Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng cạnh tranh khốc liệt, việc quản lý và sử dụng tài sản cố định (TSCĐ) hiệu quả trở thành yếu tố sống còn đối với doanh nghiệp. TSCĐ chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản và vốn của doanh nghiệp, đóng vai trò nền tảng cho hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD). Tại Công ty TNHH Xây dựng Hoàng Hà BG 68, qua khảo sát thực tế trong hai năm 2017 và 2018, công tác kế toán TSCĐ còn nhiều hạn chế như việc quản lý sử dụng chưa hợp lý, chưa trích trước chi phí sửa chữa lớn, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và sử dụng tài sản. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện công tác kế toán TSCĐ tại công ty này, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản, góp phần tăng sức cạnh tranh và phát triển bền vững. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào kế toán TSCĐ hữu hình tại công ty trong giai đoạn 2017-2018, với trọng tâm là cả hai phương diện kế toán tài chính và kế toán quản trị. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cung cấp giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán TSCĐ, giúp doanh nghiệp quản lý tài sản chặt chẽ, tiết kiệm chi phí và nâng cao năng suất lao động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) số 03 về TSCĐ hữu hình và số 04 về TSCĐ vô hình, cùng các quy định pháp luật hiện hành như Luật Kế toán, Thông tư 45/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Tài sản cố định (TSCĐ): Tài sản có hình thái vật chất hoặc vô hình, có giá trị lớn, sử dụng lâu dài trên một chu kỳ SXKD, mang lại lợi ích kinh tế trong tương lai.
  • Nguyên giá TSCĐ: Toàn bộ chi phí để có được tài sản đến khi đưa vào sử dụng.
  • Khấu hao TSCĐ: Phân bổ có hệ thống giá trị tài sản trong thời gian sử dụng hữu ích.
  • Giá trị còn lại (GTCL): Nguyên giá trừ đi khấu hao lũy kế.
  • Phân loại TSCĐ: Theo hình thái (hữu hình, vô hình), nguồn hình thành, quyền sở hữu, công dụng kinh tế, tình trạng sử dụng và mục đích sử dụng.

Ngoài ra, luận văn vận dụng mô hình quản lý tài sản cố định trong doanh nghiệp, tập trung vào vai trò kế toán TSCĐ trong việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho quản lý và ra quyết định đầu tư, sử dụng tài sản hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập trực tiếp từ Công ty TNHH Xây dựng Hoàng Hà BG 68 thông qua chứng từ kế toán, báo cáo tài chính, phỏng vấn kế toán viên và quan sát thực tế. Dữ liệu thứ cấp gồm các văn bản pháp luật, chuẩn mực kế toán, tài liệu học thuật và các nghiên cứu liên quan. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu kế toán TSCĐ của công ty trong hai năm 2017 và 2018. Phương pháp phân tích chủ yếu là so sánh giữa lý thuyết và thực tiễn, phân tích số liệu kế toán, đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ qua các chỉ tiêu tài chính như tỷ lệ khấu hao, tỷ suất sinh lời TSCĐ. Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm 2019, bao gồm thu thập, xử lý số liệu và đề xuất giải pháp hoàn thiện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý và kế toán TSCĐ còn nhiều hạn chế: Công ty chưa tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về kế toán TSCĐ, đặc biệt là công tác sửa chữa lớn chưa được chú trọng, chưa trích trước chi phí sửa chữa lớn, dẫn đến việc quản lý và sử dụng TSCĐ chưa hiệu quả. Ví dụ, tỷ lệ khấu hao chưa phản ánh đúng mức độ hao mòn thực tế của tài sản.

  2. Cơ cấu TSCĐ chưa hợp lý: TSCĐ chủ yếu tập trung vào nhà cửa, vật kiến trúc và máy móc thiết bị, chiếm khoảng 80% tổng giá trị TSCĐ. Tuy nhiên, tỷ lệ TSCĐ chưa sử dụng hoặc chờ thanh lý chiếm khoảng 10%, gây lãng phí nguồn lực.

  3. Hiệu quả sử dụng TSCĐ chưa cao: Chỉ tiêu sức sản xuất TSCĐ (doanh thu thuần trên giá trị TSCĐ) và sức sinh lợi TSCĐ (lợi nhuận sau thuế trên giá trị TSCĐ) của công ty thấp hơn mức trung bình ngành, lần lượt khoảng 0.7 và 0.05, cho thấy tài sản chưa được khai thác tối đa.

  4. Hệ thống chứng từ và sổ sách kế toán chưa đồng bộ: Việc luân chuyển chứng từ, kiểm kê và cập nhật sổ TSCĐ chưa kịp thời, gây khó khăn trong việc theo dõi biến động tài sản và đánh giá chính xác giá trị còn lại.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do công tác quản lý nội bộ chưa chặt chẽ, thiếu sự phối hợp giữa các phòng ban, cũng như chưa áp dụng đầy đủ các chuẩn mực kế toán và quy định pháp luật hiện hành. So với một số nghiên cứu trong ngành xây dựng, công ty còn thiếu các biện pháp kiểm soát chi phí sửa chữa lớn và chưa xây dựng kế hoạch đầu tư, bảo dưỡng tài sản bài bản. Việc chưa trích trước chi phí sửa chữa lớn làm cho chi phí phát sinh không được phân bổ hợp lý, ảnh hưởng đến báo cáo tài chính và hiệu quả kinh doanh. Dữ liệu có thể được trình bày qua bảng phân tích cơ cấu TSCĐ, biểu đồ tỷ lệ khấu hao và biểu đồ so sánh hiệu quả sử dụng TSCĐ qua các năm để minh họa rõ nét hơn các vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và hoàn thiện quy trình quản lý, kế toán TSCĐ: Thiết lập quy trình luân chuyển chứng từ, kiểm kê định kỳ và cập nhật sổ sách kế toán TSCĐ đầy đủ, chính xác. Mục tiêu đạt 100% chứng từ được xử lý đúng hạn trong vòng 6 tháng, do phòng Tài chính - Kế toán chủ trì thực hiện.

  2. Áp dụng phương pháp trích khấu hao phù hợp và trích trước chi phí sửa chữa lớn: Lựa chọn phương pháp khấu hao đường thẳng hoặc số dư giảm dần tùy theo đặc tính tài sản, đồng thời xây dựng quỹ sửa chữa lớn để phân bổ chi phí hợp lý. Thời gian thực hiện trong 1 năm, do Ban Giám đốc và phòng Kế toán phối hợp triển khai.

  3. Tăng cường đào tạo, nâng cao nhận thức cho cán bộ kế toán và quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo về chuẩn mực kế toán, quy định pháp luật và kỹ năng quản lý TSCĐ nhằm nâng cao năng lực chuyên môn. Kế hoạch đào tạo hàng năm, do phòng Nhân sự phối hợp với phòng Tài chính - Kế toán thực hiện.

  4. Xây dựng kế hoạch đầu tư, bảo dưỡng và sử dụng TSCĐ hiệu quả: Lập kế hoạch mua sắm, sửa chữa, nâng cấp tài sản dựa trên phân tích hiệu quả sử dụng, tránh lãng phí tài sản không cần thiết. Thời gian thực hiện liên tục, do Ban Quản lý dự án và phòng Kế toán phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của kế toán TSCĐ trong quản lý tài sản, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản và giảm chi phí vận hành.

  2. Cán bộ kế toán và kiểm toán: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình, phương pháp kế toán TSCĐ, giúp thực hiện công tác kế toán chính xác, tuân thủ chuẩn mực và pháp luật.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá để nghiên cứu về kế toán tài sản cố định trong doanh nghiệp xây dựng, đồng thời áp dụng các lý thuyết vào thực tiễn.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về kế toán và tài chính: Hỗ trợ đánh giá thực trạng áp dụng chuẩn mực kế toán tại doanh nghiệp, từ đó hoàn thiện chính sách, quy định phù hợp với thực tế ngành xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. TSCĐ là gì và tại sao phải quản lý chặt chẽ?
    TSCĐ là tài sản có giá trị lớn, sử dụng lâu dài trong doanh nghiệp, đóng vai trò nền tảng cho hoạt động SXKD. Quản lý chặt chẽ giúp bảo vệ tài sản, nâng cao hiệu quả sử dụng và đảm bảo báo cáo tài chính chính xác.

  2. Phương pháp khấu hao nào phù hợp cho doanh nghiệp xây dựng?
    Phương pháp khấu hao đường thẳng thường được áp dụng phổ biến do tính đơn giản và phù hợp với đặc tính hao mòn đều của tài sản. Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể lựa chọn phương pháp số dư giảm dần hoặc theo sản lượng tùy theo đặc điểm tài sản.

  3. Chi phí sửa chữa lớn TSCĐ được xử lý như thế nào trong kế toán?
    Chi phí sửa chữa lớn được tập hợp vào tài khoản chi phí sửa chữa lớn, sau đó phân bổ dần vào chi phí SXKD trong nhiều kỳ hoặc ghi tăng nguyên giá tài sản nếu có tính nâng cấp.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ?
    Có thể sử dụng các chỉ tiêu như sức sản xuất TSCĐ (doanh thu thuần trên giá trị TSCĐ) và sức sinh lợi TSCĐ (lợi nhuận sau thuế trên giá trị TSCĐ) để đánh giá mức độ khai thác và sinh lời của tài sản.

  5. Tại sao cần lập kế hoạch đầu tư và bảo dưỡng TSCĐ?
    Kế hoạch giúp doanh nghiệp dự báo nhu cầu tài sản, phân bổ nguồn lực hợp lý, duy trì năng lực hoạt động của tài sản, tránh lãng phí và giảm thiểu rủi ro hư hỏng, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực trạng kế toán TSCĐ tại Công ty TNHH Xây dựng Hoàng Hà BG 68, chỉ ra những tồn tại trong quản lý và kế toán tài sản.
  • Phân tích số liệu cho thấy hiệu quả sử dụng TSCĐ còn thấp, công tác sửa chữa lớn chưa được trích trước và quản lý chưa chặt chẽ.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy trình kế toán, áp dụng phương pháp khấu hao phù hợp, tăng cường đào tạo và xây dựng kế hoạch đầu tư, bảo dưỡng tài sản.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài sản cố định trong doanh nghiệp xây dựng.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp nhằm phát triển bền vững doanh nghiệp.

Quý độc giả và các nhà quản lý doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng các kiến thức và giải pháp trong luận văn để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản cố định, góp phần phát triển kinh tế doanh nghiệp và ngành xây dựng.