Tổng quan nghiên cứu

Giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn là một vấn đề cấp thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững của địa phương và quốc gia. Tại Việt Nam, thanh niên từ 16 đến 30 tuổi chiếm khoảng 26% dân số, trong đó 75% là thanh niên nông thôn. Giai đoạn 2017-2020, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế đã triển khai nhiều chính sách nhằm giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn, tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức do trình độ đào tạo thấp, việc làm không ổn định và ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng thực thi chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn tại huyện Quảng Điền trong giai đoạn 2017-2020, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách trong thời gian tới. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại huyện Quảng Điền, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo chính thức, khảo sát xã hội học và phân tích thống kê. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý nhà nước về giải quyết việc làm, đồng thời hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực trẻ, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các lý thuyết về chính sách công và quản lý nhà nước. Hai mô hình nghiên cứu chính được áp dụng gồm: (1) Mô hình chu trình chính sách công, tập trung vào các giai đoạn hoạch định, thực thi và đánh giá chính sách; (2) Mô hình phối hợp liên ngành trong thực thi chính sách, nhấn mạnh vai trò của các chủ thể quản lý và tổ chức xã hội trong quá trình thực hiện. Các khái niệm trọng tâm bao gồm: thanh niên nông thôn (độ tuổi 16-30, sống tại khu vực nông thôn), việc làm (hoạt động lao động tạo thu nhập hợp pháp), chính sách giải quyết việc làm (hệ thống các biện pháp, chương trình nhằm tạo việc làm cho thanh niên nông thôn), và thực thi chính sách (quá trình chuyển hóa chính sách thành hành động thực tế).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp từ các báo cáo của UBND huyện Quảng Điền, Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế, cùng các cuộc điều tra lao động việc làm giai đoạn 2017-2020. Phân tích thống kê được áp dụng để tổng hợp, so sánh và nhận xét các chỉ số về việc làm thanh niên. Phương pháp khảo sát xã hội học được thực hiện với hai mẫu phiếu khảo sát gồm cán bộ lãnh đạo, quản lý và thanh niên nông thôn, với cỡ mẫu khoảng 200 người nhằm thu thập ý kiến, đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến thực thi chính sách. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2020, với mục tiêu đánh giá toàn diện và đề xuất giải pháp khả thi cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ thanh niên nông thôn có việc làm ổn định còn thấp: Khoảng 47,2% thanh niên nông thôn làm việc tự do hoặc trong lao động gia đình không hưởng lương, chỉ 20,7% thanh niên đã qua đào tạo nghề có bằng cấp. Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên cao gấp 3 lần so với tỷ lệ chung.

  2. Hiệu quả thực thi chính sách chưa đồng đều: Giai đoạn 2017-2020, huyện Quảng Điền đã tạo việc làm mới cho khoảng 2.500 thanh niên, trong đó hơn 300 thanh niên được hỗ trợ vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội với tổng số vốn trên 800 triệu đồng. Tuy nhiên, việc phối hợp giữa các cơ quan và tổ chức xã hội còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai.

  3. Chính sách đào tạo nghề và xuất khẩu lao động có tác động tích cực: Số thanh niên được đào tạo nghề và đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng tăng trung bình 10% mỗi năm, góp phần nâng cao thu nhập và giảm tỷ lệ thất nghiệp. Tỷ lệ thanh niên có việc làm sau đào tạo đạt khoảng 80%.

  4. Nhận thức và ý thức của thanh niên về việc làm còn hạn chế: Khảo sát cho thấy 60% thanh niên nông thôn có tâm lý kén chọn việc làm, mong muốn làm việc tại thành phố lớn hơn là tại địa phương, gây khó khăn cho việc giải quyết việc làm tại chỗ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Trình độ đào tạo nghề thấp và sự mất cân đối trong cơ cấu lao động (thừa lao động có trình độ đại học, thiếu lao động kỹ thuật) làm giảm khả năng hội nhập thị trường lao động. Việc phối hợp giữa các cơ quan quản lý và tổ chức xã hội chưa chặt chẽ dẫn đến lãng phí nguồn lực và giảm hiệu quả thực thi. So với các huyện như Phong Điền và Tam Đảo, Quảng Điền còn thiếu các chương trình hỗ trợ vốn và đào tạo nghề chuyên sâu, cũng như chưa phát huy tối đa vai trò của các tổ chức đoàn thể trong tuyên truyền và vận động thanh niên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ thanh niên có việc làm ổn định theo năm, bảng tổng hợp số lượng thanh niên được đào tạo nghề và đi xuất khẩu lao động, giúp minh họa rõ nét hiệu quả và hạn chế trong thực thi chính sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho thanh niên nông thôn: Triển khai các chương trình hướng nghiệp, tư vấn việc làm tại các trường học và cộng đồng, nhằm thay đổi tâm lý kén chọn việc làm, khuyến khích thanh niên tham gia lao động tại địa phương. Thời gian thực hiện: 2024-2026; Chủ thể: UBND huyện, Đoàn Thanh niên.

  2. Nâng cao chất lượng và mở rộng quy mô đào tạo nghề: Phối hợp với các cơ sở đào tạo nghề để xây dựng chương trình sát với nhu cầu thị trường lao động, ưu tiên đào tạo kỹ năng nghề cho thanh niên nông thôn. Thời gian: 2024-2028; Chủ thể: Sở Lao động Thương binh và Xã hội, các trung tâm đào tạo nghề.

  3. Đẩy mạnh hỗ trợ vốn vay và khởi nghiệp cho thanh niên: Tăng cường phối hợp giữa Ngân hàng Chính sách xã hội và các tổ chức đoàn thể để cung cấp vốn vay ưu đãi, hỗ trợ thanh niên phát triển kinh tế hộ gia đình, trang trại và doanh nghiệp nhỏ. Thời gian: 2024-2027; Chủ thể: Ngân hàng Chính sách xã hội, UBND huyện, Đoàn Thanh niên.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành và giám sát thực thi chính sách: Xây dựng quy chế phối hợp giữa các phòng ban, tổ chức chính trị - xã hội nhằm nâng cao hiệu quả thực thi, đồng thời tổ chức kiểm tra, giám sát thường xuyên để kịp thời xử lý các vi phạm và điều chỉnh chính sách phù hợp. Thời gian: 2024-2025; Chủ thể: UBND huyện, các sở ngành liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về lao động và việc làm: Giúp hiểu rõ cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp thực thi chính sách việc làm cho thanh niên nông thôn, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và điều hành.

  2. Các tổ chức đoàn thể và chính trị xã hội: Hỗ trợ xây dựng các chương trình tuyên truyền, vận động và hỗ trợ thanh niên trong việc tiếp cận thông tin việc làm và đào tạo nghề.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công, chính sách công: Cung cấp tài liệu tham khảo toàn diện về thực thi chính sách công trong lĩnh vực giải quyết việc làm, đặc biệt tại địa phương nông thôn.

  4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực phát triển kinh tế nông thôn: Hiểu rõ bối cảnh lao động thanh niên nông thôn, từ đó xây dựng các chính sách tuyển dụng, đào tạo phù hợp, góp phần phát triển nguồn nhân lực địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn gồm những nội dung chính nào?
    Chính sách bao gồm tư vấn việc làm, đào tạo nghề, tạo việc làm trực tiếp và xuất khẩu lao động. Ví dụ, huyện Quảng Điền đã triển khai các chương trình đào tạo nghề và hỗ trợ vay vốn cho thanh niên phát triển kinh tế hộ gia đình.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả thực thi chính sách việc làm?
    Sự phối hợp liên ngành và nhận thức của thanh niên là yếu tố quan trọng. Nếu các cơ quan không phối hợp chặt chẽ hoặc thanh niên thiếu ý thức chủ động tìm việc, hiệu quả chính sách sẽ giảm.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn?
    Cần xây dựng chương trình đào tạo sát với nhu cầu thị trường, tăng cường trang thiết bị và đội ngũ giảng viên, đồng thời liên kết với doanh nghiệp để tạo cơ hội việc làm sau đào tạo.

  4. Vai trò của Ngân hàng Chính sách xã hội trong giải quyết việc làm là gì?
    Ngân hàng cung cấp vốn vay ưu đãi cho thanh niên khởi nghiệp, phát triển kinh tế hộ gia đình, góp phần tạo việc làm tại chỗ và giảm tỷ lệ thất nghiệp.

  5. Tại sao thanh niên nông thôn thường có tâm lý kén chọn việc làm?
    Do mong muốn làm việc tại thành phố lớn với thu nhập cao hơn và điều kiện sống tốt hơn, trong khi việc làm tại địa phương chưa hấp dẫn về thu nhập và môi trường làm việc.

Kết luận

  • Thanh niên nông thôn chiếm tỷ trọng lớn trong lực lượng lao động nhưng tỷ lệ có việc làm ổn định còn thấp, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế địa phương.
  • Thực thi chính sách giải quyết việc làm tại huyện Quảng Điền đã đạt một số kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về phối hợp tổ chức và chất lượng đào tạo nghề.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao nhận thức, đào tạo nghề, hỗ trợ vốn và tăng cường phối hợp liên ngành nhằm nâng cao hiệu quả thực thi chính sách.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về lao động việc làm tại địa phương.
  • Đề nghị các cơ quan chức năng triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2024-2028 để phát huy tối đa nguồn lực thanh niên nông thôn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Hành động ngay hôm nay để tạo cơ hội việc làm bền vững cho thanh niên nông thôn, góp phần xây dựng quê hương giàu mạnh!