HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NỢ THUẾ TẠI TỔNG CỤC THUẾ

• Tác giả: Nguyễn Thị Thanh Huyền
• Người hướng dẫn: Ts. Vũ Thị Minh Ngọc
• Trường học: Trường Đại học Ngoại Thương
• Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
• Đề tài: Hoàn thiện hoạt động quản lý nợ thuế tại Tổng Cục Thuế
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NỢ THUẾ TẠI CƠ QUAN THUẾ
• 1.1. Tổng quan về thuế
• 1.2. Khái niệm về thuế
• 1.3. Đặc điểm của thuế
• 1.4. Vai trò của thuế
• 2. CHƯƠNG 2: HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NỢ THUẾ TẠI TỔNG CỤC THUẾ
• 2.1. Tổng quan về Tổng cục Thuế và Vụ Quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế
• 2.2. Tình hình nợ thuế tại Tổng cục Thuế
• 2.3. Thực trạng quản lý nợ thuế tại Tổng cục Thuế
• 2.4. Đánh giá tình hình thực hiện Quy trình quản lý nợ thuế
• 2.5. Đánh giá chung về hoạt động quản lý nợ thuế tại Tổng cục Thuế
• 2.5.1. Những kết quả đạt được
• 2.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NỢ THUẾ TẠI TỔNG CỤC THUẾ
• 3.1. Bối cảnh Kinh tế - Xã hội và mục tiêu Quản lý nợ thuế tại Tổng cục Thuế trong thời gian tới
• 3.2. Kinh nghiệm quản lý nợ thuế của một số nước trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam
• 3.3. Mục tiêu, định hướng quản lý nợ thuế tại Tổng cục Thuế trong thời gian tới
• 3.4. Giải pháp hoàn thiện hoạt động quản lý nợ thuế tại Tổng cục Thuế
• 3.4.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện hành lang pháp lý và quy trình quản lý nợ thuế
• 3.4.2. Nhóm giải pháp về hoạt động quản lý nợ thuế
• 3.4.3. Nhóm giải pháp khác
• 3.4.3.1. Đối với Bộ Tài chính
• 3.4.3.2. Đối với các cơ quan, tổ chức liên quan
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Quản Lý Nợ Thuế Khái Niệm Và Vai Trò

Quản lý nợ thuế (QLNT) là một hoạt động quản lý thuế quan trọng, được các cơ quan thuế đặc biệt chú trọng. Hoạt động này góp phần nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của người nộp thuế (NNT) và đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước (NSNN). Việc hoàn thiện quản lý nợ thuế là một nhiệm vụ cấp thiết, đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng từ phía cơ quan thuế. Trong những năm qua, ngành thuế đã có những bước tiến đáng kể trong công tác QLNT, đặc biệt là từ khi Luật Quản lý thuế có hiệu lực. Tuy nhiên, trước bối cảnh kinh tế nhiều biến động, số lượng NNT ngày càng tăng, các hành vi trốn thuế ngày càng tinh vi, công tác QLNT vẫn còn nhiều thách thức, đòi hỏi phải có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả hơn. Như Mác đã nhận định thuế là cơ sở kinh tế của bộ máy nhà nước. Theo Điều Luật Quản lý thuế 38/2019/QH14 ngày 13/6/2019 của Quốc quy “Thuế là một khoản nộp NSNN bắt buộc của chức, hộ gia đình, kinh doanh, nhân theo quy định của các thuế”.

1.1. Khái Niệm Nợ Thuế và Các Yếu Tố Liên Quan

Theo Quyết định 1129/QĐ-TCT của Tổng cục Thuế, tiền thuế nợ là các khoản thu khác thuộc NSNN do cơ quan thuế quản lý, mà NNT chưa nộp đúng hạn. Các yếu tố quan trọng liên quan đến nợ thuế bao gồm: khoản nợ thuế, số ngày nợ, mức nợ thuế và người nợ thuế. Tiền chậm nộp là khoản phạt được tính trên số tiền thuế nợ. Việc xác định chính xác các yếu tố này là cơ sở để thực hiện các biện pháp QLNT hiệu quả. Thực tế, các khoản nợ thường khác nhau, từ khai sai đến chậm nộp hoặc các khoản viện trợ... Đề phục vụ hoạt động QLT, nhằm bảo đảm. quản hiệu quả các khoản thuế phát Bộ Tài chính (BTC) ban hành danh mục các khoản thu NSNN NNT thực hiện khai hoàn thành nghĩa vụ thuế.

1.2. Đặc Điểm và Phân Loại Nợ Thuế Theo Tiêu Chí

Nợ thuế có đặc điểm là một hành vi trốn tránh nghĩa vụ phổ biến. Bản chất, thuế là một biện pháp điều tiết thu nhập mang tính bắt buộc. Việc phân loại nợ thuế giúp cơ quan thuế có cái nhìn chi tiết hơn về tình hình nợ, từ đó áp dụng các biện pháp QLNT phù hợp. Các tiêu chí phân loại nợ thuế bao gồm: khả năng thu hồi (nợ có khả năng thu, nợ khó thu, nợ không có khả năng thu), tính chất nợ (nợ phát sinh từ hoạt động sản xuất kinh doanh, nợ do vi phạm pháp luật) và sắc thuế (thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp...). Nhìn chung, không các trường hợp đặc với CỌT càng các khoản thuế nợ và nợ càng ngắn càng Với những khoản nợ quá hạn, ngày nợ của một khoản thuế nợ càng kéo việc thu nợ càng khó và nguy cơ nhà nước càng Do vậy, khái niệm ngày nợ của một khoản thuế nợ một cần trong QLNT một những không thiếu trong phân nợ

1.3 Vai trò của thuế trong ngân sách nhà nước

Vai trò của thuế biểu hiện chức năng của thuế trong những điều kiện kinh tế nhất định. Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, sự can thiệp của Nhà nước vào hoạt động kinh tế đã thay thuế đóng sức quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế xã hội Vai của thuế có được nhìn thấy trong các phương diện Thuế là nguồn chủ yếu của ngân sách nhà nước Thuế có nhiệm vụ phân phối thu nhập quốc dân, do vậy Ngân sách nhà nước được hình thành nhờ thuế. NSNN được thu nhiều nguồn thu nhập khác nhau, nhằm đáp ứng yêu cầu chung cho nhu cầu công cộng. Trong các nguồn, thu NSNN. Đây nguồn ôn định nhất được hoạch định cân thận dựa hoạch phát kinh thuế thường chiếm trọng lớn nhất trong nước và dự báo tiềm năng hàng năm.

II. Thách Thức Trong Quản Lý Nợ Thuế Tại Tổng Cục Thuế

Công tác thu hồi nợ thuế tại Tổng cục Thuế đang đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những nguyên nhân chính là do tình hình kinh tế biến động, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Thêm vào đó, ý thức chấp hành pháp luật của NNT còn hạn chế, nhiều trường hợp cố tình trốn thuế, gây khó khăn cho công tác QLNT. Ngoài ra, hành lang pháp lý còn nhiều kẽ hở, chưa theo kịp với thực tế, tạo điều kiện cho các hành vi trốn thuế, gian lận thuế. Chính sách QLNT còn chưa phù hợp hoặc không theo kịp hình thực Chính vậy, việc phân đánh thực trạng hoạt động quản nợ của ngành bên cạnh đó nghiên cứu kinh nghiệm quản nợ thuế của các nước. trong khu vực đề đó xuất pháp tăng cường quản nợ thuế riêng hoạt động quản thuế chung nhu cầu cấp có nghĩa

2.1. Nguyên Nhân Khách Quan Ảnh Hưởng Nợ Đọng Thuế

Các nguyên nhân khách quan dẫn đến tình trạng nợ đọng thuế tăng cao bao gồm: khó khăn kinh tế vĩ mô, thiên tai, dịch bệnh, biến động thị trường... Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thanh toán nợ thuế của doanh nghiệp. Thức tế là sản xuất, kinh doanh của NNT gặp nhiều khó khăn, nhiều doanh nghiệp thua lỗ, phá sản, không có khả năng nộp thuế. Doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay, thiếu vốn để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh.

2.2. Yếu Tố Chủ Quan Làm Tăng Nợ Thuế Khó Thu Hồi

Các yếu tố chủ quan bao gồm: ý thức chấp hành pháp luật của NNT còn kém, trình độ quản lý của doanh nghiệp còn hạn chế, cán bộ thuế còn thiếu kinh nghiệm, năng lực... Nhiều NNT cố tình trốn thuế, gian lận thuế bằng nhiều hình thức tinh vi. Bên cạnh đó, một số cán bộ thuế còn có hành vi tiêu cực, gây khó khăn cho công tác QLNT. Vẫn tồn tại tình trạng thiếu nguồn nhân lực, đặc biệt là cán bộ có trình độ chuyên môn cao trong lĩnh vực QLNT, CCNT

2.3. Hành Lang Pháp Lý và Quy Trình Quản Lý Nợ Thuế

Hành lang pháp lý còn nhiều hạn chế, chưa theo kịp với thực tế. Các quy định về xử lý nợ thuế còn chưa đủ mạnh, chưa đủ sức răn đe. Quy trình QLNT còn nhiều bất cập, chưa thực sự hiệu quả. Chính sách QLNT còn chưa phù hợp hoặc không theo kịp hình thực Chính vậy, việc phân đánh thực trạng hoạt động quản nợ của ngành bên cạnh đó nghiên cứu kinh nghiệm quản nợ thuế của các nước. trong khu vực đề đó xuất pháp tăng cường quản nợ thuế riêng hoạt động quản thuế chung nhu cầu cấp có nghĩa

III. Giải Pháp Hoàn Thiện Hành Lang Pháp Lý Quản Lý Nợ Thuế

Việc hoàn thiện hành lang pháp lý là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý nợ thuế. Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về thuế, đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch, rõ ràng, dễ thực hiện. Cần tăng cường chế tài xử phạt đối với các hành vi vi phạm pháp luật về thuế, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật. Cần có cơ chế giải quyết tranh chấp về thuế nhanh chóng, hiệu quả, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cả NNT và Nhà nước.

3.1. Sửa Đổi Bổ Sung Luật Quản Lý Thuế Hiện Hành

Luật Quản lý thuế cần được sửa đổi, bổ sung để phù hợp với tình hình thực tế, khắc phục những bất cập hiện nay. Cần bổ sung các quy định về quản lý rủi ro trong QLNT, quy định về cưỡng chế nợ thuế, quy định về xóa nợ thuế. Cần quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến công tác QLNT.

3.2. Ban Hành Các Văn Bản Hướng Dẫn Chi Tiết Thi Hành Luật

Cần ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành Luật Quản lý thuế, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ trong quá trình thực hiện. Các văn bản hướng dẫn cần quy định rõ về quy trình QLNT, quy trình cưỡng chế nợ thuế, quy trình xóa nợ thuế.

3.3. Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý thuế

Cần nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý thuế, đảm bảo có đủ trình độ chuyên môn, phẩm chất đạo đức để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Cần có chính sách đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên cho cán bộ thuế, cập nhật kiến thức mới về pháp luật thuế, về nghiệp vụ QLNT.Cần có cơ chế kiểm tra, giám sát hoạt động của cán bộ thuế, kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm.

IV. Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Vào Quản Lý Nợ Thuế Cách Thực Hiện

Việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) là một giải pháp đột phá để nâng cao hiệu quả quản lý nợ thuế. Cần xây dựng hệ thống thông tin QLNT hiện đại, đồng bộ, kết nối với các cơ sở dữ liệu liên quan. Ứng dụng CNTT vào các khâu của quy trình QLNT, từ thu thập thông tin, phân tích rủi ro, đôn đốc nợ thuế đến cưỡng chế nợ thuế. Cần bảo đảm an ninh, an toàn thông tin trong quá trình ứng dụng CNTT.

4.1. Xây Dựng Hệ Thống Thông Tin Quản Lý Nợ Thuế Hiện Đại

Hệ thống thông tin QLNT cần được xây dựng trên nền tảng công nghệ hiện đại, đáp ứng yêu cầu về tính bảo mật, tính ổn định, tính linh hoạt và khả năng mở rộng. Hệ thống cần tích hợp các chức năng: thu thập thông tin, phân tích rủi ro, cảnh báo nợ thuế, đôn đốc nợ thuế, cưỡng chế nợ thuế, báo cáo thống kê.

4.2. Phát Triển Các Ứng Dụng Hỗ Trợ Quản Lý Nợ Thuế

Cần phát triển các ứng dụng hỗ trợ QLNT trên các thiết bị di động, giúp NNT dễ dàng tra cứu thông tin nợ thuế, nộp thuế trực tuyến. Cần phát triển các ứng dụng phân tích dữ liệu, giúp cơ quan thuế phát hiện sớm các hành vi trốn thuế, gian lận thuế.

4.3. Bảo mật thông tin

Cần tăng cường bảo mật thông tin, tránh xảy ra tình trạng mất mát, rò rỉ thông tin. Cần có các biện pháp kiểm soát truy cập, mã hóa dữ liệu, sao lưu dữ liệu thường xuyên. Cần có quy trình xử lý sự cố khi xảy ra mất mát, rò rỉ thông tin.

V. Kinh Nghiệm Quản Lý Nợ Thuế Hiệu Quả Từ Các Quốc Gia

Nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm quản lý nợ thuế từ các quốc gia có nền hành chính thuế phát triển là một việc cần thiết. Các quốc gia như Úc, Canada, Singapore đã có nhiều thành công trong việc QLNT, đáng để chúng ta học hỏi. Cần nghiên cứu các mô hình tổ chức, quy trình nghiệp vụ, ứng dụng CNTT của họ, từ đó vận dụng vào điều kiện thực tế của Việt Nam.

5.1. Nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước trên thế giới

Nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm quản lý nợ thuế từ các quốc gia có nền hành chính thuế phát triển là một việc cần thiết. Các quốc gia như Úc, Canada, Singapore đã có nhiều thành công trong việc QLNT, đáng để chúng ta học hỏi. Cần nghiên cứu các mô hình tổ chức, quy trình nghiệp vụ, ứng dụng CNTT của họ, từ đó vận dụng vào điều kiện thực tế của Việt Nam.

5.2. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm quản lý nợ thuế từ các quốc gia có nền hành chính thuế phát triển là một việc cần thiết. Các quốc gia như Úc, Canada, Singapore đã có nhiều thành công trong việc QLNT, đáng để chúng ta học hỏi. Cần nghiên cứu các mô hình tổ chức, quy trình nghiệp vụ, ứng dụng CNTT của họ, từ đó vận dụng vào điều kiện thực tế của Việt Nam.

5.3. Tổng quan tình hình nợ thuế hiện nay

Tổng quan tình hình nợ thuế hiện nay được tổng cục thuế báo cáo. Qua đó ta có thể thấy được hoạt động của NNT trong tình hình hiện tại. Đánh giá đúng thực trạng để có thể đưa ra những giải pháp hiệu quả, phù hợp với tình hình hiện tại.

VI. Đánh Giá Hiệu Quả Định Hướng Hoàn Thiện Quản Lý Nợ Thuế

Để đánh giá chính xác và hoàn thiện quản lý nợ thuế cần xây dựng các tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNT, bao gồm: tỷ lệ nợ đọng thuế, tỷ lệ thu hồi nợ thuế, chi phí QLNT... Trên cơ sở đó, đưa ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả QLNT trong thời gian tới. Các giải pháp cần tập trung vào việc tăng cường tuyên truyền, hỗ trợ NNT, nâng cao năng lực cán bộ thuế, ứng dụng CNTT và tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng.

6.1. Tiêu Chí Đánh Giá Hiệu Quả Quản Lý Nợ Thuế Cụ Thể

Các tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNT cần cụ thể, định lượng, dễ đo lường. Ví dụ: tỷ lệ nợ đọng thuế trên tổng thu ngân sách, tỷ lệ thu hồi nợ thuế trên tổng số nợ thuế, chi phí QLNT trên tổng số thu ngân sách. Cần có hệ thống theo dõi, đánh giá hiệu quả QLNT thường xuyên, định kỳ.

6.2. Đề Xuất Định Hướng Hoàn Thiện Quản Lý Nợ Thuế Tương Lai

Định hướng hoàn thiện QLNT cần phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, phù hợp với xu hướng hội nhập quốc tế. Cần tập trung vào việc xây dựng hệ thống thuế hiện đại, hiệu quả, công bằng, minh bạch. Cần tăng cường ứng dụng CNTT vào tất cả các khâu của quy trình QLT.

6.3 Đối với các cơ quan chức năng

Nêu ra những kiến nghị để cơ quan chức năng phối hợp và thực hiện tốt công tác quản lý thuế. Nâng cao hiệu quả quản lý thuế một cách tốt nhất.

Tổng quan nghiên cứu

Quản lý nợ thuế (QLNT) là một trong bốn chức năng quan trọng của hoạt động quản lý thuế, đóng vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo thu đủ, thu kịp thời các khoản thuế vào ngân sách nhà nước (NSNN). Từ năm 2018 đến 2022, tổng số nợ thuế do Tổng cục Thuế quản lý đã tăng từ khoảng 95.542 tỷ đồng lên 148.387 tỷ đồng, tương ứng mức tăng gần 55%, trong khi tổng thực thu thuế có biến động không ổn định, dẫn đến tỷ lệ nợ thuế trên tổng thu ngân sách tăng từ 6,16% lên 10%, vượt xa mục tiêu 8% đề ra. Tình trạng này xuất phát từ nhiều nguyên nhân khách quan như ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, khó khăn trong sản xuất kinh doanh, cũng như nguyên nhân chủ quan như ý thức chấp hành pháp luật thuế của người nộp thuế (NNT) chưa cao, hành lang pháp lý còn nhiều lỗ hổng.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động quản lý nợ thuế tại Tổng cục Thuế trong giai đoạn 2018-2022, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nợ thuế, giảm tỷ lệ nợ đọng và tăng cường thu hồi nợ. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các loại thuế nội địa do Tổng cục Thuế quản lý, không bao gồm thuế xuất nhập khẩu do Tổng cục Hải quan quản lý. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách, quy trình và tổ chức quản lý nợ thuế, góp phần nâng cao hiệu quả thu ngân sách và thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý thuế hiện đại, trong đó:

• Lý thuyết quản lý nợ thuế: Xác định nợ thuế là khoản tiền thuế và các khoản thu khác thuộc NSNN mà NNT chưa nộp khi hết hạn theo quy định. Quản lý nợ thuế bao gồm theo dõi, phân tích, phân loại nợ và áp dụng các biện pháp đôn đốc, cưỡng chế thu hồi nợ.

• Mô hình phân loại nợ thuế: Nợ thuế được phân loại theo tuổi nợ (nợ trong hạn, nợ quá hạn), tính chất nợ (nợ có khả năng thu, nợ khó thu, nợ đang xử lý, nợ đang chờ điều chỉnh), đối tượng nợ và sắc thuế. Việc phân loại này giúp xác định biện pháp quản lý phù hợp.

• Khái niệm về hiệu quả quản lý nợ thuế: Đánh giá qua các tiêu chí định lượng như tỷ lệ tổng nợ trên tổng thực thu, tỷ lệ thu hồi nợ có khả năng thu, tỷ lệ nợ thuế, phí trên tổng thu thực thu; và tiêu chí định tính như mức độ hài lòng của NNT, ý thức tuân thủ pháp luật thuế.

• Lý thuyết quản lý rủi ro trong thuế: Áp dụng để xác định các khoản nợ có nguy cơ khó thu, từ đó ưu tiên nguồn lực và biện pháp xử lý hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê từ báo cáo tổng kết của Tổng cục Thuế giai đoạn 2018-2022, các văn bản pháp luật liên quan, tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước, cùng các báo cáo chuyên ngành.

• Phương pháp phân tích: Kết hợp nghiên cứu định tính và định lượng. Phân tích số liệu thống kê về nợ thuế, phân loại nợ, tỷ lệ thu hồi nợ; so sánh các chỉ số qua các năm để đánh giá xu hướng và hiệu quả quản lý. Phân tích các nguyên nhân, hạn chế và tác động của nợ thuế dựa trên tài liệu và thực tiễn.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2022, với các đề xuất giải pháp hướng tới năm 2025, phù hợp với định hướng phát triển của Tổng cục Thuế và Bộ Tài chính.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng nợ thuế nhanh và tỷ lệ nợ cao: Tổng nợ thuế tăng từ 95.542 tỷ đồng năm 2020 lên 148.387 tỷ đồng năm 2022, tăng 55%, trong khi tỷ lệ nợ trên tổng thu ngân sách tăng từ 6,16% lên 10%, vượt mục tiêu 8%. Điều này phản ánh áp lực lớn đối với công tác quản lý nợ thuế.

2. Phân loại nợ cho thấy nợ có khả năng thu chiếm tỷ trọng lớn: Năm 2022, nợ có khả năng thu chiếm 70,78% tổng nợ, tăng so với các năm trước. Nợ khó thu giảm nhẹ nhưng vẫn tồn tại nhiều khoản khó xử lý do NNT bỏ địa chỉ kinh doanh, giải thể không đúng quy định.

3. Nợ thuế giá trị gia tăng (GTGT) chiếm tỷ trọng cao nhất: Chiếm khoảng 51% tổng số nợ thuế năm 2022, phản ánh tình trạng chiếm dụng tiền thuế GTGT của NNT, gây khó khăn cho thu hồi nợ và ảnh hưởng đến công bằng xã hội.

4. Hiệu quả thu hồi nợ chưa đạt kỳ vọng: Tỷ lệ thu hồi nợ có khả năng thu đạt khoảng 80-90%, tuy có tăng qua các năm nhưng chưa tương xứng với tốc độ tăng nợ. Các biện pháp đôn đốc như gọi điện thoại, thông báo nợ, cưỡng chế nợ thuế được tăng cường nhưng vẫn chưa giải quyết triệt để tình trạng nợ đọng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của tình trạng nợ thuế tăng cao bao gồm tác động tiêu cực của dịch bệnh Covid-19, khó khăn tài chính của doanh nghiệp, ý thức chấp hành pháp luật thuế chưa cao, và các lỗ hổng trong hành lang pháp lý. Việc phân loại nợ chưa hoàn toàn chính xác do thiếu hồ sơ, dữ liệu chưa đồng bộ, dẫn đến nợ ảo và khó khăn trong xử lý.

So sánh với kinh nghiệm quốc tế, các nước như Malaysia, Nhật Bản và Australia đều tổ chức bộ phận quản lý nợ chuyên trách, áp dụng công nghệ thông tin hiện đại và có chính sách xử lý nợ linh hoạt, hiệu quả. Việt Nam cần học hỏi để hoàn thiện hệ thống pháp luật, quy trình và tổ chức bộ máy quản lý nợ thuế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng nợ thuế theo năm, biểu đồ phân loại nợ theo tuổi nợ và tính chất nợ, bảng so sánh tỷ lệ thu hồi nợ qua các năm, giúp minh họa rõ nét xu hướng và hiệu quả quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện hành lang pháp lý và quy trình quản lý nợ thuế

   • Điều chỉnh quy định về trình tự thanh toán tiền thuế nợ để phản ánh đúng ý thức tuân thủ của NNT, cho phép linh hoạt lựa chọn trình tự thanh toán.
   • Rà soát, điều chỉnh mức phạt chậm nộp thuế phù hợp với lãi suất thị trường, tăng tính răn đe, tránh tình trạng chiếm dụng vốn NSNN.
   • Đơn giản hóa thủ tục, mở rộng quy định về khoanh, xóa nợ, đặc biệt với các khoản nợ đang xử lý và nợ khó thu.
   • Xây dựng quy trình quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế đồng bộ, minh bạch, phù hợp với thực tiễn và thông lệ quốc tế.

2. Tăng cường hoạt động giao chỉ tiêu, giám sát và đôn đốc thu nợ

   • Giao chỉ tiêu thu nợ chính xác, loại bỏ nợ khó thu khỏi chỉ tiêu thu nợ có khả năng thu.
   • Tăng cường giám sát, phân loại nợ chính xác, áp dụng biện pháp đôn đốc phù hợp với từng nhóm nợ.
   • Phối hợp chặt chẽ với các bộ phận kiểm tra thuế để phân tích nguyên nhân nợ và xử lý kịp thời.

3. Phát triển hệ thống công nghệ thông tin hiện đại

   • Xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung, đồng bộ về NNT và tình hình nợ thuế trên toàn quốc.
   • Nâng cấp ứng dụng quản lý thuế tập trung (TMS) để hỗ trợ tự động hóa các quy trình quản lý nợ và cưỡng chế.
   • Triển khai chữ ký số và các công cụ điện tử để ban hành thông báo nợ, phạt chậm nộp nhanh chóng, tiết kiệm chi phí.

4. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và nâng cao năng lực cán bộ

   • Bổ sung nhân sự cho bộ phận quản lý nợ tại Tổng cục Thuế và các Cục Thuế địa phương để đảm bảo khối lượng công việc.
   • Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng công nghệ thông tin và ngoại ngữ cho cán bộ quản lý nợ.
   • Xây dựng hệ thống đánh giá hiệu quả công việc gắn với chỉ tiêu thu nợ, khen thưởng và xử lý nghiêm minh cán bộ không hoàn thành nhiệm vụ.

5. Tăng cường hợp tác liên ngành và công khai thông tin

   • Xây dựng và hoàn thiện quy chế phối hợp giữa Tổng cục Thuế với các cơ quan như Công an, Hải quan, Kho bạc Nhà nước, Ngân hàng, Tòa án, và các cơ quan đăng ký kinh doanh.
   • Đẩy mạnh công khai thông tin người nợ thuế trên các phương tiện truyền thông để nâng cao tính răn đe và ý thức tuân thủ của NNT.
   • Phối hợp tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế, hỗ trợ NNT hiểu và thực hiện đúng nghĩa vụ thuế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ, công chức ngành thuế

   • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng, phương pháp quản lý nợ thuế, áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý nợ.
   • Use case: Đào tạo, xây dựng kế hoạch thu hồi nợ, cải tiến quy trình nghiệp vụ.

2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước

   • Lợi ích: Cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách, pháp luật về quản lý thuế và quản lý nợ thuế.
   • Use case: Xây dựng các văn bản pháp luật, quy định mới phù hợp với thực tiễn.

3. Doanh nghiệp và người nộp thuế

   • Lợi ích: Hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ, các chính sách hỗ trợ về thuế, tránh vi phạm và bị xử phạt.
   • Use case: Tự giác thực hiện nghĩa vụ thuế, tham khảo các biện pháp hỗ trợ khi gặp khó khăn tài chính.

4. Các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực quản lý kinh tế và thuế

   • Lợi ích: Tài liệu tham khảo về quản lý nợ thuế, kinh nghiệm quốc tế và các giải pháp thực tiễn tại Việt Nam.
   • Use case: Phát triển nghiên cứu sâu hơn, so sánh chính sách quản lý thuế giữa các quốc gia.

Câu hỏi thường gặp

1. Phân biệt giữa nợ thuế và trốn thuế như thế nào?
   Nợ thuế là việc NNT chưa nộp tiền thuế đúng hạn theo quy định, có thể do khó khăn tài chính hoặc chủ quan. Trốn thuế là hành vi vi phạm pháp luật bằng cách gian lận, khai sai để giảm số thuế phải nộp. Mức chế tài với trốn thuế nghiêm khắc hơn, bao gồm phạt tiền cao và có thể truy cứu hình sự.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý nợ thuế tại Tổng cục Thuế?
   Yếu tố chủ yếu là ý thức tuân thủ pháp luật thuế của NNT và sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan. Ngoài ra, năng lực cán bộ quản lý nợ và hệ thống công nghệ thông tin cũng đóng vai trò quan trọng.

3. Tại sao nợ thuế GTGT lại chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nợ thuế?
   Thuế GTGT là thuế gián thu, được cộng vào giá bán hàng hóa, dịch vụ. Nợ thuế GTGT cao phản ánh tình trạng doanh nghiệp chiếm dụng tiền thuế của khách hàng để sử dụng cho hoạt động kinh doanh, gây khó khăn cho thu hồi nợ và ảnh hưởng đến công bằng xã hội.

4. Các biện pháp đôn đốc thu nợ thuế hiện nay gồm những gì?
   Bao gồm gọi điện thoại nhắc nhở, ban hành thông báo nợ, công khai thông tin người nợ thuế, gửi giấy mời làm việc và cưỡng chế nợ thuế như phong tỏa tài khoản ngân hàng, thu hồi giấy phép kinh doanh.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý nợ thuế trong tương lai?
   Cần hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, tăng cường phối hợp liên ngành và đẩy mạnh tuyên truyền, hỗ trợ NNT thực hiện nghĩa vụ thuế đúng hạn.

Kết luận

• Quản lý nợ thuế là chức năng quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thuế và đảm bảo nguồn thu NSNN.
• Tình trạng nợ thuế tăng nhanh, đặc biệt là nợ có khả năng thu và nợ thuế GTGT chiếm tỷ trọng lớn, đặt ra thách thức lớn cho Tổng cục Thuế.
• Luận văn đã phân tích sâu thực trạng, nguyên nhân và tác động của nợ thuế, đồng thời nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để đề xuất giải pháp phù hợp.
• Các giải pháp tập trung vào hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường phối hợp liên ngành.
• Đề xuất lộ trình thực hiện giải pháp đến năm 2025 nhằm giảm tỷ lệ nợ thuế dưới 8% tổng thu ngân sách và nâng tỷ lệ thu hồi nợ có khả năng thu lên trên 90%.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý thuế cần nhanh chóng triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá hiệu quả để kịp thời điều chỉnh, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nợ thuế và phát triển kinh tế bền vững.