiệu quả. Việc phát triển tư duy sáng tạo thông qua bài toán chuyển động đều không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn khuyến khích các em tìm ra nhiều cách giải khác nhau. Điều này tạo ra một môi trường học tập tích cực, nơi học sinh có thể tự do khám phá và sáng tạo. Như vậy, bài toán chuyển động đều không chỉ là một phần của chương trình học mà còn là một công cụ hữu ích trong việc phát triển tư duy cho học sinh.

II. Phương pháp khai thác bài toán chuyển động đều

Để khai thác bài toán chuyển động đều một cách hiệu quả, giáo viên cần áp dụng nhiều phương pháp khác nhau. Một trong những phương pháp quan trọng là tạo ra các tình huống thực tế liên quan đến bài toán. Điều này giúp học sinh thấy được sự liên quan giữa toán học và cuộc sống hàng ngày. Ngoài ra, việc khuyến khích học sinh tìm ra nhiều lời giải cho một bài toán cũng là một cách hiệu quả để phát triển tư duy sáng tạo. Theo nghiên cứu, việc giảm bớt dữ kiện trong bài toán hoặc nâng cao yêu cầu cũng giúp học sinh phát triển khả năng tư duy độc lập. Giáo viên cần chú ý đến việc thiết kế các bài toán sao cho phù hợp với trình độ và khả năng của học sinh, từ đó tạo ra một môi trường học tập tích cực và sáng tạo.

2.1. Tạo tình huống thực tế

Việc tạo ra các tình huống thực tế giúp học sinh dễ dàng hình dung và áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Giáo viên có thể sử dụng các ví dụ từ cuộc sống hàng ngày để minh họa cho bài toán chuyển động đều. Điều này không chỉ giúp học sinh hiểu bài tốt hơn mà còn kích thích sự tò mò và ham học hỏi. Như vậy, việc phát triển tư duy sáng tạo thông qua các tình huống thực tế là một phương pháp hiệu quả trong dạy học toán.

III. Đánh giá hiệu quả của việc khai thác bài toán chuyển động đều

Đánh giá hiệu quả của việc khai thác bài toán chuyển động đều là một phần quan trọng trong quá trình dạy học. Các kết quả khảo sát cho thấy học sinh có khả năng tư duy sáng tạo cao hơn khi được tiếp cận với các bài toán này. Việc áp dụng các phương pháp khai thác bài toán chuyển động đều không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn phát triển khả năng tư duy độc lập. Theo các chuyên gia, việc đánh giá không chỉ dựa vào kết quả học tập mà còn dựa vào sự phát triển của tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề của học sinh. Điều này cho thấy rằng việc khai thác bài toán chuyển động đều có giá trị thực tiễn cao trong việc giáo dục học sinh.

3.1. Kết quả khảo sát

Kết quả khảo sát cho thấy rằng học sinh tham gia vào các hoạt động khai thác bài toán chuyển động đều có sự tiến bộ rõ rệt trong khả năng tư duy và giải quyết vấn đề. Học sinh không chỉ cải thiện kỹ năng toán học mà còn phát triển khả năng tư duy sáng tạo. Điều này chứng tỏ rằng việc phát triển tư duy sáng tạo thông qua bài toán chuyển động đều là một phương pháp giáo dục hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường.