Giáo Dục Bảo Vệ Môi Trường Trong Các Môn Học Ở Cấp Tiểu Học

Tài liệu định nghĩa GBVM là một quá trình giáo dục, bao gồm cả chính quy và không chính quy, nhằm hình thành ở người học hiểu biết, kỹ năng, giá trị, và sự quan tâm tới vấn đề môi trường. Mục tiêu hướng tới là phát triển một xã hội bền vững về mặt sinh thái. Tài liệu nhấn mạnh việc hình thành ở học sinh các khía cạnh nhận thức, kiến thức, thái độ, hành vi và kỹ năng liên quan đến môi trường. Việc GBVM ở cấp tiểu học được xem là nền tảng quan trọng, tạo thói quen, hành vi ứng xử tích cực với môi trường. Số lượng học sinh tiểu học lớn, vì vậy việc giáo dục ở cấp này có tác động lan rộng trong cộng đồng. Tài liệu đề cập đến thực trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng ở Việt Nam và thế giới, khẳng định tầm quan trọng cấp bách của việc bảo vệ môi trường.

Mục tiêu GBVM trong tiểu học tập trung vào việc giúp học sinh hiểu biết về các thành phần môi trường như đất, nước, không khí, ánh sáng, động thực vật và mối quan hệ giữa chúng. Học sinh cần hiểu mối quan hệ giữa con người và môi trường, nhận biết ô nhiễm môi trường và các biện pháp bảo vệ. Khả năng tham gia hoạt động bảo vệ môi trường phù hợp với lứa tuổi được đặc biệt nhấn mạnh, ví dụ như trồng cây, giữ gìn vệ sinh. Tài liệu mong muốn học sinh hình thành tình yêu thiên nhiên, sống hòa hợp với tự nhiên, tiết kiệm, và có ý thức trách nhiệm với môi trường. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng thế hệ công dân có ý thức bảo vệ môi trường, góp phần vào sự phát triển bền vững.

Văn bản trình bày ba mức độ tích hợp GBVM: toàn phần, bộ phận và liên hệ. Tích hợp toàn phần khi nội dung bài học hoàn toàn tập trung vào GBVM. Tích hợp bộ phận khi chỉ một phần nội dung bài học đề cập đến GBVM. Tích hợp liên hệ khi giáo viên gợi mở, liên hệ bài học với các vấn đề môi trường. Sự khác biệt này giúp giáo viên linh hoạt lựa chọn cách thức tích hợp phù hợp với từng bài học và môn học. Điều quan trọng là sự tích hợp cần tự nhiên, tránh gượng ép, đảm bảo mục tiêu của bài học vẫn được đáp ứng. Tài liệu nhấn mạnh việc giáo viên cần am hiểu GBVM để có thể triển khai tích hợp hiệu quả.

Môn Tiếng Việt được chọn làm ví dụ minh họa cách tích hợp GBVM. Tài liệu đề xuất hai phương thức: khai thác trực tiếp và gián tiếp. Khai thác trực tiếp thông qua các bài học có nội dung về thiên nhiên, môi trường. Khai thác gián tiếp thông qua việc liên hệ, gợi mở các vấn đề môi trường từ các bài học không trực tiếp đề cập đến GBVM. Tài liệu cung cấp ví dụ cụ thể ở từng lớp, cho thấy sự đa dạng trong cách tích hợp. Việc này giúp học sinh tiếp cận GBVM một cách tự nhiên, thông qua các hoạt động học tập quen thuộc, giúp kiến thức về môi trường được ghi nhớ lâu hơn và tạo nên hành động thiết thực.