Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, việc giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ em, đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi, trở nên cấp thiết nhằm giảm thiểu các tai nạn thương tích và nguy cơ mất an toàn. Tại Việt Nam, tỷ lệ tai nạn thương tích ở trẻ em đang ở mức cao, trong khi đó, trẻ 5-6 tuổi là nhóm tuổi có nhiều đặc điểm phát triển tâm sinh lý đặc thù, dễ bị tổn thương do thiếu kinh nghiệm sống và nhận thức xã hội. Mục tiêu của nghiên cứu là đề xuất các biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động trải nghiệm tại các trường mầm non quốc tế ở Đà Nẵng, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục và phát triển toàn diện cho trẻ. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào trường Mầm non quốc tế Little Giants tại Đà Nẵng trong giai đoạn năm học 2022-2024. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng môi trường giáo dục an toàn, phát huy tính chủ động, sáng tạo của trẻ, đồng thời góp phần chuẩn bị tâm thế cho trẻ bước vào lớp 1 với kỹ năng sống cần thiết. Qua khảo sát thực trạng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng, nghiên cứu hướng tới việc hoàn thiện nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm nhằm giáo dục kỹ năng tự bảo vệ phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ và điều kiện thực tế của các trường mầm non quốc tế tại Đà Nẵng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết giáo dục trải nghiệm và lý thuyết phát triển kỹ năng tự bảo vệ ở trẻ em. Lý thuyết giáo dục trải nghiệm nhấn mạnh việc học thông qua thực tiễn, giúp trẻ phát triển toàn diện về nhận thức, thể chất, ngôn ngữ, tình cảm xã hội và thẩm mỹ. Lý thuyết phát triển kỹ năng tự bảo vệ tập trung vào quá trình hình thành và hoàn thiện kỹ năng qua các giai đoạn nhận thức, làm thử, hình thành kỹ năng và hoàn thiện kỹ năng. Các khái niệm chính bao gồm: kỹ năng tự bảo vệ, hoạt động trải nghiệm, trường mầm non quốc tế, đặc điểm phát triển trẻ 5-6 tuổi, và các nguyên tắc giáo dục kỹ năng tự bảo vệ phù hợp với lứa tuổi.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu bao gồm khảo sát thực trạng tại trường MNQT Little Giants với 18 trẻ 5-6 tuổi, 3 giáo viên, 3 cán bộ quản lý và 18 phụ huynh (gồm cả phụ huynh Việt Nam và nước ngoài). Phương pháp thu thập dữ liệu gồm: điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát trực tiếp các hoạt động trải nghiệm, và nghiên cứu hồ sơ. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả với phần mềm Microsoft Excel, tính tỷ lệ phần trăm và điểm trung bình để đánh giá nhận thức, thực trạng và hiệu quả giáo dục kỹ năng tự bảo vệ. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm học 2022-2023 đến 2023-2024, tập trung vào việc khảo sát thực trạng, đề xuất và thực nghiệm các biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ thông qua hoạt động trải nghiệm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò kỹ năng tự bảo vệ: 100% phụ huynh nước ngoài và 67% phụ huynh Việt Nam đánh giá kỹ năng tự bảo vệ là rất cần thiết cho trẻ 5-6 tuổi. Tương tự, 67% cán bộ quản lý và giáo viên cũng cho rằng kỹ năng này rất quan trọng. Điều này cho thấy sự đồng thuận cao về tầm quan trọng của kỹ năng tự bảo vệ trong cộng đồng trường MNQT tại Đà Nẵng.

  2. Thực trạng giáo dục kỹ năng tự bảo vệ qua hoạt động trải nghiệm: Giáo viên chủ yếu lồng ghép giáo dục kỹ năng tự bảo vệ trong các hoạt động trải nghiệm hàng ngày, tuy nhiên mức độ tổ chức và hình thức còn hạn chế, chưa đa dạng và chưa phát huy tối đa hiệu quả. Tỷ lệ trẻ thể hiện kỹ năng tự bảo vệ đạt khoảng 77% trước thực nghiệm và tăng lên 81% sau khi áp dụng các biện pháp giáo dục mới.

  3. Chất lượng đội ngũ giáo viên: 100% giáo viên dạy lớp 5-6 tuổi tại trường MNQT Little Giants có trình độ đại học, trong đó 33% là giáo viên nước ngoài, đảm bảo năng lực chuyên môn và khả năng tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ hiệu quả.

  4. Cơ sở vật chất và môi trường học tập: Trường MNQT được trang bị cơ sở vật chất hiện đại, môi trường học tập an toàn, có khu vực vui chơi, hồ bơi và phòng y tế đảm bảo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm giáo dục kỹ năng tự bảo vệ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhận thức của phụ huynh, giáo viên và cán bộ quản lý về vai trò của kỹ năng tự bảo vệ là rất tích cực, nhất là ở phụ huynh nước ngoài với tỷ lệ 100% đánh giá rất cần thiết. Điều này phản ánh sự quan tâm đặc biệt của cộng đồng quốc tế đối với giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Mức độ biểu hiện kỹ năng tự bảo vệ của trẻ tăng lên sau khi áp dụng các biện pháp giáo dục qua hoạt động trải nghiệm chứng tỏ hiệu quả của phương pháp này. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, việc lồng ghép kỹ năng tự bảo vệ trong hoạt động trải nghiệm phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại, giúp trẻ phát triển toàn diện và chủ động trong việc bảo vệ bản thân. Tuy nhiên, việc tổ chức hoạt động trải nghiệm còn hạn chế về hình thức và nội dung, cần được cải tiến để phù hợp hơn với đặc điểm tâm lý và nhu cầu của trẻ 5-6 tuổi. Môi trường học tập hiện đại và đội ngũ giáo viên có trình độ cao là những điều kiện thuận lợi để triển khai các biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ hiệu quả. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ nhận thức của các nhóm đối tượng và bảng phân tích mức độ kỹ năng tự bảo vệ của trẻ trước và sau thực nghiệm nhằm minh họa rõ nét sự tiến bộ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo cho giáo viên, cán bộ quản lý và phụ huynh về tầm quan trọng của kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ 5-6 tuổi, nhằm nâng cao nhận thức và sự phối hợp trong giáo dục. Thời gian thực hiện: trong năm học 2024-2025. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu trường MNQT phối hợp với các chuyên gia giáo dục.

  2. Xây dựng và hoàn thiện nội dung giáo dục kỹ năng tự bảo vệ: Phát triển chương trình giáo dục kỹ năng tự bảo vệ phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ 5-6 tuổi, tích hợp trong các hoạt động trải nghiệm đa dạng, sinh động và gần gũi với thực tế. Thời gian: triển khai từ học kỳ 1 năm học 2024-2025. Chủ thể: Giáo viên và tổ chuyên môn trường MNQT.

  3. Đào tạo nâng cao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, kỹ thuật đánh giá kỹ năng tự bảo vệ cho giáo viên mầm non. Thời gian: quý 3 năm 2024. Chủ thể: Ban giám hiệu và các trung tâm đào tạo giáo viên.

  4. Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Xây dựng cơ chế phối hợp thường xuyên giữa giáo viên và phụ huynh trong việc giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ, đồng thời huy động sự hỗ trợ từ cộng đồng và các tổ chức xã hội để tạo môi trường an toàn cho trẻ. Thời gian: liên tục trong năm học. Chủ thể: Ban giám hiệu, giáo viên và phụ huynh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên mầm non: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để giáo viên thiết kế, tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ 5-6 tuổi, giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy.

  2. Cán bộ quản lý giáo dục: Thông tin về thực trạng và các biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ giúp cán bộ quản lý xây dựng kế hoạch, chính sách phù hợp, nâng cao chất lượng giáo dục tại các trường mầm non quốc tế.

  3. Phụ huynh học sinh: Luận văn giúp phụ huynh hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của kỹ năng tự bảo vệ, từ đó phối hợp hiệu quả với nhà trường trong việc giáo dục và bảo vệ trẻ.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành giáo dục mầm non: Cung cấp tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, đặc biệt là kỹ năng tự bảo vệ qua hoạt động trải nghiệm, phục vụ cho các nghiên cứu và học tập chuyên sâu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ 5-6 tuổi?
    Trẻ 5-6 tuổi đang trong giai đoạn phát triển nhận thức và kỹ năng xã hội, dễ gặp nguy hiểm do thiếu kinh nghiệm. Giáo dục kỹ năng tự bảo vệ giúp trẻ nhận diện nguy cơ và xử lý tình huống an toàn, giảm thiểu tai nạn và tổn thương.

  2. Hoạt động trải nghiệm có vai trò gì trong giáo dục kỹ năng tự bảo vệ?
    Hoạt động trải nghiệm giúp trẻ học qua thực tế, phát triển kỹ năng và thái độ tích cực, từ đó hình thành kỹ năng tự bảo vệ một cách tự nhiên và bền vững hơn so với phương pháp truyền thống.

  3. Những biện pháp nào hiệu quả để giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ?
    Các biện pháp gồm tuyên truyền nâng cao nhận thức, xây dựng nội dung giáo dục phù hợp, đào tạo giáo viên tổ chức hoạt động trải nghiệm, và phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả giáo dục kỹ năng tự bảo vệ ở trẻ?
    Có thể đánh giá qua quan sát trực tiếp, phỏng vấn, sử dụng bài tập tình huống và bảng hỏi để đo lường mức độ nhận thức, kỹ năng và thái độ của trẻ trước và sau khi tham gia các hoạt động giáo dục.

  5. Phụ huynh có thể hỗ trợ giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ như thế nào?
    Phụ huynh cần phối hợp với nhà trường, tạo môi trường an toàn tại gia đình, thường xuyên trao đổi với giáo viên và hướng dẫn trẻ thực hành các kỹ năng tự bảo vệ trong cuộc sống hàng ngày.

Kết luận

  • Giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động trải nghiệm tại các trường mầm non quốc tế ở Đà Nẵng là cần thiết và có hiệu quả rõ rệt.
  • Nhận thức của phụ huynh, giáo viên và cán bộ quản lý về vai trò của kỹ năng tự bảo vệ rất tích cực, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các biện pháp giáo dục.
  • Các biện pháp giáo dục được đề xuất bao gồm nâng cao nhận thức, xây dựng nội dung phù hợp, đào tạo giáo viên và phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội.
  • Kết quả thực nghiệm cho thấy kỹ năng tự bảo vệ của trẻ được cải thiện đáng kể sau khi áp dụng các biện pháp giáo dục qua hoạt động trải nghiệm.
  • Đề nghị các trường mầm non quốc tế tiếp tục phát triển và nhân rộng mô hình giáo dục kỹ năng tự bảo vệ qua hoạt động trải nghiệm, đồng thời tăng cường hợp tác với phụ huynh và cộng đồng để bảo đảm sự phát triển toàn diện cho trẻ.

Hành động tiếp theo là triển khai các biện pháp đề xuất trong năm học 2024-2025 và tiến hành đánh giá định kỳ để điều chỉnh, hoàn thiện chương trình giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ mầm non. Các nhà quản lý, giáo viên và phụ huynh được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.