Tổng quan nghiên cứu

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, công tác đào tạo nghề được triển khai rộng rãi nhằm đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, thực tế thị trường lao động cho thấy sự thiếu hụt đáng kể lực lượng lao động có tay nghề, đặc biệt là đối tượng học viên có hoàn cảnh khó khăn, cơ nhỡ. Theo ước tính, tỷ lệ học viên tốt nghiệp các trường đại học thất nghiệp hoặc không tìm được việc làm đúng chuyên môn chiếm tỷ lệ cao, trong khi học viên học nghề có ưu thế tìm việc làm với mức lương phù hợp và khả năng thành công nghề nghiệp cao hơn. Đặc biệt, nghề làm bánh Âu tại TPHCM đang thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng thực hành chuyên sâu, trong khi nhu cầu tuyển dụng ngày càng tăng do sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống nhà hàng, khách sạn và các chuỗi cửa hàng bánh.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng giảng dạy nghề làm bánh theo mô đun cho học viên có hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ tại Trường Nghiệp vụ Nhà hàng Thành phố, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy, góp phần cải thiện chất lượng đào tạo và tăng khả năng thích ứng với thị trường lao động. Nghiên cứu tập trung trong phạm vi đào tạo nghề làm bánh Âu, với đối tượng là học viên có hoàn cảnh khó khăn tại TPHCM, trong khoảng thời gian từ năm 2014 đến 2015.

Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc nâng cao hiệu quả giảng dạy nghề làm bánh, giúp học viên có hoàn cảnh khó khăn có cơ hội tiếp cận nghề nghiệp, nâng cao kỹ năng thực hành, từ đó tăng tỷ lệ có việc làm sau đào tạo, góp phần giảm nghèo và hạn chế các tệ nạn xã hội. Đồng thời, nghiên cứu cũng hỗ trợ nhà trường trong việc cải tiến chương trình đào tạo, phương pháp giảng dạy và nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành dịch vụ ẩm thực tại TPHCM.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết đào tạo nghề theo mô đun kỹ năng hành nghề (MKH) và lý thuyết dạy học định hướng hoạt động.

  • Đào tạo nghề theo mô đun kỹ năng hành nghề (MKH) là phương thức đào tạo linh hoạt, tích hợp kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành và thái độ nghề nghiệp trong từng mô đun độc lập, giúp học viên có thể hành nghề ngay sau khi hoàn thành từng mô đun. MKH cho phép thiết kế chương trình đào tạo mềm dẻo, phù hợp với nhu cầu thị trường lao động và đặc điểm người học, đặc biệt là đối tượng có hoàn cảnh khó khăn.

  • Dạy học định hướng hoạt động tập trung vào việc tổ chức hoạt động học tập có tính trọn vẹn, trong đó học viên là chủ thể thực hiện các nhiệm vụ nghề nghiệp cụ thể, từ đó phát triển năng lực thực hành và giải quyết vấn đề nghề nghiệp. Phương pháp này giúp học viên hình thành kỹ năng nghề nghiệp thông qua hoạt động thực tế, tăng cường sự tự giác và sáng tạo trong học tập.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu bao gồm: hiệu quả giảng dạy, chất lượng đào tạo, mô đun kỹ năng hành nghề, hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ, năng lực hành nghề, phương pháp dạy học tích hợp và sản phẩm hoạt động của học viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác.

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm tài liệu chuyên ngành, văn bản pháp luật liên quan đến đào tạo nghề, số liệu thống kê từ các cơ quan quản lý giáo dục và lao động, kết quả khảo sát thực trạng tại Trường Nghiệp vụ Nhà hàng Thành phố, ý kiến của cán bộ quản lý, giáo viên, học viên và nhà tuyển dụng.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để xử lý số liệu khảo sát, phân tích định tính qua phỏng vấn chuyên gia và thực nghiệm sư phạm nhằm đánh giá tính khả thi và hiệu quả của các giải pháp đề xuất.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với khoảng 100 học viên, 15 giáo viên và 10 cán bộ quản lý, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện và mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho đối tượng nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong vòng 6 tháng, từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2015, bao gồm các giai đoạn thu thập tài liệu, khảo sát thực trạng, đề xuất giải pháp, lấy ý kiến chuyên gia và thực nghiệm sư phạm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng chương trình đào tạo nghề làm bánh tại trường: Chương trình hiện tại được xây dựng theo hệ thống môn bài, chưa áp dụng mô đun kỹ năng hành nghề một cách đồng bộ. Nội dung chương trình chưa được cập nhật thường xuyên, thiếu tính thực tiễn và chưa phù hợp hoàn toàn với đặc điểm học viên có hoàn cảnh khó khăn. Khoảng 65% học viên phản ánh khó khăn trong việc tiếp thu lý thuyết do phương pháp giảng dạy chưa phù hợp.

  2. Phương pháp giảng dạy và cơ sở vật chất: Phương pháp dạy học chủ yếu là truyền thống, ít áp dụng dạy học tích hợp và định hướng hoạt động. Cơ sở vật chất, trang thiết bị thực hành được đầu tư tương đối đầy đủ nhưng chưa khai thác hiệu quả tối đa trong giảng dạy. Khoảng 70% giáo viên cho rằng cần cải tiến phương pháp dạy học để tăng tính tương tác và thực hành.

  3. Năng lực và thái độ của học viên: Học viên có hoàn cảnh khó khăn thường có trình độ đầu vào thấp, khả năng tiếp thu kiến thức lý thuyết hạn chế, nhưng có tinh thần học tập và ý chí vươn lên cao. Tỷ lệ học viên hoàn thành khóa học đạt khoảng 80%, trong đó 75% có việc làm sau khi tốt nghiệp, chủ yếu làm việc tại các nhà hàng, khách sạn trong và ngoài TPHCM.

  4. Ý kiến chuyên gia và kết quả thực nghiệm sư phạm: Các giải pháp đề xuất như thiết kế lại chương trình theo mô đun, cải tiến phương pháp dạy học định hướng hoạt động và bồi dưỡng năng lực thực hành cho giáo viên được đánh giá cao về tính khả thi và hiệu quả. Thực nghiệm sư phạm trên hai lớp học cho thấy, sau khi áp dụng phương pháp mới, tỷ lệ học viên đạt kỹ năng nghề chuẩn tăng từ 60% lên 85%.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc áp dụng đào tạo nghề theo mô đun kỹ năng hành nghề kết hợp với phương pháp dạy học định hướng hoạt động phù hợp với đặc điểm tâm lý và trình độ của học viên có hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ. Việc cải tiến nội dung chương trình giúp học viên tiếp cận kiến thức một cách hệ thống và thực tiễn hơn, đồng thời tăng cường kỹ năng thực hành nghề làm bánh Âu.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với xu hướng đổi mới đào tạo nghề nhằm nâng cao năng lực thực hành và khả năng thích ứng với thị trường lao động. Việc bồi dưỡng năng lực dạy thực hành cho giáo viên cũng là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả giảng dạy, nhất là đối với đối tượng học viên đặc thù.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ học viên đạt kỹ năng nghề trước và sau khi áp dụng giải pháp, bảng tổng hợp ý kiến khảo sát của giáo viên và học viên về phương pháp giảng dạy, cũng như biểu đồ thể hiện tỷ lệ học viên có việc làm sau tốt nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Thiết kế lại nội dung chương trình đào tạo nghề làm bánh Âu theo mô đun: Xây dựng chương trình đào tạo linh hoạt, tích hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp trong từng mô đun cụ thể, phù hợp với đặc điểm học viên có hoàn cảnh khó khăn. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và tổ chuyên môn trường Nghiệp vụ Nhà hàng Thành phố.

  2. Cải tiến phương pháp dạy học theo hướng định hướng hoạt động và tích hợp: Áp dụng phương pháp dạy học dựa trên hoạt động thực tế, tăng cường sự tham gia tích cực của học viên, khuyến khích học viên tự lập kế hoạch và tự đánh giá kết quả học tập. Thời gian thực hiện: 3 tháng. Chủ thể thực hiện: Giáo viên và bộ phận đào tạo.

  3. Bồi dưỡng năng lực dạy thực hành cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao kỹ năng sư phạm, phương pháp dạy học mô đun và kỹ năng thực hành nghề làm bánh cho đội ngũ giáo viên. Thời gian thực hiện: 4 tháng. Chủ thể thực hiện: Nhà trường phối hợp với các chuyên gia đào tạo nghề.

  4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị thực hành: Nâng cấp phòng thực hành bánh, bổ sung thiết bị hiện đại nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho học viên thực hành và phát triển kỹ năng nghề. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý trường và các nhà tài trợ.

  5. Xây dựng hệ thống đánh giá và theo dõi kết quả học tập, việc làm của học viên: Thiết lập hệ thống đánh giá năng lực theo chuẩn nghề, đồng thời theo dõi tỷ lệ học viên có việc làm sau đào tạo để điều chỉnh chương trình và phương pháp giảng dạy phù hợp. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Phòng đào tạo và bộ phận khảo thí.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý giáo dục nghề nghiệp: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả giảng dạy nghề cho đối tượng đặc thù, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch đào tạo phù hợp.

  2. Giáo viên và cán bộ đào tạo nghề: Cung cấp kiến thức về phương pháp dạy học mô đun, dạy học định hướng hoạt động và kỹ thuật bồi dưỡng năng lực giảng dạy thực hành, nâng cao hiệu quả giảng dạy.

  3. Các tổ chức xã hội và cơ sở đào tạo dành cho học viên có hoàn cảnh khó khăn: Hỗ trợ xây dựng chương trình đào tạo và phương pháp giảng dạy phù hợp với đặc điểm tâm lý và hoàn cảnh của học viên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và khả năng hòa nhập xã hội.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành giáo dục nghề nghiệp, kỹ thuật chế biến thực phẩm: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình đào tạo nghề làm bánh theo mô đun, phương pháp nghiên cứu và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy cho đối tượng đặc thù.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần đào tạo nghề làm bánh theo mô đun cho học viên có hoàn cảnh khó khăn?
    Đào tạo theo mô đun giúp phân chia nội dung thành các phần nhỏ, dễ tiếp thu, phù hợp với khả năng học tập của học viên có hoàn cảnh khó khăn, đồng thời tăng cường kỹ năng thực hành, giúp học viên nhanh chóng có năng lực nghề nghiệp và dễ dàng tìm việc làm.

  2. Phương pháp dạy học định hướng hoạt động có ưu điểm gì?
    Phương pháp này tập trung vào việc học viên thực hiện các nhiệm vụ nghề nghiệp cụ thể, phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề và tự đánh giá kết quả, từ đó nâng cao sự chủ động, sáng tạo và khả năng áp dụng kiến thức vào thực tế.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực dạy thực hành cho giáo viên?
    Thông qua các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ năng sư phạm, phương pháp dạy học mô đun, kỹ năng thực hành nghề và sử dụng thiết bị hiện đại, giáo viên sẽ nâng cao hiệu quả giảng dạy và đáp ứng tốt hơn nhu cầu học viên.

  4. Cơ sở vật chất ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả giảng dạy nghề làm bánh?
    Cơ sở vật chất hiện đại, đầy đủ trang thiết bị giúp học viên thực hành hiệu quả, tăng cường trải nghiệm thực tế, từ đó nâng cao kỹ năng nghề và sự tự tin khi ra trường, góp phần cải thiện chất lượng đào tạo.

  5. Tỷ lệ học viên có việc làm sau khi tốt nghiệp tại Trường Nghiệp vụ Nhà hàng Thành phố là bao nhiêu?
    Theo khảo sát, khoảng 75% học viên tốt nghiệp nghề làm bánh tại trường có việc làm phù hợp trong vòng 6 tháng sau khi ra trường, chủ yếu làm việc tại các nhà hàng, khách sạn và cửa hàng bánh tại TPHCM.

Kết luận

  • Hiệu quả giảng dạy nghề làm bánh theo mô đun có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo và khả năng tìm việc làm của học viên có hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ tại TPHCM.
  • Chương trình đào tạo hiện tại cần được thiết kế lại theo mô đun kỹ năng hành nghề, tích hợp kiến thức và thực hành phù hợp với đặc điểm học viên.
  • Phương pháp dạy học định hướng hoạt động và bồi dưỡng năng lực thực hành cho giáo viên là giải pháp then chốt để nâng cao hiệu quả giảng dạy.
  • Đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị thực hành hiện đại góp phần tạo môi trường học tập thuận lợi, nâng cao kỹ năng nghề cho học viên.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thực hiện các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá kết quả và điều chỉnh chương trình đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành nghề làm bánh tại TPHCM.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả đào tạo nghề làm bánh cho học viên có hoàn cảnh khó khăn, góp phần phát triển nguồn nhân lực bền vững cho xã hội!