Hướng Dẫn Ôn Tập Cơ Sở Văn Hóa Việt Nam

LỜI NÓI ĐẦU

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH

1. PHẦN 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA

1.1. Khái niệm văn hoá

1.2. Đặc trưng và chức năng của văn hóa

1.3. Tính hệ thống và chức năng tổ chức xã hội

1.4. Tính giá trị và chức năng điều chỉnh xã hội

1.5. Tính nhân sinh và chức năng giao tiếp

1.6. Tính lịch sử và chức năng giáo dục

1.7. Các khái niệm liên quan

2. PHẦN BÀI TẬP RÈN LUYỆN

2.1. TỔNG QUAN VỀ VĂN HÓA VIỆT NAM

2.1.1. Định vị văn hóa Việt Nam

2.1.2. Loại hình văn hóa gốc nông nghiệp

2.1.3. Giao lưu và tiếp biến văn hóa

2.1.4. Các vùng văn hóa Việt Nam

2.1.4.1. Vùng văn hóa Tây Bắc

2.1.4.2. Vùng văn hóa Việt Bắc

2.1.4.3. Vùng văn hóa Bắc Bộ

2.1.4.4. Vùng văn hóa Trung Bộ

2.1.4.5. Vùng văn hóa Tây Nguyên

2.1.4.6. Vùng văn hóa Nam Bộ

2.1.5. Tiến trình văn hóa Việt Nam

2.1.5.1. Văn hóa thời Tiền Sử

2.1.5.2. Văn hóa Thiên niên kỷ đầu Công Nguyên

2.1.5.3. Văn hóa thời tự chủ (thế kỷ X đến nửa sau thế kỷ XIX)

2.1.5.4. Văn hoá Việt Nam Văn hóa thời Pháp thuộc

2.1.5.5. Văn hóa thời hiện đại (từ năm 1945 đến nay)

2.2. Tư tưởng xuất phát từ bản chất của vũ trụ: Triết lý Âm dương

2.2.1. Bản chất và khái niệm

2.2.2. Hai quy luật của triết lý âm dương

2.2.3. Triết lý Âm dương và tính cách người Việt

2.2.4. Hai hướng phát triển của triết lí Âm Dương

2.2.5. Triết lý về cấu trúc không gian địa vũ trụ: Mô hình Tam tài, Ngũ hành

2.2.6. Triết lý về cấu trúc thời gian của vũ trụ: Lịch Âm dương và hệ Can chi

2.2.6.1. Lịch Âm dương

2.2.6.2. Hệ Can chi

2.2.7. Nhận thức về con người

2.2.7.1. Nhận thức về con người tự nhiên

2.2.7.2. Cách nhìn cổ truyền về con người xã hội

2.3. VĂN HÓA TỔ CHỨC XÃ HỘI

2.3.1. Tổ chức gia đình – gia tộc

2.3.2. Tổ chức làng xã

2.3.3. Tổ chức đô thị

2.3.4. Tổ chức quốc gia

2.3.5. Quy luật chung của tổ chức xã hội Việt Nam truyền thống

2.4. VĂN HÓA VẬT CHẤT NGƯỜI VIỆT

2.5. VĂN HÓA TINH THẦN NGƯỜI VIỆT

2.6. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ VĂN HÓA CÔNG SỞ VÀ VĂN HÓA SỬ DỤNG MẠNG XÃ HỘI HIỆN NAY Ở VIỆT NAM

2.6.1. Văn hóa công sở hiện đại

2.6.2. Văn hóa sử dụng mạng xã hội hiện nay ở Việt Nam

TÀI LIỆU THAM KHẢO CHÍNH

I. Giới thiệu về văn hóa Việt Nam

Văn hóa Việt Nam là một hệ thống đa dạng và phong phú, phản ánh lịch sử, truyền thống và bản sắc dân tộc. Văn hóa Việt Nam không chỉ bao gồm các yếu tố vật chất mà còn chứa đựng những giá trị tinh thần sâu sắc, thể hiện qua ngôn ngữ, phong tục tập quán, và các di sản văn hóa. Theo các tài liệu nghiên cứu, văn hóa Việt Nam có nguồn gốc từ nền văn minh lúa nước, phát triển qua nhiều giai đoạn lịch sử, từ thời kỳ Tiền sử cho đến hiện đại. Những đặc trưng này không chỉ giúp định hình nhân cách người Việt mà còn tạo nên sự gắn kết trong cộng đồng. Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định vai trò của văn hóa trong phát triển xã hội, nhấn mạnh rằng "Văn hóa vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội". Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc ôn tập văn hóa trong giáo dục và đào tạo.

1.1. Đặc điểm văn hóa Việt Nam

Văn hóa Việt Nam mang những đặc điểm riêng biệt, thể hiện qua sự giao thoa giữa các nền văn hóa khác nhau. Các giá trị văn hóa truyền thống, như di sản văn hóa và truyền thống văn hóa, được gìn giữ và phát huy qua các thế hệ. Sự đa dạng trong các vùng miền, từ văn hóa vùng miền Bắc Bộ, Trung Bộ, đến Nam Bộ, tạo nên một bức tranh văn hóa đa sắc màu. Bên cạnh đó, văn hóa dân gian cũng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải các giá trị nhân văn và giáo dục cộng đồng. Theo nghiên cứu, các lễ hội, phong tục tập quán, và nghệ thuật truyền thống là những yếu tố không thể thiếu trong việc hình thành bản sắc văn hóa Việt Nam.

II. Cơ sở lý luận về văn hóa

Chương này trình bày các khái niệm cơ bản liên quan đến văn hóa và cơ sở văn hóa. Khái niệm văn hóa được hiểu là "một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn". Đặc trưng của văn hóa bao gồm tính hệ thống, tính giá trị, và tính lịch sử. Văn hóa không chỉ là sản phẩm của con người mà còn là yếu tố quyết định trong việc hình thành và phát triển xã hội. Như vậy, việc nghiên cứu văn hóa giúp người học hiểu rõ hơn về các quy luật tổ chức xã hội và các giá trị nhân văn. Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống là rất cần thiết.

2.1. Tính hệ thống và chức năng tổ chức xã hội

Tính hệ thống của văn hóa giúp phân biệt văn hóa với các tập hợp đơn giản và cho thấy mối liên hệ giữa các hiện tượng văn hóa khác nhau. Văn hóa không chỉ là một tập hợp các yếu tố mà còn là một hệ thống có cấu trúc và quy luật riêng. Điều này cho phép văn hóa có chức năng tổ chức xã hội, tạo ra các chuẩn mực và quy tắc ứng xử cho cộng đồng. Các nghiên cứu cho thấy, văn hóa ảnh hưởng đến cách thức tổ chức gia đình, làng xã, và quốc gia, đồng thời định hình các mối quan hệ xã hội. Nhờ có văn hóa, con người có thể giao tiếp và tương tác với nhau một cách hiệu quả, từ đó xây dựng nên các giá trị và truyền thống bền vững.

III. Vai trò của giáo dục văn hóa

Giáo dục văn hóa là một phần không thể thiếu trong chương trình giáo dục đại học tại Việt Nam. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành các công văn nhằm tăng cường giáo dục văn hóa, đưa môn Cơ sở văn hóa Việt Nam vào chương trình học bắt buộc. Việc này không chỉ giúp sinh viên nắm vững các kiến thức về văn hóa mà còn nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa dân tộc. Giáo dục văn hóa còn giúp sinh viên phát triển các kỹ năng mềm, như giao tiếp và làm việc nhóm, điều này rất cần thiết trong môi trường làm việc hiện đại. Theo các chuyên gia, việc hiểu rõ về văn hóa sẽ giúp sinh viên có khả năng thích ứng tốt hơn trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

3.1. Tài liệu hướng dẫn ôn tập

Tài liệu hướng dẫn ôn tập môn Cơ sở văn hóa Việt Nam được biên soạn nhằm hỗ trợ sinh viên trong quá trình học tập. Tài liệu này không chỉ tập trung vào lý thuyết mà còn bao gồm các bài tập thực hành, giúp sinh viên áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Các câu hỏi trắc nghiệm và gợi ý đáp án được thiết kế để kiểm tra kiến thức và kỹ năng của sinh viên. Việc sử dụng tài liệu này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên trong việc ôn tập và củng cố kiến thức, từ đó nâng cao hiệu quả học tập và nghiên cứu văn hóa.

Tài Liệu Hướng Dẫn Ôn Tập Môn Cơ Sở Văn Hóa Việt Nam