I. Tổng quan về quản lý thu thuế khu vực kinh tế ngoài quốc doanh
Quản lý thu thuế đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh (KTNQD) đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước (NSNN). Đây là khu vực kinh tế năng động, có nhiều tiềm năng phát triển nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về trốn thuế và gian lận thuế. Việc quản lý hiệu quả nguồn thu từ khu vực này không chỉ giúp tăng thu ngân sách mà còn tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh cho các thành phần kinh tế. Theo Điều 4, Luật Quản lý thuế 2006, nộp thuế là nghĩa vụ và quyền lợi của mọi tổ chức, cá nhân, đồng thời nhấn mạnh trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc tham gia quản lý thuế. Do đó, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả để hoàn thiện quản lý thu thuế đối với khu vực KTNQD, góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Khu vực kinh tế này ngày càng mở rộng, đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ và hiệu quả từ cơ quan thuế.
1.1. Vai trò của thuế trong nền kinh tế quốc dân
Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước, đảm bảo nguồn lực tài chính cho các hoạt động của nhà nước. Một nền tài chính quốc gia lành mạnh phải dựa chủ yếu vào nguồn thu từ nội bộ nền kinh tế quốc dân. Tất cả các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước đều được đáp ứng qua các nguồn thu từ thuế, phí và các hình thức thu khác như: vay mượn, viện trợ nước ngoài, bán tài nguyên quốc gia, thu khác… Song, thực tế các hình thức thu ngoài thuế có rất nhiều hạn chế, bị ràng buộc bởi nhiều điều kiện. Do đó, thuế được coi là khoản thu quan trọng nhất, vì khoản thu này mang tính ổn định và khi nền kinh tế ngày càng phát triển thì khoản thu này ngày càng tăng. Ở nước ta, thuế thực sự trở thành nguồn thu chủ yếu của NSNN từ năm 1990. Điều này được thể hiện qua tỷ trọng số thuế trong tổng thu ngân sách.
1.2. Đặc điểm của khu vực kinh tế ngoài quốc doanh
Khu vực KTNQD bao gồm các doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh cá thể và các tổ chức kinh tế khác không thuộc sở hữu nhà nước. Khu vực này có đặc điểm là năng động, linh hoạt, dễ thích ứng với thị trường, nhưng cũng có quy mô nhỏ, trình độ quản lý còn hạn chế và ý thức chấp hành pháp luật thuế chưa cao. Theo báo cáo của Tổng cục Thuế, hoạt động sản xuất, kinh doanh của khu vực KTNQD ngày càng mở rộng, đều khắp các địa phương và cả nước. Song, chế độ sổ sách kế toán, chứng từ hóa đơn còn thực hiện tùy tiện, chưa đúng chế độ, hiện tượng khai man trốn thuế, lậu thuế còn nhiều, từ đó tạo ra sự bất bình đẳng và sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các thành phần kinh tế.
II. Thực trạng quản lý thu thuế KTNQD tại Chi cục Thuế Chợ Gạo
Chi cục Thuế huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang, đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý thu thuế trên địa bàn. Trong giai đoạn 2015-2017, Chi cục đã đạt được những kết quả nhất định trong công tác thu ngân sách, đặc biệt là từ khu vực KTNQD. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế trong công tác quản lý, như tình trạng thất thu thuế, gian lận thuế và ý thức chấp hành pháp luật thuế của một số doanh nghiệp, hộ kinh doanh chưa cao. Việc đánh giá đúng thực trạng và tìm ra nguyên nhân của những hạn chế này là cơ sở để đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý thu thuế hiệu quả hơn. Số thu năm sau cao hơn năm trước, tốc độ tăng thu bình quân hàng năm trên 10%.
2.1. Kết quả thu ngân sách từ KTNQD giai đoạn 2015 2017
Trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2017, công tác quản lý thu thuế đối với khu vực KTNQD tại Chi cục Thuế huyện Chợ Gạo đã đạt được những kết quả rất quan trọng. Hàng năm, luôn hoàn thành vượt mức dự toán do nhà nước giao. Số thu năm sau cao hơn năm trước, tốc độ tăng thu bình quân hàng năm trên 10%; Cơ sở vật chất kỹ thuật đã được đầu tư tương đối đồng bộ, bộ máy quản lý thuế theo mô hình chức năng đã dần được cải cách hoàn thiện, hoạt động hiệu quả đảm bảo đủ năng lực hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Từng bước thực hiện cải cách và hiện đại hóa ngành thuế theo tiến trình chung của ngành; Công tác quản lý thu thuế khu vực KTNQD về cơ bản đáp ứng được yêu cầu của các chính sách thuế và Luật Quản lý thuế; bao quát được nguồn thu trên địa bàn. Hàng năm, số thu từ khu vực này luôn chiếm tỷ trọng cao trong tổng số thu, góp phần quan trọng hoàn thành dự toán chung của Chi cục Thuế; đảm bảo một phần quan trọng trong cân đối thu chi của NSNN hàng năm trên địa bàn.
2.2. Các hình thức thất thu thuế phổ biến tại Chợ Gạo
Các trường hợp thất thu thuế tại Chi cục Thuế huyện Chợ Gạo tỉnh Tiền Giang bao gồm: Các biện pháp Chi cục Thuế đã áp dụng để tăng cường công tác quản lý chống thất thu thuế trên địa bàn huyện Chợ Gạo tỉnh Tiền Giang. Đánh giá của cán bộ công, chức Chi cục Thuế và người nộp thuế về công tác quản lý thuế đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Chợ Gạo tỉnh Tiền Giang. Quy trình khảo sát nghiên cứu . Đánh giá của cán bộ, công chức Chi cục Thuế . Đánh giá của người nộp thuế về công tác quản lý thu thuế đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh . Đánh giá chung công tác quản lý thu thuế khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Chợ Gạo tỉnh Tiền Giang. Những thành tựu đạt được. Những tồn tại hạn chế .
III. Giải pháp hoàn thiện quản lý thu thuế khu vực KTNQD tại Chợ Gạo
Để hoàn thiện công tác quản lý thu thuế đối với khu vực KTNQD tại Chi cục Thuế huyện Chợ Gạo, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện, tập trung vào các khía cạnh như hoàn thiện chính sách thuế, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền hỗ trợ, tăng cường kiểm tra giám sát và quản lý nợ thuế. Các giải pháp này cần được triển khai một cách linh hoạt, phù hợp với đặc điểm của từng địa phương và từng loại hình doanh nghiệp, hộ kinh doanh. Trên cơ sở phân tích tác giả đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu thuế đối với khu vực KTNQD, cụ thể như sau: Hoàn thiện chính sách thuế và quy trình, hoàn thiện quy trình kiểm tra thuế, Hoàn thiện quy trình tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế, Hoàn thiện quy trình quản lý nợ thuế, Hoàn thiện quy trình quản lý hộ kinh doanh.
3.1. Hoàn thiện chính sách thuế và quy trình quản lý
Chính sách thuế cần được sửa đổi, bổ sung để phù hợp với thực tiễn, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và dễ thực hiện. Quy trình quản lý thuế cần được đơn giản hóa, giảm thiểu thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế. Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật về thuế để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất và phù hợp với tình hình thực tế. Đồng thời, cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật thuế để nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của người nộp thuế.
3.2. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền hỗ trợ NNT
Công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế cần được đổi mới về nội dung và hình thức, đảm bảo thông tin đến được với người nộp thuế một cách nhanh chóng, chính xác và dễ hiểu. Cần tăng cường tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo, tư vấn trực tiếp cho người nộp thuế về các chính sách thuế mới, các quy định về kê khai, nộp thuế và các thủ tục hành chính liên quan. Đồng thời, cần xây dựng và duy trì hệ thống hỗ trợ trực tuyến, cung cấp thông tin và giải đáp thắc mắc cho người nộp thuế một cách kịp thời.
3.3. Tăng cường kiểm tra giám sát và quản lý nợ thuế
Công tác kiểm tra, giám sát cần được tăng cường để phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật thuế. Cần tập trung kiểm tra các doanh nghiệp, hộ kinh doanh có dấu hiệu trốn thuế, gian lận thuế, hoặc có rủi ro cao về thuế. Đồng thời, cần tăng cường công tác quản lý nợ thuế, áp dụng các biện pháp cưỡng chế thu nợ hiệu quả để thu hồi nợ đọng vào ngân sách nhà nước. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thuế với các cơ quan chức năng khác như công an, viện kiểm sát, tòa án để xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật thuế.
IV. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thu thuế tại Chợ Gạo
Việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào công tác quản lý thu thuế là một xu hướng tất yếu trong bối cảnh hiện nay. CNTT giúp nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu chi phí và tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế. Chi cục Thuế huyện Chợ Gạo cần đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong các hoạt động như đăng ký thuế, kê khai thuế, nộp thuế, kiểm tra thuế và quản lý nợ thuế. Từng bước thực hiện cải cách và hiện đại hóa ngành thuế theo tiến trình chung của ngành.
4.1. Xây dựng hệ thống thông tin quản lý thuế đồng bộ
Cần xây dựng hệ thống thông tin quản lý thuế đồng bộ, tích hợp các chức năng như đăng ký thuế, kê khai thuế, nộp thuế, kiểm tra thuế và quản lý nợ thuế. Hệ thống này cần được kết nối với các cơ sở dữ liệu khác như cơ sở dữ liệu về doanh nghiệp, hộ kinh doanh, đất đai, tài sản... để đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của thông tin. Đồng thời, cần xây dựng các công cụ phân tích dữ liệu để hỗ trợ công tác quản lý rủi ro và phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật thuế.
4.2. Phát triển các dịch vụ thuế điện tử
Cần phát triển các dịch vụ thuế điện tử như đăng ký thuế trực tuyến, kê khai thuế trực tuyến, nộp thuế điện tử và tra cứu thông tin thuế trực tuyến. Các dịch vụ này giúp người nộp thuế tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời giảm thiểu thủ tục hành chính. Cần đảm bảo tính an toàn, bảo mật và ổn định của các dịch vụ thuế điện tử để tạo niềm tin cho người nộp thuế.
V. Đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ thuế tại Chi cục Chợ Gạo
Đội ngũ cán bộ thuế đóng vai trò then chốt trong việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý thu thuế. Để nâng cao hiệu quả công tác, cần chú trọng đào tạo và bồi dưỡng cán bộ thuế về chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng quản lý và đạo đức công vụ. Chi cục Thuế huyện Chợ Gạo cần xây dựng kế hoạch đào tạo dài hạn, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý thuế. Cơ sở vật chất kỹ thuật đã được đầu tư tương đối đồng bộ, bộ máy quản lý thuế theo mô hình chức năng đã dần được cải cách hoàn thiện, hoạt động hiệu quả đảm bảo đủ năng lực hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
5.1. Đào tạo chuyên môn nghiệp vụ về thuế
Cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về các lĩnh vực như chính sách thuế, quy trình quản lý thuế, kỹ năng kiểm tra thuế, kỹ năng giải quyết khiếu nại về thuế... Các khóa đào tạo này cần được thiết kế phù hợp với từng đối tượng cán bộ thuế, đảm bảo tính thực tiễn và hiệu quả.
5.2. Bồi dưỡng kỹ năng quản lý và đạo đức công vụ
Cần tổ chức các khóa bồi dưỡng về kỹ năng quản lý, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm và đạo đức công vụ cho cán bộ thuế. Các khóa bồi dưỡng này giúp cán bộ thuế nâng cao năng lực quản lý, xây dựng mối quan hệ tốt với người nộp thuế và thực hiện nhiệm vụ một cách trung thực, khách quan.
VI. Kết luận và kiến nghị về quản lý thuế KTNQD Chợ Gạo
Việc hoàn thiện công tác quản lý thu thuế đối với khu vực KTNQD tại Chi cục Thuế huyện Chợ Gạo là một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thuế với các cơ quan chức năng khác, sự ủng hộ của chính quyền địa phương và sự đồng thuận của người nộp thuế. Đồng thời, cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá và điều chỉnh các giải pháp để phù hợp với tình hình thực tế, đảm bảo tính hiệu quả và bền vững. Công tác quản lý thu thuế khu vực KTNQD về cơ bản đáp ứng được yêu cầu của các chính sách thuế và Luật Quản lý thuế; bao quát được nguồn thu trên địa bàn.
6.1. Kiến nghị đối với Nhà nước và Tổng cục Thuế
Cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về thuế, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và dễ thực hiện. Đồng thời, cần tăng cường đầu tư cho công tác quản lý thuế, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin và đào tạo cán bộ thuế. Kiến nghị đối với Tổng cục Thuế: Cần có hướng dẫn cụ thể, chi tiết về các quy trình quản lý thuế, đặc biệt là đối với khu vực KTNQD. Đồng thời, cần tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của các chi cục thuế để đảm bảo thực hiện đúng quy định.
6.2. Kiến nghị đối với chính quyền địa phương và ban ngành
Cần tăng cường sự phối hợp giữa chính quyền địa phương, các ban ngành và cơ quan thuế trong công tác quản lý thu thuế. Đồng thời, cần tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan thuế thực hiện nhiệm vụ, như cung cấp thông tin, hỗ trợ công tác tuyên truyền và xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật thuế.
