Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0, vấn đề đói nghèo vẫn là thách thức lớn đối với nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tại thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai, tỷ lệ hộ nghèo năm 2022 còn chiếm 1,79%, hộ cận nghèo chiếm 2,81%, cho thấy công tác giảm nghèo bền vững vẫn còn nhiều khó khăn. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững tại thị xã An Khê trong giai đoạn 2019-2023, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hộ nghèo, người nghèo tại thị xã An Khê, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo chính thức của địa phương và các văn bản pháp luật liên quan. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp chính quyền và cán bộ thực thi chính sách, đồng thời góp phần hoàn thiện chính sách giảm nghèo bền vững phù hợp với đặc điểm vùng miền và dân tộc thiểu số.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, chủ trương của Đảng về giảm nghèo bền vững. Ngoài ra, nghiên cứu tham khảo các lý thuyết chính trị học hiện đại về phát triển xã hội và chính sách công. Hai mô hình nghiên cứu chính được áp dụng gồm: mô hình quy trình thực hiện chính sách công và mô hình phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững. Các khái niệm trọng tâm bao gồm: nghèo tuyệt đối và tương đối, chuẩn nghèo đa chiều, chính sách giảm nghèo bền vững, tái nghèo, và các nhân tố tác động như điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội, chính trị và bộ máy quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh và hệ thống. Dữ liệu chính được thu thập từ các văn bản quy phạm pháp luật, báo cáo của Phòng Lao động Thương binh và Xã hội thị xã An Khê, các báo cáo hàng năm của địa phương và các nguồn số liệu thứ cấp khác. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ hộ nghèo và cận nghèo trên địa bàn thị xã trong giai đoạn 2019-2023. Phương pháp phân tích chính sách công được sử dụng để đánh giá hiệu quả thực hiện, đồng thời phân tích các nhân tố ảnh hưởng nhằm đưa ra các đề xuất phù hợp. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2019-2023, với các bước khảo sát, thu thập số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Giảm tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo: Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 1,79% năm 2022 xuống còn 1,29% năm 2023; hộ cận nghèo cũng giảm từ 2,81% xuống mức thấp hơn. Số hộ nghèo là đồng bào dân tộc thiểu số chiếm khoảng 10,57% trong tổng số hộ nghèo năm 2023.

  2. Nguồn vốn đầu tư tăng dần: Ngân sách sự nghiệp cho chương trình giảm nghèo bền vững tăng từ 325 triệu đồng năm 2020 lên hơn 4 tỷ đồng năm 2023, trong đó ngân sách Trung ương chiếm phần lớn. Tỷ lệ giải ngân đạt khoảng 45-47,5% trong các năm gần đây.

  3. Đa dạng hóa sinh kế và phát triển mô hình giảm nghèo: Các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng sinh kế, dạy nghề và truyền thông về giảm nghèo được triển khai tại nhiều xã, phường với kinh phí hàng trăm triệu đồng mỗi dự án.

  4. Cải thiện tiếp cận dịch vụ xã hội: Tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt 92%, tăng gần 3% so với năm trước; cơ sở vật chất giáo dục được nâng cấp với 96,42% trường đạt chuẩn quốc gia; các chính sách hỗ trợ học phí, ăn trưa cho trẻ mầm non và nhà ở cho hộ nghèo được thực hiện kịp thời.

Thảo luận kết quả

Việc giảm tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo tại thị xã An Khê phản ánh hiệu quả bước đầu của chính sách giảm nghèo bền vững, nhờ sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp chính quyền và sự tham gia của cộng đồng. Sự gia tăng nguồn vốn đầu tư và đa dạng hóa các dự án hỗ trợ sinh kế đã tạo điều kiện cho người nghèo tiếp cận các nguồn lực phát triển kinh tế. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân vốn còn thấp, cho thấy tồn tại trong công tác quản lý và triển khai dự án. Việc cải thiện tiếp cận dịch vụ xã hội như giáo dục và y tế góp phần nâng cao năng lực con người, giảm nghèo bền vững về lâu dài. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với xu hướng giảm nghèo đa chiều, nhấn mạnh vai trò của phát triển sinh kế và nâng cao chất lượng dịch vụ xã hội. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ hộ nghèo qua các năm và biểu đồ giải ngân vốn sẽ minh họa rõ nét tiến trình thực hiện chính sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giải ngân và quản lý nguồn vốn: Cần đẩy nhanh tiến độ giải ngân các dự án giảm nghèo, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn ngân sách Trung ương và địa phương. Chủ thể thực hiện là Ban chỉ đạo giảm nghèo thị xã và các phòng ban liên quan, với mục tiêu đạt trên 90% giải ngân hàng năm.

  2. Mở rộng và nâng cao chất lượng các chương trình đào tạo nghề: Tập trung đào tạo nghề phù hợp với điều kiện địa phương, nâng cao kỹ năng lao động cho người nghèo, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Thời gian thực hiện trong 3 năm tới, do Phòng Lao động Thương binh và Xã hội chủ trì.

  3. Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức: Đẩy mạnh công tác truyền thông về chính sách giảm nghèo bền vững, khuyến khích người nghèo chủ động vươn lên, tránh tư tưởng trông chờ, ỷ lại. Các tổ chức đoàn thể và Mặt trận Tổ quốc phối hợp thực hiện liên tục hàng năm.

  4. Hoàn thiện quy trình giám sát, đánh giá: Xây dựng hệ thống giám sát chặt chẽ, minh bạch, phản hồi kịp thời các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách. Ban chỉ đạo giảm nghèo các cấp chịu trách nhiệm, áp dụng trong toàn bộ giai đoạn 2024-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý và điều hành.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên chính trị học, phát triển xã hội: Cung cấp tài liệu tham khảo chuyên sâu về chính sách công và giảm nghèo đa chiều tại địa phương miền núi, vùng dân tộc thiểu số.

  3. Các tổ chức phi chính phủ và đối tác phát triển: Hỗ trợ xây dựng chương trình, dự án phù hợp với đặc điểm vùng miền, góp phần nâng cao hiệu quả hỗ trợ người nghèo.

  4. Cộng đồng dân cư và người nghèo tại thị xã An Khê: Nâng cao nhận thức về chính sách, quyền lợi và trách nhiệm trong quá trình tham gia các chương trình giảm nghèo bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách giảm nghèo bền vững là gì?
    Là các quyết định, chương trình do Nhà nước ban hành nhằm cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của người nghèo, giúp họ thoát nghèo một cách vững chắc và không tái nghèo, thông qua các giải pháp phát triển sinh kế, tiếp cận dịch vụ xã hội và nâng cao năng lực.

  2. Tỷ lệ hộ nghèo tại thị xã An Khê hiện nay ra sao?
    Năm 2023, tỷ lệ hộ nghèo là khoảng 1,29%, giảm so với 1,79% năm 2022, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm khoảng 10,57% tổng số hộ nghèo.

  3. Những khó khăn chính trong thực hiện chính sách giảm nghèo tại An Khê?
    Bao gồm tỷ lệ giải ngân vốn thấp, thiếu đồng bộ trong triển khai dự án, hạn chế về cơ sở hạ tầng, trình độ dân trí thấp và sự phân hóa giàu nghèo ngày càng sâu sắc.

  4. Các giải pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả giảm nghèo là gì?
    Tăng cường giải ngân vốn, mở rộng đào tạo nghề, nâng cao nhận thức cộng đồng và hoàn thiện quy trình giám sát, đánh giá chính sách.

  5. Ai là đối tượng hưởng lợi chính từ các chính sách giảm nghèo?
    Chủ yếu là hộ nghèo, cận nghèo, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số và các vùng đặc biệt khó khăn trên địa bàn thị xã An Khê.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững tại thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai trong giai đoạn 2019-2023.
  • Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ hộ nghèo giảm rõ rệt, nguồn vốn đầu tư tăng dần và các dự án hỗ trợ sinh kế được triển khai đa dạng.
  • Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện gồm điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội, chính trị và bộ máy quản lý.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường giải ngân vốn, nâng cao chất lượng đào tạo nghề, tuyên truyền nâng cao nhận thức và hoàn thiện quy trình giám sát.
  • Khuyến nghị các cấp chính quyền và tổ chức liên quan tiếp tục phối hợp chặt chẽ để thực hiện hiệu quả chính sách giảm nghèo bền vững, hướng tới mục tiêu phát triển toàn diện và bền vững cho thị xã An Khê.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn. Đề nghị các nhà nghiên cứu và cán bộ quản lý tiếp tục theo dõi, cập nhật thông tin để nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo.