Tổng quan nghiên cứu

Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là một trong những công cụ quan trọng giúp Nhà nước điều tiết nền kinh tế và đảm bảo nguồn thu ổn định cho ngân sách quốc gia. Tại Việt Nam, thuế TNDN không chỉ góp phần thúc đẩy sản xuất, kinh doanh mà còn phản ánh hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Trong giai đoạn 2020-2022, Công ty Cổ phần Dịch vụ Bảo vệ An Thái Bình đã đạt được nhiều thành tựu kinh tế, tuy nhiên công tác kế toán thuế TNDN tại công ty vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc áp dụng Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 17 (VAS 17) và xử lý các khoản chênh lệch tạm thời phát sinh. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng kế toán thuế TNDN tại công ty, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao tính chính xác và minh bạch trong công tác kế toán thuế, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và tuân thủ pháp luật thuế. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động kế toán thuế TNDN tại Công ty Cổ phần Dịch vụ Bảo vệ An Thái Bình trong giai đoạn 2020-2022, với ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng báo cáo tài chính và tăng cường trách nhiệm nộp thuế của doanh nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 17 (VAS 17) về kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp và Chuẩn mực kế toán quốc tế số 12 (IAS 12) về thuế thu nhập doanh nghiệp. VAS 17 quy định nguyên tắc ghi nhận thuế thu nhập hiện hành và thuế thu nhập hoãn lại, trong đó nhấn mạnh việc xác định các khoản chênh lệch tạm thời giữa giá trị ghi sổ tài sản, nợ phải trả và cơ sở tính thuế. IAS 12 cung cấp hướng dẫn chi tiết về phương pháp tiếp cận bảng cân đối kế toán trong kế toán thuế TNDN, bao gồm các quy định về ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại và thuế thu nhập hoãn lại phải trả. Các khái niệm chính được sử dụng gồm: thu nhập chịu thuế, thuế suất thuế TNDN, chênh lệch tạm thời, tài sản thuế thu nhập hoãn lại, thuế thu nhập hoãn lại phải trả và chi phí thuế TNDN hiện hành và hoãn lại.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu nghiên cứu bao gồm dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính, tờ khai quyết toán thuế TNDN, các văn bản pháp luật về thuế và kế toán thuế TNDN, cùng các công trình nghiên cứu liên quan. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát và phỏng vấn trực tiếp với nhân viên phòng kế toán và quản lý công ty. Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 15 người tham gia, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo thu thập thông tin thực tiễn. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả để đánh giá mức độ tuân thủ quy định và phân tích tổng hợp để hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 06/2023 đến tháng 12/2023 tại Công ty Cổ phần Dịch vụ Bảo vệ An Thái Bình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng áp dụng VAS 17 còn hạn chế: Khoảng 70% số liệu kế toán thuế TNDN tại công ty chưa được điều chỉnh đầy đủ theo các khoản chênh lệch tạm thời, dẫn đến sai lệch trong xác định thu nhập chịu thuế và số thuế phải nộp.

  2. Chưa quan tâm đúng mức đến thuế thu nhập hoãn lại: Công ty chưa ghi nhận đầy đủ tài sản thuế thu nhập hoãn lại và thuế thu nhập hoãn lại phải trả trên báo cáo tài chính, khiến thông tin về thuế TNDN trên BCTC thiếu minh bạch.

  3. Chất lượng nhân lực kế toán ảnh hưởng đến công tác thuế: Khoảng 60% nhân viên kế toán chưa nắm vững các quy định về kế toán thuế TNDN, dẫn đến việc kê khai và hạch toán thuế chưa chính xác.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế: Việc sử dụng phần mềm kế toán chưa được tối ưu, gây khó khăn trong việc xử lý và tổng hợp số liệu thuế TNDN kịp thời và chính xác.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc hiểu chưa đầy đủ và vận dụng chưa đúng chuẩn mực kế toán Việt Nam số 17, cũng như thiếu sự cập nhật các quy định mới về thuế TNDN. So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả tương đồng với thực trạng chung của nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam, nơi mà việc áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế còn nhiều khó khăn. Việc thiếu minh bạch trong trình bày thông tin thuế TNDN trên báo cáo tài chính ảnh hưởng đến độ tin cậy của báo cáo, từ đó tác động tiêu cực đến quyết định của nhà đầu tư và các bên liên quan. Biểu đồ phân tích tỷ lệ chênh lệch tạm thời và mức độ ghi nhận tài sản thuế hoãn lại có thể minh họa rõ nét hơn các vấn đề này. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực nhân sự kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức cho nhân viên kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về VAS 17 và các quy định thuế TNDN nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và ý thức trách nhiệm, dự kiến thực hiện trong 6 tháng tới, do phòng nhân sự phối hợp với phòng tài chính kế toán chịu trách nhiệm.

  2. Hoàn thiện quy trình hạch toán và kê khai thuế TNDN: Xây dựng và áp dụng quy trình chuẩn trong việc điều chỉnh các khoản chênh lệch tạm thời và ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại, nhằm đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong báo cáo tài chính, thực hiện trong vòng 3 tháng, do phòng kế toán chủ trì.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả hơn: Nâng cấp phần mềm kế toán hiện tại hoặc triển khai phần mềm mới có khả năng tự động hóa việc tính toán và báo cáo thuế TNDN, giúp giảm thiểu sai sót và tăng tốc độ xử lý dữ liệu, kế hoạch thực hiện trong 12 tháng, do ban lãnh đạo công ty phối hợp với phòng công nghệ thông tin.

  4. Tăng cường phối hợp với cơ quan thuế và các đơn vị liên quan: Thiết lập kênh trao đổi thông tin thường xuyên với cơ quan thuế để cập nhật kịp thời các chính sách mới và nhận được tư vấn chuyên môn, đồng thời tổ chức các buổi kiểm tra, đánh giá nội bộ định kỳ, thực hiện liên tục, do phòng tài chính kế toán và ban lãnh đạo công ty đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo doanh nghiệp vừa và nhỏ: Giúp nhận diện các điểm yếu trong công tác kế toán thuế TNDN và áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thuế, từ đó cải thiện uy tín và năng lực tài chính.

  2. Nhân viên kế toán và kiểm toán: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về VAS 17 và thực tiễn áp dụng kế toán thuế TNDN, hỗ trợ nâng cao kỹ năng nghiệp vụ và xử lý các nghiệp vụ phức tạp.

  3. Cơ quan quản lý thuế và chính sách: Là tài liệu tham khảo để đánh giá thực trạng áp dụng chính sách thuế TNDN tại doanh nghiệp, từ đó đề xuất các điều chỉnh phù hợp nhằm tăng cường hiệu quả quản lý thuế.

  4. Giảng viên và sinh viên ngành kế toán, tài chính: Hỗ trợ nghiên cứu, giảng dạy và học tập về kế toán thuế TNDN, đồng thời cung cấp ví dụ thực tiễn và phương pháp nghiên cứu khoa học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp là gì?
    Kế toán thuế TNDN là việc ghi nhận, xử lý các nghiệp vụ liên quan đến thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật và chuẩn mực kế toán, nhằm xác định số thuế phải nộp và trình bày thông tin thuế trên báo cáo tài chính.

  2. Tại sao cần phân biệt thuế thu nhập hiện hành và thuế thu nhập hoãn lại?
    Thuế hiện hành phản ánh số thuế phải nộp trong kỳ tính thuế, còn thuế hoãn lại phát sinh do sự khác biệt về thời điểm ghi nhận doanh thu, chi phí giữa kế toán và thuế, ảnh hưởng đến các kỳ tính thuế tương lai.

  3. Những khó khăn phổ biến khi áp dụng VAS 17 tại doanh nghiệp?
    Khó khăn bao gồm việc xác định chính xác các khoản chênh lệch tạm thời, ghi nhận tài sản và nợ thuế hoãn lại, cũng như thiếu hướng dẫn cụ thể và nhân lực kế toán chưa đủ chuyên môn.

  4. Làm thế nào để cải thiện công tác kế toán thuế TNDN?
    Cải thiện thông qua đào tạo nhân viên, hoàn thiện quy trình kế toán, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường phối hợp với cơ quan thuế để cập nhật chính sách và nhận tư vấn.

  5. Vai trò của công nghệ thông tin trong kế toán thuế TNDN?
    Công nghệ giúp tự động hóa việc tính toán, lưu trữ và báo cáo thuế, giảm thiểu sai sót, tăng tính chính xác và kịp thời trong công tác kế toán thuế, đồng thời hỗ trợ phân tích dữ liệu hiệu quả hơn.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp, tập trung vào áp dụng VAS 17 tại Công ty Cổ phần Dịch vụ Bảo vệ An Thái Bình.
  • Phân tích thực trạng cho thấy nhiều hạn chế trong việc ghi nhận và trình bày thuế TNDN, ảnh hưởng đến tính chính xác của báo cáo tài chính.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực nhân sự, hoàn thiện quy trình kế toán, ứng dụng công nghệ và tăng cường phối hợp với cơ quan thuế.
  • Kế hoạch thực hiện các giải pháp được đề ra trong khoảng thời gian từ 3 đến 12 tháng, nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.
  • Khuyến khích các doanh nghiệp và cơ quan quản lý tham khảo để nâng cao chất lượng công tác kế toán thuế TNDN, góp phần phát triển bền vững nền kinh tế.

Hãy bắt đầu áp dụng các giải pháp này để nâng cao hiệu quả quản lý thuế và minh bạch tài chính doanh nghiệp ngay hôm nay!