Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, ngành xây dựng đóng vai trò quan trọng với vốn đầu tư hàng năm từ ngân sách nhà nước và các doanh nghiệp lên đến hàng tỷ đô la. Tuy nhiên, chất lượng công trình xây dựng vẫn còn nhiều hạn chế, với tỷ lệ công trình không đạt tiêu chuẩn hoặc xuống cấp nhanh chóng gây thiệt hại kinh tế và bức xúc xã hội. Đặc biệt, công tác thiết kế xây dựng được xác định là giai đoạn then chốt quyết định chất lượng công trình, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư và an toàn trong thi công.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý chất lượng thiết kế công trình xây dựng tại Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Petrolimex (PEC) trong giai đoạn từ năm 2015 đến 2023. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng quản lý chất lượng thiết kế, xác định các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao năng lực quản lý chất lượng thiết kế tại PEC. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao chất lượng công trình xây dựng, góp phần tiết kiệm chi phí đầu tư và tăng hiệu quả kinh tế - xã hội.

Theo báo cáo thực tế, PEC đã đạt được nhiều thành tựu trong việc cung cấp sản phẩm thiết kế đạt yêu cầu kỹ thuật và tiến độ, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các hạn chế như nhân lực chưa đồng bộ, quy trình quản lý chưa hoàn chỉnh và áp dụng tiêu chuẩn chưa đồng bộ. Việc nghiên cứu và đề xuất giải pháp quản lý chất lượng thiết kế tại PEC sẽ góp phần nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện (Total Quality Management - TQM) và hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015. TQM nhấn mạnh vai trò của sự tham gia của toàn bộ nhân viên trong tổ chức nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, trong khi ISO 9001:2015 cung cấp khung pháp lý và quy trình chuẩn để đảm bảo chất lượng thiết kế và sản phẩm xây dựng.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm:

  • Chất lượng công trình xây dựng (CLCTXD): Đáp ứng các yêu cầu về an toàn, bền vững, kỹ thuật, mỹ thuật và phù hợp với quy chuẩn hiện hành.
  • Quản lý chất lượng thiết kế: Tập hợp các hoạt động nhằm đảm bảo hồ sơ thiết kế đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn pháp luật và yêu cầu khách hàng.
  • Tiêu chuẩn và quy chuẩn xây dựng: Các văn bản pháp lý và kỹ thuật như Luật Xây dựng số 50/2014/QH13, Nghị định 46/2015/NĐ-CP, các QCVN và TCVN liên quan đến thiết kế công trình xăng dầu và khí đốt.
  • Mô hình tổ chức sản xuất tư vấn thiết kế: Bao gồm mô hình chuyên môn hóa, mô hình tổng hợp các bộ môn và mô hình hỗn hợp, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý chất lượng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng quan tài liệu, thu thập và phân tích số liệu thực tế từ PEC, kết hợp với khảo sát, phỏng vấn các cán bộ quản lý và kỹ sư thiết kế. Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 50 cán bộ kỹ thuật và quản lý tại PEC, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả và phân tích SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong công tác quản lý chất lượng thiết kế. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2022 đến tháng 12/2023, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nhân lực và năng lực chuyên môn: Theo bảng khảo sát, 70% cán bộ kỹ thuật tại PEC có trình độ đại học trở lên, trong đó 40% có kinh nghiệm trên 5 năm. Tuy nhiên, chỉ 55% nhân viên được đào tạo bài bản về quản lý chất lượng thiết kế theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015.

  2. Áp dụng tiêu chuẩn và quy chuẩn: PEC đã áp dụng đầy đủ các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế trong thiết kế, nhưng chỉ có khoảng 65% hồ sơ thiết kế được kiểm tra, thẩm định nghiêm ngặt trước khi phê duyệt, dẫn đến một số sai sót kỹ thuật và phát sinh chi phí không mong muốn.

  3. Quy trình quản lý chất lượng: Quy trình quản lý chất lượng thiết kế tại PEC còn thiếu tính hệ thống và đồng bộ, với 40% dự án gặp khó khăn trong việc phối hợp giữa các phòng ban chuyên môn, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng sản phẩm.

  4. Hiệu quả kinh tế và kỹ thuật: So sánh với các đơn vị tư vấn khác, PEC có tỷ lệ dự án hoàn thành đúng tiến độ đạt 80%, nhưng tỷ lệ vượt chi phí dự toán lên đến 25%, chủ yếu do sai sót trong giai đoạn thiết kế kỹ thuật và dự toán chi phí.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do nhân lực chưa đồng đều về trình độ quản lý chất lượng và kỹ thuật, quy trình kiểm soát chất lượng chưa được chuẩn hóa và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ phận. Kết quả này tương đồng với báo cáo của ngành xây dựng Việt Nam trong những năm gần đây, khi nhiều doanh nghiệp còn gặp khó khăn trong việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng hiện đại.

Việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 9001:2015 chưa triệt để dẫn đến sai sót trong hồ sơ thiết kế, ảnh hưởng đến chi phí và tiến độ thi công. Biểu đồ phân tích SWOT cho thấy PEC có điểm mạnh về đội ngũ kỹ sư giàu kinh nghiệm và hệ thống tiêu chuẩn pháp lý đầy đủ, nhưng điểm yếu là quy trình quản lý chưa đồng bộ và thiếu đào tạo chuyên sâu về quản lý chất lượng.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là giúp PEC nhận diện rõ các vấn đề nội tại, từ đó xây dựng các giải pháp quản lý chất lượng thiết kế hiệu quả hơn, góp phần nâng cao chất lượng công trình xây dựng, giảm thiểu rủi ro kỹ thuật và tiết kiệm chi phí đầu tư.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chất lượng thiết kế theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015 cho 100% cán bộ kỹ thuật trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện là phòng nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  2. Chuẩn hóa quy trình quản lý chất lượng: Xây dựng và áp dụng hệ thống quy trình quản lý chất lượng thiết kế đồng bộ, bao gồm kiểm tra, thẩm định và phê duyệt hồ sơ thiết kế. Thời gian hoàn thành dự kiến 6 tháng, do phòng quản lý chất lượng chủ trì.

  3. Tăng cường phối hợp liên phòng ban: Thiết lập cơ chế giao tiếp và phối hợp thường xuyên giữa các phòng ban chuyên môn nhằm đảm bảo thông tin thiết kế được cập nhật kịp thời, giảm thiểu sai sót. Thực hiện ngay trong quý tiếp theo, do Ban giám đốc chỉ đạo.

  4. Áp dụng công nghệ quản lý hiện đại: Đầu tư hệ thống phần mềm quản lý dự án và hồ sơ thiết kế nhằm theo dõi tiến độ, chất lượng và chi phí thiết kế. Kế hoạch triển khai trong 18 tháng, do phòng công nghệ thông tin phối hợp với phòng kỹ thuật thực hiện.

Các giải pháp trên nhằm mục tiêu nâng tỷ lệ hồ sơ thiết kế đạt chuẩn lên trên 90%, giảm tỷ lệ vượt chi phí dự toán xuống dưới 10% trong vòng 2 năm tới, góp phần nâng cao uy tín và hiệu quả hoạt động của PEC.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các doanh nghiệp tư vấn xây dựng: Giúp nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thiết kế và áp dụng các giải pháp quản lý chất lượng hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh.

  2. Chủ đầu tư dự án xây dựng: Hiểu rõ vai trò của công tác quản lý chất lượng thiết kế trong việc đảm bảo hiệu quả đầu tư, giúp lựa chọn đơn vị tư vấn phù hợp và giám sát chặt chẽ quá trình thiết kế.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện các chính sách, quy định về quản lý chất lượng thiết kế và xây dựng, góp phần nâng cao chất lượng công trình quốc gia.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành xây dựng: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn quản lý chất lượng thiết kế công trình, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển chuyên môn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý chất lượng thiết kế lại quan trọng trong xây dựng?
    Quản lý chất lượng thiết kế đảm bảo hồ sơ thiết kế đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và pháp luật, giảm thiểu sai sót kỹ thuật, tiết kiệm chi phí và thời gian thi công, từ đó nâng cao chất lượng và tuổi thọ công trình.

  2. PEC đã áp dụng những tiêu chuẩn nào trong quản lý chất lượng thiết kế?
    PEC áp dụng các tiêu chuẩn quốc gia như Luật Xây dựng 50/2014/QH13, Nghị định 46/2015/NĐ-CP, các QCVN và TCVN liên quan, đồng thời triển khai hệ thống quản lý chất lượng theo ISO 9001:2015.

  3. Những khó khăn chính trong công tác quản lý chất lượng thiết kế tại PEC là gì?
    Khó khăn gồm nhân lực chưa đồng đều về trình độ quản lý chất lượng, quy trình kiểm soát chưa chuẩn hóa, thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các phòng ban và áp dụng công nghệ quản lý còn hạn chế.

  4. Giải pháp nào giúp nâng cao chất lượng thiết kế tại PEC?
    Giải pháp bao gồm đào tạo nâng cao năng lực nhân lực, chuẩn hóa quy trình quản lý, tăng cường phối hợp liên phòng ban và áp dụng công nghệ quản lý hiện đại nhằm kiểm soát tiến độ và chất lượng.

  5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của các giải pháp quản lý chất lượng?
    Hiệu quả được đánh giá qua các chỉ số như tỷ lệ hồ sơ thiết kế đạt chuẩn, tỷ lệ dự án hoàn thành đúng tiến độ, tỷ lệ vượt chi phí dự toán và mức độ hài lòng của khách hàng, được theo dõi định kỳ qua báo cáo quản lý.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý chất lượng thiết kế công trình xây dựng, đồng thời đánh giá thực trạng tại Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Petrolimex.
  • Phân tích chỉ ra các hạn chế về nhân lực, quy trình và áp dụng tiêu chuẩn trong công tác quản lý chất lượng thiết kế.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực nhân sự, chuẩn hóa quy trình, tăng cường phối hợp và ứng dụng công nghệ quản lý nhằm nâng cao chất lượng thiết kế.
  • Kế hoạch triển khai các giải pháp trong vòng 1-2 năm với mục tiêu cải thiện rõ rệt các chỉ số chất lượng và hiệu quả kinh tế.
  • Khuyến khích các doanh nghiệp tư vấn xây dựng và cơ quan quản lý nhà nước tham khảo để nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng thiết kế, góp phần phát triển ngành xây dựng bền vững.

Luận văn mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo về ứng dụng công nghệ số trong quản lý chất lượng thiết kế và xây dựng, đồng thời kêu gọi các đơn vị liên quan phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng công trình xây dựng tại Việt Nam.