Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tiếng Anh ngày càng trở thành ngôn ngữ giao tiếp quốc tế quan trọng, thúc đẩy nhu cầu học tập và giảng dạy tiếng Anh trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh (HCMC OU), sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh thường gặp nhiều khó khăn trong kỹ năng viết, đặc biệt ở trình độ sơ cấp (A1-A2). Việc viết tiếng Anh được đánh giá là kỹ năng khó nhất trong các kỹ năng ngôn ngữ do yêu cầu tổng hợp kiến thức ngữ pháp, từ vựng và khả năng tổ chức ý tưởng một cách mạch lạc. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học dựa trên nhiệm vụ (Task-based Language Teaching - TBLT) trong việc cải thiện kỹ năng viết cho sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại HCMC OU trong học kỳ đầu năm học 2021-2022.
Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 60 sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh, được chia thành nhóm thực nghiệm (32 sinh viên) và nhóm đối chứng (28 sinh viên). Dữ liệu được thu thập qua bài kiểm tra viết trước và sau khi áp dụng phương pháp, bảng hỏi khảo sát thái độ học tập, cùng với quan sát của giảng viên trong quá trình giảng dạy trực tuyến qua ứng dụng MS Teams. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh tại các trường đại học Việt Nam, góp phần thúc đẩy sự chuyển đổi từ phương pháp truyền thống sang các phương pháp giảng dạy giao tiếp hiện đại, tăng cường khả năng sử dụng tiếng Anh trong thực tế cho sinh viên.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: Thuyết dạy học dựa trên nhiệm vụ (TBLT) và Thuyết dạy học giao tiếp (Communicative Language Teaching - CLT). TBLT tập trung vào việc sử dụng ngôn ngữ như một công cụ để hoàn thành các nhiệm vụ thực tế, giúp người học phát triển kỹ năng giao tiếp thông qua các hoạt động tương tác có ý nghĩa. Theo Ellis (2006), khung TBLT gồm ba giai đoạn: tiền nhiệm vụ (pre-task), thực hiện nhiệm vụ (main task), và hậu nhiệm vụ (post-task), trong đó người học được khuyến khích tập trung vào ý nghĩa hơn là hình thức ngôn ngữ.
Các khái niệm chính bao gồm:
- Độ chính xác (Accuracy): Khả năng tránh lỗi trong quá trình viết.
- Độ trôi chảy (Fluency): Khả năng viết mạch lạc, liên tục mà không bị gián đoạn.
- Độ phức tạp (Complexity): Mức độ sử dụng ngôn ngữ đa dạng và phong phú.
- Thái độ học tập: Tác động của cảm xúc và nhận thức của người học đến hiệu quả học tập.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng thiết kế hỗn hợp (mixed methods) với phương pháp thí nghiệm bán ngẫu nhiên (quasi-experimental). Cỡ mẫu gồm 60 sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại HCMC OU, được phân chia thành nhóm thực nghiệm (EG) áp dụng phương pháp TBLT và nhóm đối chứng (CG) áp dụng phương pháp truyền thống PPP (Present-Practice-Production). Dữ liệu được thu thập qua:
- Bài kiểm tra viết (Pre-test và Post-test): Đánh giá kỹ năng viết dựa trên thang điểm gồm nội dung, tổ chức bài viết và ngôn ngữ.
- Bảng hỏi khảo sát: Đánh giá thái độ của sinh viên đối với phương pháp TBLT và các hoạt động viết trong lớp.
- Quan sát lớp học: Ghi nhận tương tác giữa sinh viên và giảng viên, thái độ học tập và kỹ năng phi ngôn ngữ.
Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 26 với các phương pháp thống kê mô tả, kiểm định Mann-Whitney U để so sánh điểm số giữa hai nhóm. Thời gian nghiên cứu kéo dài 10 tuần, với tổng thời gian giảng dạy 33,75 giờ, thực hiện trực tuyến qua MS Teams do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
- Cải thiện kỹ năng viết rõ rệt ở nhóm thực nghiệm: Điểm trung bình bài viết sau khi áp dụng TBLT của nhóm EG tăng đáng kể so với nhóm CG (tăng khoảng 20% về tổng điểm).
- Tăng độ chính xác và trôi chảy: Sinh viên nhóm EG thể hiện sự tiến bộ rõ rệt về độ chính xác ngữ pháp và khả năng viết mạch lạc, với mức tăng lần lượt khoảng 18% và 22% so với trước khi áp dụng phương pháp.
- Thái độ tích cực đối với TBLT: Khoảng 85% sinh viên nhóm EG bày tỏ sự hài lòng và cảm thấy hứng thú hơn với các bài học viết khi sử dụng TBLT, trong khi nhóm CG chỉ có khoảng 60% có thái độ tích cực.
- Tương tác và hợp tác tăng lên: Quan sát lớp học cho thấy sinh viên trong nhóm EG tích cực trao đổi, thảo luận nhóm và hỗ trợ lẫn nhau nhiều hơn so với nhóm CG.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân chính của sự cải thiện kỹ năng viết trong nhóm EG là do TBLT tạo điều kiện cho sinh viên thực hành ngôn ngữ trong các tình huống giao tiếp thực tế, giúp họ phát triển kỹ năng tổ chức ý tưởng và sử dụng ngôn ngữ một cách tự nhiên hơn. So với phương pháp truyền thống PPP, TBLT giảm bớt sự phụ thuộc vào ngữ pháp và tập trung vào ý nghĩa, từ đó nâng cao sự tự tin và động lực học tập của sinh viên.
Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại Indonesia và Iran, nơi TBLT cũng được chứng minh là hiệu quả trong việc nâng cao kỹ năng viết và thái độ học tập (Gonzalez & Pinzon, 2019; Parvaneh & Barzegar, 2020). Việc áp dụng TBLT tại HCMC OU góp phần khẳng định tính khả thi và hiệu quả của phương pháp này trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam, đặc biệt với sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh ở trình độ sơ cấp.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm trung bình trước và sau khi áp dụng TBLT giữa hai nhóm, cũng như bảng tần suất thể hiện thái độ tích cực của sinh viên đối với phương pháp này.
Đề xuất và khuyến nghị
- Áp dụng rộng rãi TBLT trong giảng dạy kỹ năng viết: Các khoa ngoại ngữ và giảng viên nên tích hợp TBLT vào chương trình giảng dạy tiếng Anh, đặc biệt cho sinh viên không chuyên, nhằm nâng cao hiệu quả học tập trong vòng 1-2 năm tới.
- Tổ chức đào tạo và bồi dưỡng chuyên môn cho giảng viên: Nhà trường cần tổ chức các khóa tập huấn về thiết kế bài giảng và phương pháp TBLT để nâng cao năng lực giảng dạy cho đội ngũ giáo viên trong vòng 6 tháng.
- Phát triển tài liệu giảng dạy phù hợp với TBLT: Cần xây dựng hoặc điều chỉnh giáo trình, bài tập viết theo hướng nhiệm vụ thực tế, tăng cường tính tương tác và ứng dụng thực tiễn trong 1 năm tới.
- Khuyến khích sinh viên tham gia các hoạt động ngoại khóa sử dụng tiếng Anh: Tổ chức các câu lạc bộ viết, thảo luận nhóm, hoặc các cuộc thi viết nhằm tạo môi trường thực hành ngôn ngữ ngoài lớp học, giúp tăng cường kỹ năng viết và sự tự tin trong vòng 1 học kỳ.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
- Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để áp dụng TBLT trong giảng dạy kỹ năng viết, giúp cải thiện phương pháp giảng dạy và kết quả học tập.
- Nhà quản lý giáo dục và hoạch định chính sách: Thông tin về hiệu quả của TBLT hỗ trợ việc xây dựng chính sách đào tạo và phát triển chương trình giảng dạy tiếng Anh phù hợp với xu hướng quốc tế.
- Sinh viên chuyên ngành sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu phương pháp dạy học hiện đại, nâng cao năng lực chuyên môn và thực hành giảng dạy.
- Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực ngôn ngữ và giáo dục: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu sắc về tác động của TBLT trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam, mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo về phương pháp dạy học ngôn ngữ.
Câu hỏi thường gặp
TBLT là gì và tại sao nó hiệu quả trong dạy kỹ năng viết?
TBLT là phương pháp dạy học dựa trên nhiệm vụ, giúp người học sử dụng ngôn ngữ để hoàn thành các nhiệm vụ thực tế, từ đó phát triển kỹ năng giao tiếp và viết hiệu quả hơn. Ví dụ, sinh viên viết email hoặc bài luận dựa trên tình huống thực tế, giúp tăng tính ứng dụng và hứng thú học tập.Phương pháp TBLT khác gì so với phương pháp truyền thống PPP?
PPP tập trung vào trình bày, luyện tập và sản xuất ngôn ngữ theo cấu trúc ngữ pháp, trong khi TBLT nhấn mạnh vào việc sử dụng ngôn ngữ để hoàn thành nhiệm vụ có ý nghĩa, giúp người học phát triển kỹ năng giao tiếp tự nhiên và linh hoạt hơn.Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của TBLT trong nghiên cứu này?
Hiệu quả được đánh giá qua bài kiểm tra viết trước và sau khi áp dụng TBLT, khảo sát thái độ của sinh viên, và quan sát tương tác trong lớp học. Kết quả cho thấy sự cải thiện rõ rệt về điểm số và thái độ tích cực của sinh viên.Có khó khăn gì khi áp dụng TBLT trong giảng dạy trực tuyến?
Khó khăn bao gồm việc quản lý tương tác nhóm và duy trì sự tập trung của sinh viên. Tuy nhiên, việc sử dụng các công cụ như MS Teams hỗ trợ chia nhóm, ghi hình và tương tác trực tiếp giúp giảm thiểu các khó khăn này.TBLT có phù hợp với tất cả các trình độ tiếng Anh không?
TBLT có thể được điều chỉnh phù hợp với nhiều trình độ khác nhau. Trong nghiên cứu này, TBLT được áp dụng hiệu quả cho sinh viên trình độ sơ cấp (A1-A2), giúp họ phát triển kỹ năng viết một cách có hệ thống và thực tiễn.
Kết luận
- Phương pháp dạy học dựa trên nhiệm vụ (TBLT) đã chứng minh hiệu quả trong việc cải thiện kỹ năng viết cho sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại HCMC OU.
- Sinh viên áp dụng TBLT có sự tiến bộ rõ rệt về độ chính xác, trôi chảy và tổ chức bài viết so với phương pháp truyền thống.
- Thái độ học tập của sinh viên đối với kỹ năng viết được nâng cao, tạo động lực và sự tự tin trong giao tiếp tiếng Anh.
- Nghiên cứu góp phần làm rõ tính khả thi của TBLT trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam, đặc biệt trong giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên không chuyên.
- Đề xuất triển khai rộng rãi TBLT, đào tạo giảng viên và phát triển tài liệu giảng dạy phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh trong thời gian tới.
Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và giảng viên nên xem xét áp dụng và phát triển phương pháp TBLT trong chương trình giảng dạy tiếng Anh, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để tối ưu hóa hiệu quả học tập cho sinh viên.