## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh xã hội hiện đại với sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ và hội nhập quốc tế, việc giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ em, đặc biệt là học sinh tiểu học, trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Theo thống kê, mỗi năm có khoảng 6 triệu trẻ em bị ngộ độc cấp do ăn phải thực phẩm không rõ nguồn gốc, không đảm bảo an toàn. Năm 2021, Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em 111 đã tiếp nhận hơn 600 nghìn cuộc gọi, trong đó có hơn 30 nghìn ca tư vấn và can thiệp, phần lớn liên quan đến bạo lực trẻ em với 72,8% nguyên nhân xuất phát từ người thân trong gia đình. Bộ Công an cũng ghi nhận 1.914 vụ xâm hại trẻ em với gần 2.000 vụ được phát hiện và xử lý, cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

Trước thực trạng đó, nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho học sinh lớp 1 tại Trường Tiểu học Dĩ An, tỉnh Bình Dương, với mục tiêu nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống, giúp các em nhận biết và phòng tránh các nguy cơ xâm hại, bạo lực, ngộ độc và tai nạn trong cuộc sống. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học sinh lớp 1, độ tuổi 6-7, tại trường Tiểu học Dĩ An trong năm học 2023. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần xây dựng môi trường học đường an toàn, phát triển toàn diện kỹ năng sống cho học sinh, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý giáo dục tại địa phương.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình giáo dục kỹ năng sống, trong đó tập trung vào:

- **Lý thuyết giáo dục kỹ năng sống của WHO (1997):** Kỹ năng sống được định nghĩa là khả năng hành vi thích ứng và tích cực giúp cá nhân ứng xử hiệu quả trước các thách thức cuộc sống.
- **Mô hình giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân:** Bao gồm kiến thức, thái độ và hành vi nhằm giúp học sinh nhận biết nguy hiểm và có phản ứng phù hợp để bảo vệ bản thân.
- **Khái niệm kỹ năng tự bảo vệ bản thân:** Là khả năng nhận biết các mối nguy hiểm xung quanh và thực hiện các hành động phòng tránh, bảo vệ sức khỏe và tính mạng.
- **Đặc điểm tâm lý lứa tuổi tiểu học:** Trẻ 6-7 tuổi có khả năng tư duy logic, nhận thức về các nguyên lý cơ bản, đồng thời có nhu cầu được hướng dẫn kỹ năng sống phù hợp với sự phát triển tâm sinh lý.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Thu thập dữ liệu từ khảo sát thực tế tại Trường Tiểu học Dĩ An, bao gồm bảng hỏi với 68 giáo viên, 294 phụ huynh và quan sát trực tiếp hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho học sinh lớp 1.
- **Phương pháp phân tích:** Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích số liệu khảo sát, so sánh tỷ lệ phần trăm các ý kiến về mức độ quan trọng, cần thiết và thực trạng giáo dục kỹ năng.
- **Timeline nghiên cứu:** 
  - Tham khảo tài liệu và chọn đề tài: 05/06/2023 - 11/06/2023
  - Viết tổng quan và lập bảng hỏi: 12/06/2023 - 18/06/2023
  - Khảo sát và hoàn thành bảng hỏi: 19/06/2023 - 25/06/2023
  - Đề xuất giải pháp: 26/06/2023 - 02/07/2023
  - Hoàn thiện báo cáo: 03/07/2023

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Nhận thức giáo viên:** 100% giáo viên cho rằng học sinh cần nhận biết các hành động gây nguy hiểm cho bản thân là rất quan trọng. Các kỹ năng như nhận biết nguy hiểm xung quanh và xử lý khi gặp người lạ được đánh giá quan trọng với tỷ lệ trên 85%. Tuy nhiên, 26,78% giáo viên cho rằng kỹ năng bảo vệ bản thân ở không gian mạng chưa quan trọng.
- **Nhận thức phụ huynh:** 81,63% phụ huynh đánh giá kỹ năng bơi lội để phòng chống đuối nước là rất cần thiết; 78,23% phụ huynh cho rằng giáo dục phòng tránh xâm hại là rất cần thiết; 64,62% phụ huynh nhấn mạnh giáo dục nhận biết thức ăn an toàn.
- **Thực trạng giáo dục tại trường:** 73,48% giáo viên cho biết giáo dục kỹ năng phòng tránh xâm hại không thường xuyên được thực hiện; 80,89% cho rằng giáo dục nhận biết thức ăn an toàn cũng không thường xuyên; 73,48% giáo viên đánh giá việc giáo dục kỹ năng xử lý khi gặp người lạ chưa được chú trọng.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự đồng thuận cao về tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân từ phía giáo viên và phụ huynh, đặc biệt là các kỹ năng phòng chống xâm hại, an toàn giao thông, bơi lội và nhận biết thức ăn an toàn. Tuy nhiên, thực trạng giáo dục kỹ năng tại trường còn nhiều hạn chế, chưa được tổ chức thường xuyên và hiệu quả. Nguyên nhân chủ yếu do thiếu kế hoạch bài bản, năng lực giáo viên chưa được nâng cao đầy đủ, và sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình chưa chặt chẽ.

So sánh với các nghiên cứu trong khu vực miền núi phía Bắc, nơi trẻ em đối mặt nhiều nguy cơ mất an toàn hơn, việc giáo dục kỹ năng tự bảo vệ càng trở nên cấp thiết. Việc áp dụng các biện pháp giáo dục phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi và điều kiện thực tế sẽ giúp nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các bảng khảo sát mức độ quan trọng và thực trạng giáo dục kỹ năng, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt giữa nhận thức và thực tế triển khai.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Lồng ghép kỹ năng tự bảo vệ vào các hoạt động dạy học:** Tích hợp giáo dục kỹ năng phòng tránh xâm hại, an toàn giao thông, bơi lội và nhận biết thức ăn an toàn vào các môn học và hoạt động trải nghiệm nhằm tăng tính thực tiễn và hấp dẫn. Thời gian thực hiện: ngay trong năm học 2023-2024. Chủ thể: giáo viên và ban giám hiệu nhà trường.

2. **Nâng cao năng lực giáo viên:** Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về giáo dục kỹ năng sống và kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho giáo viên, nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy. Thời gian: quý IV năm 2023. Chủ thể: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với nhà trường.

3. **Phối hợp chặt chẽ với phụ huynh:** Tăng cường tuyên truyền, trao đổi thông tin và mời phụ huynh tham gia các hoạt động giáo dục kỹ năng tại trường để hỗ trợ học sinh phát triển kỹ năng tự bảo vệ. Thời gian: liên tục trong năm học. Chủ thể: giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh.

4. **Ứng dụng công nghệ thông tin:** Sử dụng các phương tiện truyền thông đa phương tiện, video, hình ảnh minh họa sinh động để giáo dục kỹ năng tự bảo vệ, giúp học sinh dễ tiếp thu và ghi nhớ. Thời gian: triển khai từ học kỳ II năm học 2023-2024. Chủ thể: giáo viên và bộ phận công nghệ thông tin của trường.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên tiểu học:** Nắm bắt các biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ phù hợp với đặc điểm tâm lý học sinh lớp 1, áp dụng vào giảng dạy hàng ngày.
- **Ban giám hiệu nhà trường:** Xây dựng kế hoạch và chính sách hỗ trợ giáo dục kỹ năng sống, nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục kỹ năng tự bảo vệ.
- **Phụ huynh học sinh:** Hiểu rõ tầm quan trọng của kỹ năng tự bảo vệ bản thân, phối hợp cùng nhà trường giáo dục con em một cách toàn diện.
- **Chuyên gia giáo dục và nhà nghiên cứu:** Tham khảo dữ liệu thực tiễn và các biện pháp đề xuất để phát triển các chương trình giáo dục kỹ năng sống phù hợp với lứa tuổi tiểu học.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân lại quan trọng với học sinh lớp 1?**  
Trẻ 6-7 tuổi bắt đầu nhận thức về môi trường xung quanh nhưng chưa đủ kinh nghiệm để tự bảo vệ, do đó giáo dục kỹ năng giúp các em nhận biết nguy hiểm và xử lý tình huống an toàn.

2. **Những kỹ năng tự bảo vệ nào cần được ưu tiên giáo dục?**  
Kỹ năng phòng chống xâm hại, an toàn giao thông, kỹ năng bơi lội và nhận biết thức ăn an toàn là những kỹ năng thiết yếu giúp trẻ tránh các nguy cơ phổ biến.

3. **Làm thế nào để giáo viên nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng tự bảo vệ?**  
Giáo viên cần được đào tạo chuyên sâu, sử dụng phương pháp giảng dạy tích cực, lồng ghép kỹ năng vào các hoạt động học tập và phối hợp với phụ huynh.

4. **Phụ huynh có thể hỗ trợ giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho con như thế nào?**  
Phụ huynh nên trao đổi thường xuyên với giáo viên, tham gia các buổi sinh hoạt, đồng thời giáo dục kỹ năng tại nhà qua các tình huống thực tế.

5. **Công nghệ thông tin được ứng dụng ra sao trong giáo dục kỹ năng tự bảo vệ?**  
Sử dụng video, hình ảnh minh họa sinh động giúp học sinh dễ hiểu và ghi nhớ, đồng thời tạo môi trường học tập hấp dẫn, tăng tính tương tác.

## Kết luận

- Giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho học sinh lớp 1 là nhu cầu cấp thiết trong bối cảnh xã hội hiện nay.  
- Nghiên cứu đã chỉ ra sự đồng thuận cao về tầm quan trọng của kỹ năng này từ giáo viên và phụ huynh, nhưng thực trạng giáo dục còn nhiều hạn chế.  
- Các biện pháp đề xuất bao gồm lồng ghép kỹ năng vào dạy học, nâng cao năng lực giáo viên, phối hợp với phụ huynh và ứng dụng công nghệ thông tin.  
- Việc triển khai các biện pháp này cần được thực hiện đồng bộ và liên tục trong năm học 2023-2024 để đạt hiệu quả cao.  
- Kêu gọi các bên liên quan cùng chung tay xây dựng môi trường giáo dục an toàn, phát triển toàn diện kỹ năng sống cho học sinh tiểu học.