Hoàn thiện công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục thuế Hà Nội

Kiểm tra thuế là hoạt động nghiệp vụ của cơ quan thuế nhằm đánh giá sự tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế. Vai trò của kiểm tra thuế là phát hiện và ngăn chặn các hành vi trốn thuế, gian lận thuế, đảm bảo thu đúng, thu đủ vào ngân sách nhà nước. Đồng thời, kiểm tra thuế giúp nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng. Theo tài liệu gốc, kiểm tra thuế giúp "hạn chế tình trạng gian lận thuế; khuyến khích sự tuân thủ tự nguyện của NNT; bảo đảm sự bình đẳng trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế; nâng cao hiệu lực, hiểu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực thuế."

Doanh nghiệp ngoài quốc doanh là các doanh nghiệp không thuộc sở hữu nhà nước, bao gồm công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, doanh nghiệp tư nhân và hợp tác xã. Đặc điểm của doanh nghiệp ngoài quốc doanh là tính năng động, linh hoạt, khả năng thích ứng cao với thị trường. Tuy nhiên, doanh nghiệp ngoài quốc doanh cũng có những hạn chế như quy mô nhỏ, nguồn vốn hạn hẹp, trình độ quản lý còn yếu. Do đó, công tác kiểm tra thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh cần có những phương pháp phù hợp.

Cục thuế Hà Nội quản lý số lượng lớn doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), phần lớn là doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Việc kiểm tra thuế hiệu quả tại Cục thuế Hà Nội có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo nguồn thu cho ngân sách thành phố, đồng thời tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng cho các doanh nghiệp. Theo tài liệu gốc, "Việc hoàn thiện công tác kiểm tra thuế tại Cục thuế Hà Nội là hết sức cần thiết" để nâng cao hiệu quả quản lý thuế.

Quy trình kiểm tra thuế hiện hành bao gồm các bước: lập kế hoạch kiểm tra, thu thập thông tin, phân tích rủi ro, tiến hành kiểm tra tại trụ sở cơ quan thuế hoặc tại trụ sở người nộp thuế, lập biên bản kiểm tra, xử lý vi phạm và theo dõi sau kiểm tra. Tuy nhiên, quy trình này còn nhiều bất cập, đặc biệt trong khâu phân tích rủi ro và phối hợp giữa các bộ phận. Cần có sự cải tiến để nâng cao hiệu quả quy trình kiểm tra thuế.

Trong giai đoạn 2016-2020, Cục thuế Hà Nội đã thực hiện kiểm tra thuế đối với nhiều doanh nghiệp ngoài quốc doanh, phát hiện và xử lý nhiều trường hợp vi phạm. Số tiền truy thu và phạt nộp vào ngân sách nhà nước là một con số đáng kể. Tuy nhiên, so với số lượng doanh nghiệp đang hoạt động, tỷ lệ doanh nghiệp được kiểm tra còn thấp, cho thấy cần tăng cường hơn nữa công tác thanh tra thuế doanh nghiệp.

Một số hạn chế trong công tác kiểm tra thuế hiện nay bao gồm: thiếu nguồn lực, cán bộ kiểm tra còn hạn chế về trình độ chuyên môn và kinh nghiệm, công tác phối hợp giữa các bộ phận chưa hiệu quả, hệ thống thông tin còn chưa đầy đủ và kịp thời. Nguyên nhân của những hạn chế này là do sự gia tăng nhanh chóng của số lượng doanh nghiệp, sự phức tạp của các hành vi trốn thuế, và sự chậm trễ trong việc đổi mới phương pháp quản lý thuế.

Cần xây dựng mô hình tiêu chuẩn về năng lực cán bộ kiểm tra thuế, tăng cường công tác đào tạo và các hoạt động nhằm nâng cao năng lực cán bộ thanh tra thuế. Cán bộ kiểm tra thuế cần được trang bị kiến thức chuyên môn sâu rộng, kỹ năng kiểm tra hiện đại và phẩm chất đạo đức nghề nghiệp tốt. Theo tài liệu gốc, cần "Xây dựng mô hình tiêu chuẩn về năng lực cán bộ kiểm tra thuế" và "Tăng cường công tác đào tạo và các hoạt động nhằm nâng cao năng lực cán bộ thanh tra thuế."

Cần hoàn thiện hệ thống thông tin về người nộp thuế, xây dựng Sổ tay nghiệp vụ kiểm tra thuế, xây dựng Bộ tài liệu hướng dẫn và ghi nhận quá trình kiểm tra, phát triển hệ thống phần mềm ứng dụng phục vụ kiểm tra thuế, phát triển ứng dụng tin học hỗ trợ phân tích rủi ro và đầu tư xây dựng và phát triển hạ tầng công nghệ thông tin. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra thuế giúp nâng cao hiệu quả và giảm thiểu sai sót.

Chú trọng công tác phân tích, dự báo rủi ro. Cần xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá rủi ro đầy đủ và chính xác, sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu hiện đại để phát hiện các dấu hiệu gian lận thuế. Đồng thời, cần tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế để nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật thuế.

Các nước OECD đã chuyển từ phương thức thanh tra, kiểm tra truyền thống sang phương thức quản lý rủi ro, tập trung vào các doanh nghiệp có rủi ro cao. Cần áp dụng phương thức này vào Cục thuế Hà Nội để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra thuế theo rủi ro.

Các nước OECD có bộ máy thanh tra, kiểm tra chuyên nghiệp, được tổ chức theo ngành nghề, lĩnh vực. Cần nghiên cứu và áp dụng mô hình này vào Cục thuế Hà Nội để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra thuế theo ngành.

Các nước OECD sử dụng các kỹ thuật quản lý và phân tích dữ liệu hiện đại để phát hiện các dấu hiệu gian lận thuế. Cần áp dụng các kỹ thuật này vào Cục thuế Hà Nội để nâng cao hiệu quả công tác phân tích dữ liệu thuế.

Cần chuyển từ phương thức quản lý tuân thủ thụ động sang phương thức quản lý tuân thủ chủ động, tập trung vào việc hỗ trợ người nộp thuế tuân thủ pháp luật thuế. Cần xây dựng hệ thống đánh giá tuân thủ thuế đầy đủ và chính xác, sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu hiện đại để phát hiện các trường hợp tuân thủ thuế doanh nghiệp thấp.

Việc đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt giúp tăng tính minh bạch trong các giao dịch kinh tế, giảm thiểu rủi ro trốn thuế. Cần có những chính sách khuyến khích và hỗ trợ người nộp thuế sử dụng các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt.

Việc áp dụng hóa đơn điện tử giúp giảm thiểu chi phí cho doanh nghiệp, tăng tính minh bạch trong các giao dịch kinh tế và giảm thiểu rủi ro gian lận thuế. Cần có những chính sách khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng hóa đơn điện tử.

Dữ liệu lớn (Big Data) có thể được sử dụng để phân tích các giao dịch kinh tế, phát hiện các dấu hiệu gian lận thuế và đánh giá rủi ro. Cần xây dựng hệ thống thu thập và phân tích dữ liệu lớn hiệu quả để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra thuế.

Cần phát triển các phần mềm hỗ trợ kiểm tra thuế chuyên dụng, giúp cán bộ kiểm tra thuế thực hiện công việc một cách nhanh chóng và chính xác. Các phần mềm này cần được tích hợp với hệ thống thông tin của cơ quan thuế và các cơ quan liên quan.

Cần tăng cường hợp tác quốc tế trong kiểm tra thuế, trao đổi thông tin và kinh nghiệm với các nước khác để chống lại các hành vi trốn thuế xuyên quốc gia. Hợp tác quốc tế giúp nâng cao năng lực và hiệu quả công tác kiểm tra thuế.