I. Cơ sở lý luận về hoàn thiện thể chế kinh tế đối với doanh nghiệp nhà nước
Luận án tập trung phân tích khái niệm và đặc điểm của hoàn thiện thể chế kinh tế đối với doanh nghiệp nhà nước (DNNN) trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Khái niệm thể chế kinh tế được hiểu là hệ thống các quy định, quy tắc và cơ chế quản lý nhằm điều chỉnh hoạt động kinh tế. Hoàn thiện thể chế kinh tế đối với DNNN là quá trình cải cách, nâng cao hiệu quả quản lý và vận hành của DNNN theo chuẩn mực quốc tế. Đặc điểm của quá trình này bao gồm tính minh bạch, công bằng và phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.
1.1 Khái niệm thể chế kinh tế đối với DNNN
Thể chế kinh tế đối với DNNN là hệ thống các quy định pháp lý, cơ chế quản lý và chính sách kinh tế nhằm điều chỉnh hoạt động của DNNN. Nó bao gồm các yếu tố như quản trị doanh nghiệp, quản lý vốn nhà nước và cơ chế kiểm soát. Hoàn thiện thể chế kinh tế đòi hỏi sự tách bạch rõ ràng giữa chức năng quản lý nhà nước và chức năng đại diện chủ sở hữu.
1.2 Yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế
Hội nhập kinh tế quốc tế đặt ra yêu cầu cao về tính minh bạch, công bằng và tự do trong hoạt động kinh tế. Các hiệp định thương mại tự do (FTAs) như CPTPP và EVFTA yêu cầu DNNN phải tuân thủ các chuẩn mực quốc tế về quản trị doanh nghiệp và cạnh tranh bình đẳng. Điều này đòi hỏi hoàn thiện thể chế kinh tế để DNNN có thể hoạt động hiệu quả trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.
II. Thực trạng hoàn thiện thể chế kinh tế đối với DNNN tại Việt Nam
Luận án đánh giá thực trạng quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế đối với DNNN tại Việt Nam từ năm 2011 đến nay. Giai đoạn này chứng kiến nhiều cải cách quan trọng như cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước và tăng cường quản trị doanh nghiệp. Tuy nhiên, vẫn tồn tại nhiều hạn chế như sự chồng chéo trong quản lý, thiếu minh bạch và chưa đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn quốc tế.
2.1 Kết quả đạt được
Một số kết quả đáng ghi nhận bao gồm việc tăng cường quản trị doanh nghiệp, cải thiện hiệu quả hoạt động của DNNN và tăng cường tính minh bạch trong quản lý vốn nhà nước. Các chính sách cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước đã góp phần giảm bớt gánh nặng tài chính cho Nhà nước.
2.2 Hạn chế và nguyên nhân
Những hạn chế chính bao gồm sự chồng chéo trong quản lý, thiếu minh bạch trong quản trị và chưa đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn quốc tế. Nguyên nhân chủ yếu là do cơ chế quản lý chưa đồng bộ, thiếu sự tách bạch giữa chức năng quản lý nhà nước và chức năng đại diện chủ sở hữu.
III. Giải pháp hoàn thiện thể chế kinh tế đối với DNNN
Luận án đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế đối với DNNN tại Việt Nam. Các giải pháp bao gồm hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường quản trị doanh nghiệp, nâng cao tính minh bạch và đảm bảo cạnh tranh bình đẳng. Đặc biệt, cần tách bạch rõ ràng giữa chức năng quản lý nhà nước và chức năng đại diện chủ sở hữu.
3.1 Hoàn thiện khung pháp lý
Cần xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý về quản lý vốn nhà nước, quản trị doanh nghiệp và cạnh tranh bình đẳng. Điều này bao gồm việc ban hành các quy định cụ thể về quyền và trách nhiệm của các bên liên quan trong quản lý DNNN.
3.2 Tăng cường quản trị doanh nghiệp
Cần áp dụng các chuẩn mực quốc tế về quản trị doanh nghiệp, bao gồm việc tăng cường vai trò của Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát. Đồng thời, cần nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ lãnh đạo DNNN.
