Hoàn thiện cơ chế quản lý ngân sách nhà nước nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. NSNN có hai chức năng cơ bản, đó là: Chức năng huy động, phân phối nguồn thu tập trung của NSNN và Chức năng kiểm tra, giám đốc của NSNN. NSNN là công cụ quan trọng góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, kích thích phát triển sản xuất, kinh doanh góp phần tăng trưởng kinh tế bền vững và nâng cao hiệu quả của các hoạt động kinh tế - xã hội.

Cơ chế quản lý ngân sách nhà nước là một bộ phận không thể tách rời của cơ chế quản lý kinh tế, có quan hệ mật thiết và tác động tương hỗ đối với các yếu tố cấu thành, cũng như toàn bộ cơ chế quản lý kinh tế. Cơ chế quản lý ngân sách nhà nước là tổng thể các hình thức, phương pháp hình thành, tập trung, phân phối và sử dụng các nguồn tài chính thuộc quỹ ngân sách. Nội dung cơ chế quản lý ngân sách Nhà nước bao gồm: Bộ máy quản lý ngân sách Nhà nước; phân cấp quản lý ngân sách Nhà nước và chu trình quản lý ngân sách Nhà nước.

Sự phối hợp giữa các cơ quan trong bộ máy quản lý ngân sách trên địa bàn hiện nay đang lỏng lẻo, làm hạn chế phát huy tính tích cực trong công tác quản lý ngân sách. Điều này dẫn đến việc chồng chéo trong công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán NSNN, gây khó khăn cho các đơn vị và làm giảm hiệu quả quản lý.

Chưa mạnh dạn phân cấp quản lý, điều hành ngân sách cho ngân sách cấp dưới theo tinh thần của Luật NSNN. Phân cấp quản lý về ngân sách nhưng không có sự đồng bộ với phân cấp các lĩnh vực quản lý khác. Định mức phức tạp và xơ cứng, thiếu linh hoạt.

Dự toán thu - chi ngân sách Nhà nước chất lượng vẫn chưa cao, chưa phù hợp với tốc độ tăng trưởng kinh tế và chính sách, chế độ quy định. Chính sách thu một mặt chưa bao quát hết nguồn thu, mặt khác chưa động viên nuôi dưỡng các nguồn thu.

Tập trung đẩy mạnh chống thất thu, quản lý chặt chẽ, khai thác tốt các nguồn thu hiện có. Chú trọng xây dựng nguồn thu mới, khuyến khích thu hút nguồn thu để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trên địa bàn tỉnh.

Cải cách phương thức quản lý thuế, đẩy mạnh việc thực hiện cơ chế các doanh nghiệp tự tính - tự khai - tự nộp thuế - tự chịu trách nhiệm trước pháp luật đi đôi với việc đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm về thuế nhằm thu hồi đầy đủ các khoản tiền thuế bị gian lận, đảm bảo môi trường thuế công bằng, bình đẳng giữa các cơ sở kinh doanh. Nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, hỗ trợ, tư vấn pháp luật thuế cho cộng đồng xã hội, đặc biệt là dịch vụ hỗ trợ các tổ chức, cá nhân nộp thuế.

Đổi mới thứ tự ưu tiên trong bố trí cơ cấu chi, ưu tiên bố trí chi thường xuyên, sau đó mới đến chi đầu tư phát triển. Đổi mới cơ cấu chi đầu tư phát triển. Tập trung vốn đầu tư những công trình hạ tầng lớn, khả năng thu hồi vốn thấp.

Đa dạng hóa các hình thức huy động nguồn vốn theo quy định của Luật NSNN. Danh mục đầu tư từ ngân sách cần rút gọn đảm bảo đầu tư tập trung, trọng điểm, có hiệu quả và kích thích các chủ thể kinh tế - xã hội khác tham gia đầu tư.

Những năm tới, bố trí cơ cấu chi thường xuyên vẫn phải ưu tiên chi phát triển con người, tăng tỷ trọng chi NSNN đối với lĩnh vực xã hội, trong đó ưu tiên cao tạo sự phát triển rõ rệt đối với lĩnh vực y tế, văn hóa, xã hội và bảo vệ môi trường, đồng thời với việc tăng tỷ trọng NSNN đầu tư phát triển lĩnh vực giáo dục - đào tạo - dạy nghề và khoa học công nghệ.

• Đối với ngân sách cấp tỉnh: Tiếp tục xác định và giữ vững vai trò chủ đạo điều hành cân đối chung của NSNN cấp tỉnh. - Đối với ngân sách cấp huyện, thành phố, thị xã: Các khoản phí, lệ phí của các đơn vị thuộc cấp Tỉnh quản lý nộp cho ngân sách cấp tỉnh 100% nhưng đứng trên địa bàn các huyện thì có thể điều hoà cho ngân sách huyện; đối với khoản thu có phân chia theo tỷ lệ (%) giữa ngân sách cấp Tỉnh với ngân sách cấp huyện, cần giành tỷ lệ tối đa cho ngân sách cấp huyện đối với các khoản thu gắn với vai trò quản lý nhà nước của cấp huyện. - Đối với ngân sách cấp xã: Phân cấp mạnh mẽ các khoản thu về phí, lệ phí do chính quyền cấp xã đảm nhiệm. Giao uỷ nhiệm các khoản thu trên địa bàn cho ngân sách cấp xã.

Hệ thống định mức phân bổ phải đảm bảo nhiệm vụ chi, thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh ở từng địa phương, không giảm tổng chi ngân sách địa phương. Định mức phân bổ phải công bằng, hợp lý giữa các địa phương và công khai. Các tiêu chí xây dựng định mức phải cụ thể, rõ ràng, đơn giản, dễ tính toán, dễ kiểm tra.

Cần xem xét đến khả năng huy động nguồn thu, hiệu quả sử dụng vốn, và tác động của ngân sách đến tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội.

Đồng thời, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.