Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam chuyển đổi mạnh mẽ sang kinh tế tri thức, nguồn nhân lực trở thành yếu tố chiến lược quyết định sự thành công và lợi nhuận của doanh nghiệp. ALS Cargo Terminal Joint Stock Company (ALSC), một trong ba nhà ga hàng hóa tại sân bay quốc tế Nội Bài, đã phát triển nhanh chóng kể từ khi thành lập năm 2013, chiếm khoảng một phần ba tổng khối lượng hàng hóa tại sân bay này. Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 đã gây ra biến động lớn về nhu cầu nhân sự, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. Ví dụ, trong quý I và quý II năm 2021, khối lượng vận chuyển hàng không chỉ đạt 20-30% so với cùng kỳ năm trước, buộc công ty phải cắt giảm nhân sự để giảm chi phí. Đến cuối quý II, nhu cầu tăng đột biến do vận chuyển vật tư y tế khiến công ty phải bổ sung nhân sự ngay lập tức. Tình trạng biến động lao động cao, như việc 90% nhân viên tuyển năm 2017 nghỉ việc vào cuối năm 2018, cho thấy công tác bố trí và sử dụng lao động còn nhiều hạn chế. Mục tiêu nghiên cứu là hoàn thiện quy trình bố trí và sử dụng lao động tại ALSC nhằm nâng cao mức độ gắn kết công việc của nhân viên, góp phần ổn định và phát triển nguồn nhân lực trong giai đoạn 2023-2027. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại ALS Cargo Terminal JSC, phân tích dữ liệu từ năm 2018 đến 2022, với ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản trị nhân sự và năng suất lao động, từ đó cải thiện các chỉ số như tỷ lệ nghỉ việc, năng suất lao động và sự hài lòng của nhân viên.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết quản trị nhân sự và hành vi tổ chức, trong đó có:
- Quản trị nhân sự (HRM): Quá trình tổ chức các hoạt động lập kế hoạch, tuyển dụng, lựa chọn, đào tạo, đánh giá và đãi ngộ nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực của tổ chức.
- Quy trình bố trí nhân sự: Bao gồm ba giai đoạn chính là tuyển dụng, lựa chọn và bổ nhiệm, nhằm đảm bảo sự phù hợp giữa đặc điểm cá nhân và yêu cầu công việc (Person-Job Fit).
- Khái niệm gắn kết công việc (Job Involvement): Mức độ tâm lý mà nhân viên nhận diện và cam kết với công việc, bao gồm các yếu tố như sự tham gia công việc, sức sống chức năng và sự tận tâm.
- Lý thuyết hai yếu tố của Herzberg (1957) và Lý thuyết nhu cầu của McClelland (1985): Giải thích mối quan hệ giữa đặc điểm công việc và động lực cá nhân, nhấn mạnh vai trò của sự phù hợp công việc trong việc tăng cường gắn kết.
- Lý thuyết trao đổi xã hội (Social Exchange Theory): Mô tả mối quan hệ hỗ trợ giữa tổ chức và nhân viên, trong đó sự hỗ trợ từ tổ chức thúc đẩy hành vi tích cực như gắn kết công việc.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods), kết hợp cả định lượng và định tính nhằm khai thác sâu sắc các khía cạnh của quy trình bố trí nhân sự và mức độ gắn kết công việc tại ALSC.
- Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với 385 mẫu hợp lệ (295 nhân viên và 105 quản lý), phỏng vấn bán cấu trúc với các quản lý bộ phận; dữ liệu thứ cấp từ tài liệu nội bộ công ty và các nghiên cứu liên quan.
- Phương pháp chọn mẫu: Lấy mẫu có chủ đích (deliberate sampling) nhằm đảm bảo đại diện cho các nhóm nhân viên và quản lý.
- Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS để phân tích thống kê mô tả, kiểm định Cronbach’s alpha (0.92) đảm bảo độ tin cậy cao, phân tích tương quan và hồi quy đa biến để đánh giá tác động của quy trình bố trí nhân sự đến các yếu tố gắn kết công việc.
- Thời gian nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong tháng 6 năm 2022, đánh giá tình hình từ 2018 đến 2022, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2023-2027.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
- Cơ cấu nhân sự và biến động lao động: Tổng số nhân viên chính thức tăng từ 387 người năm 2017 lên 501 người năm 2021, trong đó bộ phận vận hành chiếm tỷ lệ cao nhất (trên 80%). Lao động thuê ngoài tăng mạnh từ 17 người năm 2017 lên 80 người năm 2019, giảm xuống 59 người năm 2020 do Covid-19, rồi tăng trở lại 101 người năm 2021.
- Chất lượng nhân sự: Tỷ lệ nhân viên có trình độ đại học hoặc cao hơn chiếm khoảng 24%, trong khi lao động thuê ngoài chủ yếu là lao động phổ thông. Đánh giá năng lực nhân viên theo ma trận năng lực cho thấy đa số nhân viên đạt mức độ hiểu biết và kỹ năng từ trung bình đến cao, hỗ trợ việc bố trí phù hợp.
- Mức độ phù hợp giữa nhân viên và công việc: Khoảng 70% nhân viên đồng ý hoặc hoàn toàn đồng ý rằng họ đang làm việc phù hợp với năng lực và mong muốn, tuy nhiên vẫn còn khoảng 15% nhân viên không đồng ý, phản ánh tồn tại trong công tác bố trí lao động.
- Tác động của quy trình bố trí nhân sự đến gắn kết công việc: Kết quả hồi quy cho thấy quy trình tuyển dụng, lựa chọn và bổ nhiệm có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến các yếu tố gắn kết công việc như sự tham gia công việc, sức sống chức năng và sự tận tâm, với mức độ ảnh hưởng lần lượt khoảng 0.65, 0.58 và 0.62 (hệ số beta chuẩn hóa).
Thảo luận kết quả
Việc tăng cường sử dụng lao động thuê ngoài giúp ALSC linh hoạt trong điều chỉnh nhân sự theo biến động thị trường, đặc biệt trong đại dịch Covid-19, góp phần giảm chi phí và duy trì hoạt động. Tuy nhiên, sự gia tăng biến động lao động chính thức, đặc biệt tỷ lệ nghỉ việc cao ở nhóm nhân viên mới, cho thấy quy trình tuyển dụng và bố trí chưa thực sự hiệu quả, dẫn đến sự không phù hợp giữa năng lực và vị trí công việc. Kết quả khảo sát và phân tích thống kê khẳng định rằng quy trình nhân sự bài bản, khoa học sẽ nâng cao mức độ gắn kết công việc, từ đó cải thiện năng suất và giảm tỷ lệ nghỉ việc. So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này phù hợp với lý thuyết trao đổi xã hội và các nghiên cứu trước đây về tầm quan trọng của sự phù hợp công việc trong việc thúc đẩy sự gắn bó của nhân viên. Biểu đồ phân phối mức độ phù hợp và bảng hồi quy đa biến có thể được sử dụng để minh họa trực quan các phát hiện này.
Đề xuất và khuyến nghị
- Hoàn thiện quy trình tuyển dụng: Áp dụng các tiêu chí tuyển chọn rõ ràng, minh bạch, tập trung vào phù hợp năng lực và văn hóa doanh nghiệp nhằm giảm tỷ lệ nghỉ việc thử việc. Thời gian thực hiện: 2023-2024. Chủ thể: Phòng Nhân sự phối hợp với các phòng ban liên quan.
- Tăng cường đào tạo và phát triển nhân viên: Xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu cho nhân viên mới và nâng cao kỹ năng cho nhân viên hiện tại, đặc biệt trong bộ phận vận hành. Mục tiêu tăng năng suất lao động 10% trong 2 năm. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Phòng Đào tạo và Phát triển.
- Tối ưu hóa công tác bố trí và sử dụng lao động: Áp dụng hệ thống đánh giá năng lực định kỳ, kết hợp với khảo sát mức độ hài lòng để điều chỉnh vị trí công việc phù hợp, giảm tỷ lệ không phù hợp xuống dưới 10%. Thời gian: 2023-2026. Chủ thể: Ban Lãnh đạo và Phòng Nhân sự.
- Phát triển hệ thống quản lý nhân sự linh hoạt: Tăng cường sử dụng lao động thuê ngoài có kiểm soát, đồng thời xây dựng kế hoạch dự phòng nhân sự để ứng phó kịp thời với biến động thị trường. Thời gian: 2023-2027. Chủ thể: Ban Giám đốc và Phòng Nhân sự.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
- Ban lãnh đạo doanh nghiệp logistics và vận tải hàng không: Áp dụng các giải pháp quản trị nhân sự nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng lao động và tăng cường gắn kết nhân viên.
- Phòng nhân sự các công ty dịch vụ vận tải và kho bãi: Tham khảo quy trình tuyển dụng, lựa chọn và bố trí nhân sự phù hợp với đặc thù ngành hàng không.
- Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Quản trị nhân sự: Nghiên cứu mô hình tác động của quy trình nhân sự đến gắn kết công việc trong môi trường doanh nghiệp dịch vụ.
- Các tổ chức tư vấn quản trị nhân sự: Áp dụng kết quả nghiên cứu để tư vấn cải tiến quy trình nhân sự cho khách hàng trong lĩnh vực logistics và vận tải.
Câu hỏi thường gặp
Quy trình tuyển dụng tại ALSC có điểm gì nổi bật?
Quy trình tuyển dụng tại ALSC chú trọng vào việc xác định rõ yêu cầu công việc và tìm kiếm ứng viên phù hợp về năng lực và văn hóa doanh nghiệp, giúp giảm thiểu tỷ lệ nghỉ việc thử việc và tăng sự gắn kết. Ví dụ, công ty sử dụng các kênh tuyển dụng đa dạng và đánh giá kỹ lưỡng qua phỏng vấn và kiểm tra năng lực.Làm thế nào để đánh giá mức độ gắn kết công việc của nhân viên?
ALSC sử dụng khảo sát định kỳ với các chỉ số như sự tham gia công việc, sức sống chức năng và sự tận tâm, kết hợp với đánh giá hiệu suất và phản hồi từ quản lý để đo lường mức độ gắn kết.Tại sao lao động thuê ngoài lại được sử dụng nhiều tại ALSC?
Việc sử dụng lao động thuê ngoài giúp công ty linh hoạt điều chỉnh nhân sự theo biến động thị trường, giảm chi phí về thuế và phúc lợi, đồng thời dễ dàng cắt giảm khi nhu cầu giảm, như trong đại dịch Covid-19.Những khó khăn chính trong công tác bố trí nhân sự tại ALSC là gì?
Khó khăn bao gồm sự không phù hợp giữa năng lực và vị trí công việc, tỷ lệ nghỉ việc cao ở nhân viên mới, và sự chủ quan trong việc đánh giá, bố trí nhân sự của cấp quản lý.Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả công tác nhân sự tại ALSC?
Giải pháp bao gồm hoàn thiện quy trình tuyển dụng, tăng cường đào tạo, áp dụng hệ thống đánh giá năng lực định kỳ, và phát triển hệ thống quản lý nhân sự linh hoạt, nhằm đảm bảo sự phù hợp và gắn kết của nhân viên với công việc.
Kết luận
- ALS Cargo Terminal JSC đã phát triển mạnh mẽ về quy mô nhân sự, tuy nhiên vẫn tồn tại nhiều thách thức trong công tác bố trí và sử dụng lao động.
- Quy trình nhân sự bài bản, bao gồm tuyển dụng, lựa chọn và bổ nhiệm, có ảnh hưởng tích cực đến mức độ gắn kết công việc của nhân viên.
- Việc sử dụng lao động thuê ngoài giúp công ty linh hoạt ứng phó với biến động thị trường, đặc biệt trong đại dịch Covid-19.
- Cần triển khai các giải pháp đồng bộ nhằm hoàn thiện quy trình nhân sự, nâng cao chất lượng và sự phù hợp của nhân viên với công việc.
- Giai đoạn tiếp theo (2023-2027) tập trung vào đào tạo, đánh giá năng lực và phát triển hệ thống quản lý nhân sự linh hoạt để nâng cao hiệu quả hoạt động và sự hài lòng của nhân viên.
Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo và phòng nhân sự ALSC cần nhanh chóng triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi và đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo phát triển bền vững nguồn nhân lực.