Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, đầu tư xây dựng đóng vai trò then chốt trong việc gia tăng tiềm lực phát triển của quốc gia. Theo ước tính, các dự án đầu tư xây dựng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng vốn đầu tư phát triển, đặc biệt là các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư và chất lượng công trình. Luận văn tập trung nghiên cứu công tác tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Công ty cổ phần Tư vấn xây dựng và Quy hoạch Nam Trung Bộ, một đơn vị tư vấn xây dựng có trụ sở tại Nha Trang, Khánh Hòa, hoạt động từ năm 2012 đến nay. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng công tác tư vấn quản lý dự án, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng tại công ty và các đơn vị tương tự.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm các dự án đầu tư công sử dụng ngân sách nhà nước do công ty thực hiện tư vấn quản lý dự án trong giai đoạn từ 2012 đến nay. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc hệ thống hóa cơ sở khoa học, pháp lý về quản lý dự án và tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng, đồng thời cung cấp các giải pháp thực tiễn nhằm nâng cao năng lực tư vấn quản lý dự án tại công ty, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành xây dựng tại khu vực Nam Trung Bộ. Các chỉ số quan trọng được quan tâm gồm tiến độ dự án, chất lượng công trình, chi phí đầu tư và mức độ hài lòng của chủ đầu tư.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý dự án và mô hình tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng. Lý thuyết quản lý dự án được xây dựng trên tiêu chuẩn ISO 9000:2000, định nghĩa dự án là một quá trình đơn nhất với các hoạt động phối hợp, có thời hạn và mục tiêu rõ ràng về thời gian, chi phí và chất lượng. Mô hình tư vấn quản lý dự án tập trung vào việc cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp nhằm hỗ trợ chủ đầu tư trong việc lập kế hoạch, giám sát và kiểm soát dự án.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý dự án đầu tư xây dựng: Quá trình lập kế hoạch, điều phối và giám sát nhằm đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt chất lượng yêu cầu.
  • Tư vấn quản lý dự án: Hoạt động cung cấp dịch vụ chuyên môn giúp chủ đầu tư thực hiện các công việc quản lý dự án một cách hiệu quả.
  • Năng lực tư vấn: Bao gồm trình độ chuyên môn, kinh nghiệm, chứng chỉ hành nghề và khả năng tổ chức thực hiện công việc tư vấn.
  • Pháp luật về quản lý dự án: Các quy định của Luật Xây dựng, Luật Đầu tư công và các nghị định hướng dẫn liên quan đến quản lý dự án đầu tư xây dựng.
  • Chất lượng công tác tư vấn: Đánh giá dựa trên hiệu quả quản lý dự án, mức độ tuân thủ quy trình, sự hài lòng của chủ đầu tư và kết quả thực tế của dự án.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp định lượng. Nguồn dữ liệu chính bao gồm:

  • Hồ sơ dự án, báo cáo quản lý dự án do Công ty cổ phần Tư vấn xây dựng và Quy hoạch Nam Trung Bộ cung cấp.
  • Các văn bản pháp luật liên quan như Luật Xây dựng 2014, Luật Đầu tư công 2019, Nghị định 15/2021/NĐ-CP và các nghị định hướng dẫn.
  • Phỏng vấn chuyên gia, cán bộ quản lý dự án và nhân viên tư vấn tại công ty.
  • Tổng hợp, phân tích các số liệu về tiến độ, chi phí, chất lượng dự án trong giai đoạn 2012-2021.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 30 dự án tiêu biểu do công ty tư vấn quản lý, được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho các loại dự án đầu tư công có quy mô và tính chất khác nhau. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ hoàn thành tiến độ, chi phí thực tế so với dự toán, đồng thời phân tích SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong công tác tư vấn quản lý dự án. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong 12 tháng, từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực tư vấn còn hạn chế: Công ty có khoảng 25 chuyên gia tư vấn với độ tuổi trung bình 35-45, trong đó chỉ 40% có chứng chỉ hành nghề quản lý dự án hạng II trở lên. Điều này ảnh hưởng đến khả năng nhận các dự án quy mô lớn và phức tạp.
  2. Chất lượng công tác tư vấn chưa đồng đều: Khoảng 60% dự án được đánh giá hoàn thành đúng tiến độ, trong khi 40% còn chậm tiến độ do thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bên liên quan và hạn chế trong quản lý rủi ro.
  3. Công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu: Chỉ 30% nhân viên tư vấn được tham gia các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng mềm và quản lý dự án trong vòng 3 năm gần đây.
  4. Ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế: Công ty chưa xây dựng được hệ thống cơ sở dữ liệu chung (Big Data) để quản lý thông tin dự án, dẫn đến việc lưu trữ và truy xuất thông tin còn thủ công, gây mất thời gian và sai sót.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ quy mô tổ chức còn nhỏ, nguồn lực tài chính hạn chế và chưa có chiến lược phát triển nguồn nhân lực bài bản. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, tỷ lệ dự án hoàn thành đúng tiến độ của công ty thấp hơn khoảng 15%, phản ánh sự cần thiết phải nâng cao năng lực quản lý dự án. Việc chưa áp dụng hiệu quả công nghệ thông tin làm giảm khả năng kiểm soát tiến độ và chi phí, đồng thời ảnh hưởng đến chất lượng tư vấn. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy sự cần thiết của việc cải tiến công tác đào tạo, đặc biệt là kỹ năng mềm và xử lý tình huống, nhằm nâng cao hiệu quả phối hợp và quản lý rủi ro trong dự án.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh tỷ lệ hoàn thành tiến độ dự án theo từng năm và bảng phân tích SWOT về năng lực tư vấn của công ty, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và điểm yếu hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực chuyên môn và chứng chỉ hành nghề cho đội ngũ tư vấn: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, khuyến khích nhân viên đạt chứng chỉ hành nghề hạng I, II trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty phối hợp với các trung tâm đào tạo chuyên ngành.
  2. Cải tiến công tác quản lý lao động và phân chia lợi nhuận: Xây dựng chính sách thưởng phạt rõ ràng, minh bạch nhằm khuyến khích sự chủ động và trách nhiệm trong công việc, dự kiến áp dụng trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự và Ban giám đốc.
  3. Phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý dự án (Big Data): Đầu tư xây dựng phần mềm quản lý dự án tích hợp, giúp lưu trữ, truy xuất và phân tích dữ liệu dự án hiệu quả, hoàn thành trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng công nghệ thông tin và Ban quản lý dự án.
  4. Tăng cường đào tạo kỹ năng mềm và xử lý tình huống: Tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng giao tiếp, đàm phán, quản lý rủi ro và xử lý khủng hoảng cho toàn bộ nhân viên tư vấn trong vòng 9 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.
  5. Khuyến khích phát huy sáng kiến và đổi mới trong công tác tư vấn: Thiết lập cơ chế ghi nhận và khen thưởng các sáng kiến cải tiến quy trình quản lý dự án, áp dụng ngay trong năm tài chính tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các công ty tư vấn xây dựng và quản lý dự án: Luận văn cung cấp các giải pháp thực tiễn giúp nâng cao năng lực tư vấn, cải thiện hiệu quả quản lý dự án, đặc biệt phù hợp với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
  2. Chủ đầu tư dự án đầu tư công: Tham khảo để hiểu rõ hơn về vai trò và năng lực của tổ chức tư vấn quản lý dự án, từ đó lựa chọn đối tác phù hợp và giám sát hiệu quả công tác tư vấn.
  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư công: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý dự án và phát triển nghề tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng.
  4. Học viên, nghiên cứu sinh ngành Quản lý xây dựng và Kinh tế xây dựng: Luận văn cung cấp hệ thống kiến thức tổng quan và nghiên cứu thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng, hỗ trợ học tập và nghiên cứu chuyên sâu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng là gì?
    Tư vấn quản lý dự án là hoạt động cung cấp dịch vụ chuyên môn giúp chủ đầu tư lập kế hoạch, giám sát và kiểm soát dự án nhằm đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt chất lượng yêu cầu. Ví dụ, công ty tư vấn sẽ hỗ trợ chủ đầu tư trong việc lựa chọn nhà thầu, kiểm soát chi phí và tiến độ thi công.

  2. Điều kiện năng lực của tổ chức tư vấn quản lý dự án như thế nào?
    Tổ chức tư vấn phải có chứng chỉ năng lực phù hợp với quy mô và loại dự án, đội ngũ nhân sự có chứng chỉ hành nghề quản lý dự án hạng I, II hoặc III tùy theo yêu cầu dự án. Ngoài ra, nhân viên tư vấn cần có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm và kỹ năng phù hợp.

  3. Những khó khăn phổ biến trong công tác tư vấn quản lý dự án hiện nay là gì?
    Khó khăn gồm năng lực tư vấn chưa đồng đều, thiếu nhân lực có chứng chỉ hành nghề, hạn chế trong ứng dụng công nghệ thông tin, và công tác đào tạo chưa được chú trọng. Điều này dẫn đến việc quản lý tiến độ, chi phí và chất lượng dự án chưa hiệu quả.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng công tác tư vấn quản lý dự án?
    Cần tổ chức đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn, phát triển kỹ năng mềm, cải tiến quản lý lao động, ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng cơ chế khuyến khích sáng kiến đổi mới. Ví dụ, xây dựng hệ thống Big Data giúp quản lý thông tin dự án hiệu quả hơn.

  5. Vai trò của pháp luật trong quản lý dự án đầu tư xây dựng là gì?
    Pháp luật quy định trình tự, thủ tục đầu tư, điều kiện năng lực tổ chức, tiêu chuẩn kỹ thuật và trách nhiệm các bên liên quan nhằm đảm bảo dự án được thực hiện minh bạch, hiệu quả và an toàn. Luật Xây dựng và Luật Đầu tư công là các văn bản pháp lý quan trọng trong lĩnh vực này.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý dự án và tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng, làm rõ vai trò và tầm quan trọng của công tác tư vấn trong đầu tư xây dựng.
  • Đã phân tích thực trạng công tác tư vấn quản lý dự án tại Công ty cổ phần Tư vấn xây dựng và Quy hoạch Nam Trung Bộ, chỉ ra các hạn chế về năng lực tư vấn, quản lý tiến độ, đào tạo nguồn nhân lực và ứng dụng công nghệ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, cải tiến quản lý lao động, phát triển hệ thống dữ liệu quản lý dự án, tăng cường đào tạo kỹ năng mềm và khuyến khích sáng kiến đổi mới.
  • Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng thực tiễn tại công ty và làm tài liệu tham khảo cho các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án trên quy mô lớn hơn.

Quý độc giả và các đơn vị quan tâm được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu và giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng công tác tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng, góp phần phát triển ngành xây dựng bền vững và hiệu quả.