Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động thu - chi Bảo hiểm Y tế (BHYT) tại các cơ sở y tế công lập đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo quyền lợi khám chữa bệnh cho người dân, đặc biệt là các nhóm đối tượng chính sách, người nghèo và vùng sâu vùng xa. Tại Trung tâm Y tế huyện Ba Vì, trong giai đoạn 2019-2022, số lượng người khám chữa bệnh bằng thẻ BHYT tăng đều, kéo theo sự gia tăng nhanh chóng và phức tạp của hoạt động thu - chi từ nguồn quỹ BHYT. Theo báo cáo tổng hợp, tỷ lệ cận lâm sàng chiếm khoảng 75% cơ cấu chi phí khám chữa bệnh BHYT, phản ánh mức độ sử dụng dịch vụ kỹ thuật cao và chi phí lớn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng kế toán hoạt động thu - chi BHYT tại Trung tâm Y tế huyện Ba Vì, đánh giá hiệu quả quản lý tài chính, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao kết quả kế toán trong giai đoạn 2023-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động kế toán thu - chi BHYT tại Trung tâm Y tế huyện Ba Vì trong 4 năm từ 2019 đến 2022. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện công tác quản lý tài chính, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn quỹ BHYT, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và sự hài lòng của người bệnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: Thứ nhất, lý thuyết về đơn vị sự nghiệp công lập có thu, trong đó nhấn mạnh đặc điểm, phân loại và cơ chế tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là các cơ sở y tế công lập. Thứ hai, lý thuyết về kế toán hoạt động thu - chi trong đơn vị sự nghiệp công lập, tập trung vào các nội dung thu, chi, cơ chế quản lý tài chính và quy trình kế toán thu - chi BHYT. Các khái niệm chính bao gồm: đơn vị sự nghiệp công lập có thu, kế toán hoạt động thu - chi, quỹ BHYT, cơ chế tự chủ tài chính, và các chỉ tiêu đánh giá kết quả kế toán thu - chi BHYT. Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các quy định pháp luật liên quan như Luật BHYT, Nghị định 146/2018/NĐ-CP, Thông tư 107/2017/TT-BTC để làm cơ sở pháp lý cho việc phân tích và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính gồm số liệu sơ cấp thu thập qua phỏng vấn, khảo sát các cán bộ kế toán, giám định viên BHYT và người bệnh tại Trung tâm Y tế huyện Ba Vì; số liệu thứ cấp được khai thác từ báo cáo quyết toán BHYT, hệ thống quản lý y tế HIS.LITE, cổng giám định BHYT của BHXH Việt Nam, cùng các báo cáo của Sở Y tế và BHXH TP Hà Nội. Phương pháp phân tích chủ yếu là phân tích định lượng, sử dụng phần mềm Excel để lập bảng số liệu, phân tích so sánh và vẽ biểu đồ minh họa. Cỡ mẫu khảo sát gồm toàn bộ cán bộ kế toán và một số đại diện người bệnh, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của dữ liệu. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2022, tập trung đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2023-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ chênh lệch thu - chi BHYT: Giai đoạn 2019-2021, Trung tâm Y tế huyện Ba Vì ghi nhận chênh lệch thu - chi từ nguồn BHYT dao động từ 5% đến 12%, với năm 2020 có mức chênh lệch cao nhất khoảng 12%. Điều này phản ánh sự mất cân đối trong quản lý chi phí khám chữa bệnh BHYT.

  2. Tỷ lệ trích chuyển dữ liệu đúng hạn: Tỷ lệ trích chuyển dữ liệu lên cổng giám định BHYT đạt trung bình 92% trong giai đoạn 2019-2022, cho thấy sự cải thiện trong việc tuân thủ quy trình báo cáo, tuy nhiên vẫn còn khoảng 8% dữ liệu chưa được gửi đúng hạn.

  3. Mức độ hài lòng của người bệnh: Qua khảo sát, mức độ hài lòng của người bệnh về dịch vụ khám chữa bệnh BHYT tại Trung tâm đạt khoảng 85% trong năm 2022, tăng 10% so với năm 2019, phản ánh sự nâng cao chất lượng dịch vụ.

  4. Thu nhập tăng thêm từ nguồn viện phí BHYT: Thu nhập bình quân tăng thêm của cán bộ, viên chức từ nguồn viện phí BHYT tăng khoảng 15% trong giai đoạn 2019-2021, góp phần cải thiện đời sống và động lực làm việc.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến chênh lệch thu - chi là do việc quản lý chi phí chưa chặt chẽ, đặc biệt là chi phí cận lâm sàng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí khám chữa bệnh BHYT. So với một số nghiên cứu trong nước, mức chênh lệch này tương đối cao, cho thấy Trung tâm cần tăng cường kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn quỹ. Tỷ lệ trích chuyển dữ liệu đúng hạn tuy đã cải thiện nhưng vẫn chưa đạt 100%, ảnh hưởng đến tiến độ thanh toán và quyết toán BHYT. Mức độ hài lòng của người bệnh tăng lên cho thấy các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ đã có hiệu quả tích cực. Thu nhập tăng thêm từ nguồn viện phí BHYT góp phần giữ chân nhân lực, nâng cao trình độ chuyên môn và tinh thần làm việc. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ chênh lệch thu - chi theo năm, biểu đồ đường về tỷ lệ trích chuyển dữ liệu và biểu đồ tròn về cơ cấu chi phí khám chữa bệnh BHYT.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường kiểm soát chi phí cận lâm sàng: Áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ chi phí dịch vụ kỹ thuật và thuốc, nhằm giảm tỷ lệ chi phí cận lâm sàng xuống dưới 70% tổng chi phí BHYT. Thời gian thực hiện từ 2023 đến 2025, do Ban Giám đốc Trung tâm Y tế chủ trì.

  2. Nâng cao năng lực công nghệ thông tin: Đầu tư nâng cấp hệ thống quản lý dữ liệu và đào tạo nhân viên kế toán để đảm bảo tỷ lệ trích chuyển dữ liệu đúng hạn đạt 100% trong năm 2024. Phòng Công nghệ thông tin phối hợp với Phòng Kế toán thực hiện.

  3. Hoàn thiện quy trình kế toán thu - chi BHYT: Xây dựng và ban hành quy chế chi tiêu nội bộ chi tiết, tăng cường kiểm tra, giám sát nội bộ nhằm giảm thiểu sai sót và xuất toán BHYT. Thời gian triển khai trong năm 2023, do Phòng Tài chính - Kế toán đảm nhiệm.

  4. Tăng cường đào tạo và nâng cao trình độ kế toán viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán thu - chi BHYT và cập nhật các quy định pháp luật mới. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp, thực hiện liên tục từ 2023 đến 2025.

  5. Kiến nghị với các cơ quan quản lý cấp trên: Đề xuất UBND huyện Ba Vì, Sở Y tế TP Hà Nội và BHXH TP Hà Nội hỗ trợ về chính sách tài chính, hướng dẫn nghiệp vụ và tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động thu - chi BHYT tại Trung tâm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập: Nghiên cứu cung cấp kiến thức chuyên sâu về kế toán thu - chi BHYT, giúp nâng cao hiệu quả công tác kế toán và quản lý tài chính.

  2. Ban giám đốc các cơ sở y tế công lập: Tham khảo để xây dựng các chính sách quản lý tài chính phù hợp, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn quỹ BHYT và cải thiện chất lượng dịch vụ.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và bảo hiểm xã hội: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện cơ chế quản lý, giám sát và hỗ trợ các đơn vị y tế trong công tác kế toán thu - chi BHYT.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản lý y tế: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu, học tập và phát triển các đề tài liên quan đến kế toán hoạt động thu - chi trong lĩnh vực y tế công lập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán hoạt động thu - chi BHYT là gì?
    Kế toán hoạt động thu - chi BHYT là công tác ghi nhận, kiểm soát và báo cáo các khoản thu từ quỹ BHYT và các khoản chi liên quan đến khám chữa bệnh BHYT tại các cơ sở y tế công lập. Ví dụ, kế toán phải theo dõi chính xác số tiền BHYT thanh toán và chi phí phát sinh để đảm bảo cân đối thu chi.

  2. Tại sao tỷ lệ chênh lệch thu - chi BHYT lại quan trọng?
    Tỷ lệ chênh lệch thu - chi phản ánh mức độ cân đối giữa nguồn thu BHYT và chi phí khám chữa bệnh. Tỷ lệ chênh lệch cao có thể cho thấy việc quản lý chi phí chưa hiệu quả, dẫn đến nguy cơ mất cân đối tài chính. Ví dụ, năm 2020 tại Trung tâm Y tế huyện Ba Vì, tỷ lệ này lên đến khoảng 12%.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến kết quả kế toán thu - chi BHYT?
    Các yếu tố gồm cơ chế quản lý tài chính của Nhà nước, trình độ và đạo đức nghề nghiệp của kế toán viên, cơ sở vật chất, quy mô đơn vị và ứng dụng công nghệ thông tin. Ví dụ, việc sử dụng phần mềm quản lý giúp giảm sai sót và tăng tốc độ xử lý dữ liệu.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kế toán thu - chi BHYT?
    Cần tăng cường kiểm soát chi phí, hoàn thiện quy trình kế toán, nâng cao trình độ nhân viên, ứng dụng công nghệ thông tin và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý. Ví dụ, đào tạo chuyên sâu cho kế toán viên giúp giảm thiểu sai sót trong báo cáo tài chính.

  5. Phạm vi nghiên cứu của luận văn này là gì?
    Nghiên cứu tập trung vào kế toán hoạt động thu - chi BHYT tại Trung tâm Y tế huyện Ba Vì trong giai đoạn 2019-2022, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kế toán trong giai đoạn 2023-2025.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng kế toán hoạt động thu - chi BHYT tại Trung tâm Y tế huyện Ba Vì, chỉ ra các tồn tại như chênh lệch thu - chi cao và tỷ lệ trích chuyển dữ liệu chưa đạt 100%.
  • Đã phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả kế toán, bao gồm cả yếu tố khách quan và chủ quan.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả kế toán thu - chi BHYT, tập trung vào kiểm soát chi phí, nâng cao năng lực công nghệ thông tin và đào tạo nhân lực.
  • Nghiên cứu có phạm vi từ 2019 đến 2022, với kế hoạch triển khai giải pháp trong giai đoạn 2023-2025.
  • Kêu gọi các cơ quan quản lý và đơn vị y tế phối hợp thực hiện các kiến nghị để đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn quỹ BHYT, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và sự hài lòng của người bệnh.