Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2017-2019, huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh ghi nhận tổng giá trị sản xuất đạt khoảng 722 tỷ đồng theo giá hiện hành, trong đó ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm gần 48% cơ cấu kinh tế. Dân số toàn huyện ước tính khoảng 22.210 người, với tỷ lệ dân số nông thôn chiếm gần 79%, trong đó phụ nữ chiếm 48,56%. Lao động trong độ tuổi chiếm 62,2% dân số, chủ yếu tập trung ở khu vực nông thôn. Thu nhập bình quân đầu người tăng từ 25,6 triệu đồng năm 2017 lên 37,6 triệu đồng năm 2019, phản ánh sự chuyển dịch tích cực trong cơ cấu kinh tế.

Tuy nhiên, việc tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các hộ gia đình, đặc biệt là phụ nữ nghèo, vẫn còn nhiều khó khăn. Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng kết nối cung - cầu tín dụng ngân hàng thông qua Hội Liên hiệp Phụ nữ trên địa bàn huyện Ba Chẽ nhằm phân tích các thuận lợi, khó khăn và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay qua Hội, góp phần giảm nghèo bền vững. Phạm vi nghiên cứu bao gồm số liệu thứ cấp giai đoạn 2017-2019 và số liệu sơ cấp thu thập năm 2019 tại 3 xã đại diện cho các vùng sinh thái khác nhau trong huyện.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng chính sách xã hội, giúp các hộ gia đình, đặc biệt là phụ nữ nghèo, tiếp cận nguồn vốn ưu đãi một cách nhanh chóng, thuận lợi, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp và cải thiện đời sống tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về tín dụng và vai trò của tín dụng trong nền kinh tế thị trường, đặc biệt là tín dụng ngân hàng và tín dụng chính sách xã hội. Tín dụng được định nghĩa là quan hệ kinh tế giữa người cho vay và người vay, dựa trên nguyên tắc hoàn trả vốn và lãi suất, được pháp luật bảo vệ. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Tín dụng ngân hàng: Hoạt động cho vay vốn tiền tệ giữa ngân hàng và các chủ thể kinh tế nhằm phục vụ sản xuất, kinh doanh và đời sống.
  • Ủy thác cho vay vốn: Phương thức cho vay qua tổ chức chính trị - xã hội làm trung gian nhằm đảm bảo hiệu quả và an toàn vốn vay.
  • Tổ Tiết kiệm và Vay vốn (TK&VV): Tổ chức cơ sở do Hội Phụ nữ quản lý, tập hợp các hộ vay vốn để quản lý, giám sát và hỗ trợ sử dụng vốn vay hiệu quả.
  • Vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ: Là tổ chức trung gian kết nối cung - cầu tín dụng, thực hiện công tác tuyên truyền, vận động, kiểm tra, giám sát và hỗ trợ hội viên vay vốn.

Khung lý thuyết còn bao gồm các mô hình quản lý tín dụng chính sách xã hội và các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng của hội viên.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng kết hợp phương pháp thu thập thông tin thứ cấp và sơ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ Phòng Thống kê huyện Ba Chẽ, Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) huyện, báo cáo hoạt động của Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện và các tài liệu khoa học liên quan, tập trung vào giai đoạn 2017-2019.

Số liệu sơ cấp được thu thập năm 2019 thông qua phỏng vấn sâu với 7 cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ (cấp huyện và xã), đại diện NHCSXH huyện và khảo sát 90 hộ vay vốn qua Hội tại 3 xã đại diện. Mẫu điều tra được xác định bằng công thức Slovin với mức sai số 7%, đảm bảo tính khách quan và đại diện.

Phương pháp xử lý thông tin bao gồm phân loại, sắp xếp, lập bảng biểu và biểu đồ cho số liệu thứ cấp; nhập liệu và tổng hợp số liệu sơ cấp bằng Excel. Phân tích số liệu sử dụng phương pháp so sánh theo thời gian, cơ cấu kinh tế và vùng miền để xác định xu hướng, mức biến động; đồng thời áp dụng thống kê mô tả để mô tả quá trình tiếp cận và sử dụng vốn vay của các hộ gia đình.

Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu gồm ba nhóm chính: chỉ tiêu phản ánh vai trò Hội Liên hiệp Phụ nữ trong hoạt động tín dụng (vốn vay, số lượng hộ vay, lãi suất, thời hạn vay), chỉ tiêu phản ánh kết quả sử dụng vốn vay (phân bổ vốn theo ngành, dư nợ, nợ quá hạn) và chỉ tiêu phản ánh tình hình sử dụng vốn vay của hộ (mức sinh lời, thu nhập thay đổi trước và sau vay).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Vai trò kết nối của Hội Liên hiệp Phụ nữ
    Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Ba Chẽ quản lý 35 Tổ TK&VV với 1.386 thành viên, tổng dư nợ trên 73 tỷ đồng, chiếm 42,45% dư nợ ủy thác toàn huyện. Tỷ lệ nợ quá hạn qua Hội rất thấp, chỉ khoảng 0,27%, phản ánh hiệu quả quản lý vốn vay. Hội đã thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động và giám sát sử dụng vốn vay đúng mục đích.

  2. Hiệu quả hoạt động tín dụng chính sách qua Hội
    Dư nợ cho vay ủy thác qua các tổ chức chính trị - xã hội đạt 218,7 tỷ đồng, chiếm 100% tổng dư nợ NHCSXH huyện. Tỷ lệ nợ xấu duy trì ở mức 0 đồng trong giai đoạn 2017-2019, với tăng trưởng tín dụng hàng năm trên 15%. Các hộ vay vốn qua Hội đã sử dụng vốn hiệu quả, góp phần nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống.

  3. Thu nhập và sinh kế của hộ vay vốn
    Thu nhập bình quân đầu người tại huyện tăng từ 25,6 triệu đồng năm 2017 lên 37,6 triệu đồng năm 2019. Các hộ vay vốn qua Hội đã phát triển sản xuất, chăn nuôi và kinh doanh nhỏ, nâng cao năng lực quản lý tài chính hộ gia đình. Mức sinh lời của đồng vốn vay được đánh giá tích cực, góp phần giảm nghèo bền vững.

  4. Thuận lợi và khó khăn trong kết nối cung cầu tín dụng
    Thuận lợi gồm có sự phối hợp chặt chẽ giữa NHCSXH, Hội Liên hiệp Phụ nữ và chính quyền địa phương; mạng lưới Tổ TK&VV hoạt động hiệu quả; công tác tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật được tổ chức thường xuyên. Khó khăn gồm địa hình đồi núi chia cắt, hạn chế về cơ sở hạ tầng, một số hộ vay còn thiếu kiến thức quản lý vốn và kỹ năng sản xuất kinh doanh.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình kết nối cung - cầu tín dụng qua Hội Liên hiệp Phụ nữ tại huyện Ba Chẽ là kênh dẫn vốn hiệu quả, góp phần quan trọng trong việc đưa nguồn vốn tín dụng chính sách đến đúng đối tượng thụ hưởng. Việc duy trì tỷ lệ nợ quá hạn thấp và tăng trưởng tín dụng ổn định phản ánh sự quản lý chặt chẽ và sự tin tưởng của người dân đối với tổ chức Hội.

So sánh với các nghiên cứu tại các tỉnh khác như Ninh Bình, Hà Nội, Yên Bái và Bắc Kạn, mô hình ủy thác qua Hội Liên hiệp Phụ nữ đều cho thấy hiệu quả tương tự trong việc hỗ trợ phụ nữ nghèo phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập và giảm nghèo bền vững. Các hoạt động tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật và giám sát sử dụng vốn là những yếu tố then chốt tạo nên thành công.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng dư nợ tín dụng qua Hội, bảng phân bổ vốn theo ngành sản xuất và biểu đồ tỷ lệ nợ quá hạn qua các năm để minh họa hiệu quả quản lý vốn vay. Bảng so sánh thu nhập trước và sau vay vốn cũng giúp làm rõ tác động tích cực của tín dụng đối với đời sống hộ gia đình.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền và đào tạo
    Đẩy mạnh tuyên truyền chính sách tín dụng ưu đãi và nâng cao năng lực quản lý vốn cho cán bộ Hội và hội viên. Tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật sản xuất, quản lý tài chính hộ gia đình định kỳ hàng năm nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay. Chủ thể thực hiện: Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện phối hợp NHCSXH, thời gian: liên tục hàng năm.

  2. Mở rộng và củng cố mạng lưới Tổ Tiết kiệm và Vay vốn
    Tăng số lượng Tổ TK&VV tại các thôn, bản chưa có tổ, củng cố hoạt động các tổ hiện có để nâng cao chất lượng quản lý và giám sát vốn vay. Chủ thể thực hiện: Hội Liên hiệp Phụ nữ cấp xã và huyện, thời gian: 1-2 năm tới.

  3. Phát triển cơ sở hạ tầng và hỗ trợ kỹ thuật vùng khó khăn
    Hỗ trợ cải thiện giao thông, điện, thủy lợi tại các xã vùng sâu, vùng xa để tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất và tiếp cận dịch vụ tín dụng. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp các ngành liên quan, thời gian: kế hoạch trung hạn 3-5 năm.

  4. Tăng cường phối hợp giữa NHCSXH, Hội và chính quyền địa phương
    Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ trong quản lý, giám sát và xử lý nợ xấu, đồng thời nâng cao trách nhiệm của các cấp chính quyền trong việc hỗ trợ hoạt động tín dụng chính sách. Chủ thể thực hiện: Ban đại diện HĐQT NHCSXH huyện, Hội Liên hiệp Phụ nữ, UBND xã, thời gian: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tín dụng chính sách xã hội
    Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về mô hình ủy thác cho vay qua Hội Liên hiệp Phụ nữ, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và triển khai các chương trình tín dụng ưu đãi.

  2. Lãnh đạo và cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp
    Tài liệu hữu ích trong việc xây dựng chiến lược vận động, tuyên truyền, giám sát và hỗ trợ hội viên tiếp cận vốn vay, đồng thời phát triển tổ chức Hội vững mạnh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kinh tế nông nghiệp, phát triển nông thôn
    Cung cấp dữ liệu thực tiễn, phương pháp nghiên cứu và phân tích về tín dụng ngân hàng trong phát triển kinh tế nông nghiệp vùng miền núi.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước và chính quyền địa phương
    Giúp hiểu rõ vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong kết nối cung cầu tín dụng, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hội Liên hiệp Phụ nữ đóng vai trò gì trong kết nối tín dụng ngân hàng?
    Hội là tổ chức trung gian nhận ủy thác từ NHCSXH, thực hiện công tác tuyên truyền, vận động, kiểm tra, giám sát và hỗ trợ hội viên vay vốn, đảm bảo vốn đến đúng đối tượng và sử dụng hiệu quả.

  2. Tại sao tỷ lệ nợ quá hạn qua Hội Liên hiệp Phụ nữ lại thấp?
    Nhờ công tác giám sát chặt chẽ của Hội, sự tham gia của cộng đồng và các tổ TK&VV, cùng với việc tập huấn nâng cao năng lực quản lý vốn cho hội viên, giúp hạn chế rủi ro và nợ xấu.

  3. Các hộ vay vốn sử dụng vốn như thế nào để nâng cao thu nhập?
    Hầu hết các hộ sử dụng vốn để phát triển sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi, kinh doanh nhỏ, áp dụng kỹ thuật mới và quản lý tài chính hiệu quả, từ đó tăng thu nhập và cải thiện đời sống.

  4. Khó khăn lớn nhất trong kết nối cung cầu tín dụng tại Ba Chẽ là gì?
    Địa hình đồi núi chia cắt, hạn chế về cơ sở hạ tầng, cùng với một số hộ thiếu kiến thức quản lý vốn và kỹ năng sản xuất kinh doanh là những thách thức chính.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả cho vay qua Hội?
    Tăng cường tuyên truyền, đào tạo kỹ thuật và quản lý vốn, mở rộng mạng lưới Tổ TK&VV, cải thiện cơ sở hạ tầng vùng khó khăn và tăng cường phối hợp giữa NHCSXH, Hội và chính quyền địa phương.

Kết luận

  • Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Ba Chẽ đóng vai trò then chốt trong kết nối cung - cầu tín dụng ngân hàng, quản lý hiệu quả nguồn vốn ủy thác với tỷ lệ nợ quá hạn thấp (khoảng 0,27%).
  • Hoạt động tín dụng chính sách qua Hội góp phần nâng cao thu nhập bình quân đầu người từ 25,6 triệu đồng năm 2017 lên 37,6 triệu đồng năm 2019, thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp và giảm nghèo bền vững.
  • Mạng lưới Tổ Tiết kiệm và Vay vốn hoạt động hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho hội viên tiếp cận vốn vay và sử dụng vốn đúng mục đích.
  • Các khó khăn về địa hình, cơ sở hạ tầng và năng lực quản lý vốn của một số hộ vay cần được khắc phục thông qua các giải pháp đồng bộ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường công tác tuyên truyền, đào tạo, mở rộng mạng lưới Tổ TK&VV, cải thiện cơ sở hạ tầng và tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan trong giai đoạn 1-3 năm tới.

Luận văn khuyến nghị các cơ quan chức năng, Hội Liên hiệp Phụ nữ và NHCSXH huyện Ba Chẽ tiếp tục phối hợp triển khai các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng chính sách, góp phần phát triển kinh tế xã hội địa phương. Để biết thêm chi tiết và áp dụng mô hình hiệu quả, độc giả có thể liên hệ trực tiếp với Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Ba Chẽ hoặc NHCSXH địa phương.