Huy Động Nguồn Lực Xây Dựng Nông Thôn Mới Tại Huyện Bạch Thông, Tỉnh Bắc Kạn

Hiện nay, chưa có khái niệm chính thức về nông thôn mới (NTM). Quan niệm về NTM có thể thay đổi tùy theo quốc gia và thời điểm lịch sử. Nghị quyết 26-NQ/TW xác định mục tiêu xây dựng NTM đến năm 2020 là khu vực nông thôn có kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển công nghiệp dịch vụ, gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy định: xã hội dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, môi trường sinh thái được bảo vệ, An ninh trật tự được giữ vững, đời sống vật chất tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao, theo định hướng XHCN. Để xác định nông thôn mới, chính phủ ban hành Quyết định số 491-QĐ-TTg, ngày 16/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ, ban hành bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới.

Theo Phan Đại Doãn (2005), xây dựng nông thôn mới là một chính sách về mô hình phát triển cả về nông nghiệp, nông dân và nông thôn nên vừa mang tính tổng hợp, bao quát nhiều lĩnh vực, vừa đi sâu giải quyết nhiều vấn đề cụ thể, đồng thời giải quyết các mối quan hệ với các chính sách khác, các lĩnh vực khác trong sự tính toán, cân đối mang tính tổng thể. Theo Cát Chí Hoa (2008), xây dựng nông thôn mới được quy định bởi các tính chất: Đáp ứng yêu cầu phát triển (đổi mới về tổ chức, vận hành và cảnh quan môi trường), đạt hiệu quả cao nhất trên tất cả các mặt (kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội), tiến bộ hơn so với mô hình cũ, chứa đựng các đặc điểm chung, có thể phổ biến và vận dụng trên cả nước.

Nguồn vốn đầu tư cho Chương trình xây dựng NTM chủ yếu từ ngân sách nhà nước (vốn từ ngân sách Trung ương cho xây dựng NTM chiếm gần 90% song lại thấp so với cam kết, thực tế chỉ hơn 3% trong khi cam kết là 23%). Nguồn vốn đầu tư cho nông nghiệp từ ngân sách chỉ chiếm khoảng 6% trong tổng vốn đầu tư kinh tế - xã hội. Cơ chế lồng ghép nguồn lực từ các chương trình, dự án chưa rõ ràng và chưa quan tâm tới đặc thù của từng địa phương trên địa bàn huyện.

Các quy định pháp lý về vay vốn, nguồn trả nợ và thanh toán nợ đọng xây dựng NTM của các địa phương huyện Bạch Thông còn thiếu đã làm cho việc phát sinh nợ đọng và giải quyết nợ đọng gặp không ít khó khăn, vướng mắc. Điều này gây ảnh hưởng lớn đến tiến độ và hiệu quả của chương trình xây dựng nông thôn mới.

Cần đa dạng hóa các nguồn vốn đầu tư, bao gồm ngân sách nhà nước, vốn tín dụng, vốn ODA, vốn xã hội hóa và đóng góp của người dân. Tăng cường huy động vốn từ các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế và các nhà đầu tư tư nhân. Xây dựng cơ chế khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.

Cần hoàn thiện cơ chế chính sách về vay vốn, nguồn trả nợ và thanh toán nợ đọng xây dựng NTM. Xây dựng các quy định pháp lý rõ ràng, minh bạch và dễ thực hiện. Tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi. Đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến đầu tư và xây dựng nông thôn mới.

Nâng cao năng lực quản lý vốn đầu tư cho cán bộ các cấp. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn đầu tư. Đảm bảo vốn đầu tư được sử dụng đúng mục đích, hiệu quả và minh bạch. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư.

Chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng tăng tỷ trọng các ngành công nghiệp, dịch vụ và giảm tỷ trọng ngành nông nghiệp. Phát triển các ngành nghề phi nông nghiệp như chế biến nông sản, sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng. Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào các ngành nghề phi nông nghiệp ở nông thôn.

Áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp. Phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng VietGAP, GlobalGAP. Xây dựng các chuỗi giá trị nông sản từ sản xuất đến tiêu thụ. Nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp trên thị trường.

Đến hết năm 2017, tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện giảm còn 23,91%; huyện có 2 xã đạt 19/19 tiêu chí; 5 xã đạt từ 10-14 tiêu chí; 8 xã đạt từ 5-9 tiêu chí và 1 xã đạt dưới 5 tiêu chí. Bạch Thông trở thành huyện duy nhất của tỉnh có 2 xã hoàn thành 19/19 tiêu chí nông thôn mới.

Bên cạnh những kết quả đạt được, huyện còn gặp không ít khó khăn, thách thức trong công tác xây dựng nông thôn mới, đó là: Việc triển khai thực hiện các Chương trình nông thông mới còn lúng túng; công tác quy hoạch thiếu đồng bộ; hạ tầng nông thôn lâu đời, xuống cấp; vai trò tham gia của cộng đồng còn hạn chế; Kinh tế nông nghiệp trên địa bàn phát triển kém bền vững, sức cạnh tranh thấp, chuyển giao khoa học, công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực còn hạn chế; kết cấu hạ tầng về giao thông, thủy lợi, trường học, trạm y tế, nước sinh hoạt…còn thiếu và yếu kém; môi trường sinh thái ngày càng ô nhiễm.

Tăng cường huy động các nguồn lực từ ngân sách nhà nước, vốn tín dụng, vốn ODA, vốn xã hội hóa và đóng góp của người dân. Xây dựng cơ chế khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.

Nâng cao năng lực quản lý vốn đầu tư cho cán bộ các cấp. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn đầu tư. Đảm bảo vốn đầu tư được sử dụng đúng mục đích, hiệu quả và minh bạch. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư.