Tài liệu tham khảo về quản trị rủi ro tài chính

• Tác giả: Ts. Hồ Công Hưởng
• Trường học: Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Quản trị rủi ro tài chính
• Đề tài: Hướng Dẫn Quản Trị Rủi Ro Tài Chính Hiệu Quả
• Loại tài liệu: tài liệu tham khảo

• LỜI NÓI ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: NỀN TẢNG CỦA QUẢN TRỊ RỦI RO
• 1.1. Định nghĩa rủi ro
• 1.2. Các loại rủi ro
• 1.3. Sự đa chiều, đa diện của rủi ro (risk landscape)
• 1.4. Quản trị rủi ro
• 1.5. Rủi ro tài chính
• 1.6. Phân loại rủi ro tài chính
• 1.7. Tác động của rủi ro tài chính đến doanh nghiệp
• 1.8. Sự cần thiết phải quản trị rủi ro tài chính
• 1.9. Quy trình (khung) quản trị rủi ro
• 1.10. Nhận diện rủi ro
• 1.11. Đo lường và ước tính phơi nhiễm rủi ro
• 1.12. Đánh giá rủi ro
• 1.13. Hình thành các chiến lược giảm thiểu rủi ro
• 1.14. Câu hỏi và bài tập cuối chương
• 2. CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG
• 2.1. Biến ngẫu nhiên rời rạc (Discrete random variable)
• 2.2. Các ứng dụng của xác suất cho quản trị rủi ro
• 2.3. Biến ngẫu nhiên liên tục (Continuous random variable)
• 2.4. Xác suất có điều kiện và không điều kiện (Conditional and unconditional probability)
• 2.5. Các ma trận xác suất (Probability matrices)
• 2.6. Các ứng dụng của thống kê cho quản trị rủi ro
• 2.7. Trung bình, trung vị, yếu vị
• 2.8. Bách phân vị (Percentile)
• 2.9. Giá trị kỳ vọng (Expectation)
• 2.10. Phương sai và độ lệch chuẩn (Variance and standard deviation)
• 2.11. Hiệp phương sai (covariance) và hệ số tương quan (correlation)
• 2.12. Hệ số bất đối xứng (skewness)
• 2.13. Hệ số nhọn (kurtosis)
• 2.14. Một số phân bố xác suất sử dụng trong quản trị rủi ro
• 2.15. Phân phối chuẩn (Normal distribution)
• 2.16. Phân phối chuẩn tắc (Standard normal distribution)
• 2.17. Phân tích hồi quy (regression analysis)
• 2.18. Tóm tắt
• 2.19. Câu hỏi và bài tập cuối chương
• 3. CHƯƠNG 3: QUẢN TRỊ RỦI RO THỊ TRƯỜNG
• 3.1. Nhận diện rủi ro thị trường
• 3.2. Đo lường rủi ro thị trường
• 3.3. Giá trị rủi ro (VaR)
• 3.4. Các yếu tố đo lường VaR
• 3.5. Phương pháp phân tích hoặc phương sai - hiệp phương sai
• 3.6. Dự đoán VaR theo phương pháp mô phỏng lịch sử
• 3.7. Dự đoán VaR theo phương pháp mô phỏng Monte Carlo
• 3.8. Ưu và nhược điểm của VaR
• 3.9. Quản trị rủi ro thị trường
• 3.10. Lập ngân sách rủi ro
• 3.11. Các hạn mức đầu tư/giới hạn vị thế
• 3.12. Giới hạn kịch bản
• 3.13. Giới hạn dừng/cắt lỗ
• 3.14. Phân bổ vốn
• 3.15. Tóm tắt
• 3.16. Câu hỏi và bài tập cuối chương
• 4. CHƯƠNG 4: QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
• 4.1. Nhận diện rủi ro tín dụng
• 4.2. Định nghĩa rủi ro tín dụng
• 4.3. Rủi ro tín dụng và rủi ro thị trường
• 4.4. Các biến chi phối (drivers) rủi ro tín dụng
• 4.5. Đo lường, đánh giá và định giá rủi ro tín dụng
• 4.6. Các thước đo định tính
• 4.7. Các thước đo định lượng
• 4.8. Các mô hình đo lường rủi ro tín dụng
• 4.9. Mô hình dựa trên các hệ thống của chuyên gia
• 4.10. Hệ thống chấm điểm tín dụng dựa trên kế toán
• 4.11. Mô hình Z-Score của Altman
• 4.12. Mô hình KMV
• 4.13. Các kỹ thuật quản trị rủi ro tín dụng
• 4.14. Giảm rủi ro tín dụng bằng cách hạn chế các phơi nhiễm rủi ro
• 4.15. Giảm rủi ro tín dụng thông qua đánh giá lại theo giá thị trường
• 4.16. Sử dụng tài sản đảm bảo để giảm thiểu rủi ro tín dụng
• 4.17. Giảm rủi ro tín dụng thông qua bù trừ
• 4.18. Giảm rủi ro tín dụng bằng các tiêu chuẩn tín dụng tối thiểu và các công ty kinh doanh sản phẩm phái sinh tách biệt
• 4.19. Chuyển rủi ro tín dụng bằng các công cụ phái sinh tín dụng
• 4.20. Tóm tắt
• 4.21. Câu hỏi và bài tập cuối chương
• 5. CHƯƠNG 5: QUẢN TRỊ RỦI RO HOẠT ĐỘNG
• 5.1. Đặc tính và tầm quan trọng của rủi ro hoạt động
• 5.2. Các bằng chứng lịch sử về rủi ro hoạt động (case histories)
• 5.3. Nhận diện rủi ro hoạt động
• 5.4. Đánh giá rủi ro hoạt động
• 5.5. Quản trị rủi ro hoạt động
• 5.6. Quản trị rủi ro nhân sự
• 5.7. Quản trị rủi ro quy trình
• 5.8. Quản trị rủi ro hệ thống
• 5.9. Giám sát rủi ro
• 5.10. Tóm tắt
• 5.11. Câu hỏi và bài tập cuối chương
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nền tảng của quản trị rủi ro

Quản trị rủi ro tài chính là một lĩnh vực ngày càng quan trọng trong môi trường kinh doanh hiện đại. Quản trị rủi ro không chỉ đơn thuần là việc nhận diện và giảm thiểu rủi ro mà còn là một quy trình hệ thống nhằm bảo vệ tài sản và duy trì danh tiếng của doanh nghiệp. Trong bối cảnh này, rủi ro tài chính được định nghĩa là những tổn thất có thể xảy ra từ các sự kiện không chắc chắn trong hoạt động tài chính. Việc hiểu rõ về các loại rủi ro như rủi ro thị trường, rủi ro tín dụng, và rủi ro hoạt động là rất cần thiết để xây dựng một chiến lược quản lý rủi ro hiệu quả. Theo Crouhy và cộng sự (2014), rủi ro thực sự là những chi phí bất ngờ có thể làm tổn thất tài chính của doanh nghiệp. Việc quản lý rủi ro tài chính không chỉ giúp doanh nghiệp tránh được những tổn thất mà còn tạo ra cơ hội phát triển bền vững.

1.1 Định nghĩa rủi ro

Rủi ro là một khái niệm phức tạp, có thể hiểu là khả năng xảy ra tổn thất hoặc thiệt hại do sự không chắc chắn trong một tình huống nhất định. Knight (1921) phân biệt giữa rủi ro và sự không chắc chắn, trong đó rủi ro có thể đo lường được xác suất xảy ra. Việc nhận diện và đánh giá rủi ro là bước đầu tiên trong quy trình quản lý rủi ro, giúp các doanh nghiệp đưa ra quyết định chính xác hơn. Một ví dụ điển hình là việc vay vốn với lãi suất thả nổi, có thể dẫn đến áp lực tài chính lớn khi lãi suất tăng. Do đó, việc hiểu rõ về các loại rủi ro và khả năng xảy ra của chúng là rất quan trọng trong quản lý tài chính.

1.2 Các loại rủi ro

Việc phân loại rủi ro giúp doanh nghiệp có cái nhìn tổng quan hơn về các mối đe dọa mà họ phải đối mặt. Các loại rủi ro phổ biến bao gồm rủi ro tài chính, rủi ro hoạt động, và rủi ro chiến lược. Mỗi loại rủi ro có những đặc điểm riêng và yêu cầu các chiến lược quản lý rủi ro khác nhau. Ví dụ, rủi ro thị trường có thể phát sinh từ biến động giá cả và lãi suất, trong khi rủi ro tín dụng liên quan đến khả năng thanh toán của khách hàng. Nhận diện và phân loại rõ ràng các loại rủi ro này là rất cần thiết để phát triển các biện pháp giảm thiểu rủi ro hiệu quả.

II. Quy trình quản trị rủi ro

Quy trình quản trị rủi ro bao gồm các bước chính: nhận diện, đo lường, đánh giá và xử lý rủi ro. Bước đầu tiên, nhận diện rủi ro, yêu cầu doanh nghiệp phải xác định các mối nguy có thể ảnh hưởng đến hoạt động của mình. Sau khi nhận diện, việc đo lường và đánh giá rủi ro giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về mức độ ảnh hưởng của từng rủi ro. Theo Miller (2014), việc áp dụng các kỹ thuật phân tích định lượng trong quản trị rủi ro hiện đại là rất quan trọng. Cuối cùng, các chiến lược xử lý rủi ro được hình thành để giảm thiểu tác động tiêu cực đến doanh nghiệp.

2.1 Nhận diện rủi ro

Nhận diện rủi ro là bước đầu tiên và quan trọng trong quy trình quản lý rủi ro. Doanh nghiệp cần phải xác định các yếu tố có thể gây ra tổn thất, bao gồm rủi ro tài chính, rủi ro hoạt động, và rủi ro thị trường. Việc này không chỉ giúp doanh nghiệp bảo vệ tài sản mà còn tạo cơ hội cho sự phát triển bền vững. Sử dụng các công cụ phân tích và tham khảo ý kiến chuyên gia có thể hỗ trợ quá trình này. Theo Carlone (2021), việc nhận diện rủi ro là một phần thiết yếu trong việc xây dựng một kế hoạch quản lý rủi ro hiệu quả.

2.2 Đo lường và đánh giá rủi ro

Sau khi nhận diện, bước tiếp theo là đo lường và đánh giá rủi ro. Các kỹ thuật như phân tích xác suất và thống kê sẽ được áp dụng để ước lượng khả năng xảy ra của các rủi ro và mức độ ảnh hưởng của chúng. Điều này giúp doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng hơn về các rủi ro tiềm ẩn và từ đó đưa ra quyết định quản lý rủi ro hợp lý. Miller nhấn mạnh rằng, việc sử dụng các công cụ phân tích định lượng là rất cần thiết trong bối cảnh hiện đại, khi mà các sản phẩm tài chính ngày càng phức tạp.