Tổng quan nghiên cứu

Tiếng Anh không chuyên (TAKC) đã trở thành môn học bắt buộc trong chương trình đào tạo đại học tại Việt Nam, nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế - xã hội. Theo ước tính, chỉ khoảng 60% sinh viên (SV) có thể giao tiếp được bằng tiếng Anh, trong khi kỹ năng nghe và nói vẫn là điểm yếu lớn nhất. Tại Khoa Giáo dục, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP. Hồ Chí Minh, nhiều SV chưa đạt được trình độ tiếng Anh theo quy định, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tốt nghiệp và cơ hội nghề nghiệp. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng học TAKC cho SV khoa Giáo dục, tập trung vào việc đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển kỹ năng tự học và tăng cường sử dụng cơ sở vật chất. Nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP. Hồ Chí Minh, với thời gian khảo sát và thực nghiệm từ năm 2012 đến 2013. Việc nâng cao chất lượng học TAKC không chỉ giúp SV cải thiện năng lực ngoại ngữ mà còn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo đại học, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về chất lượng dạy học đại học, phương pháp dạy học chủ động và học tập trải nghiệm. Khái niệm chất lượng được hiểu là mức độ hoàn thiện, thích hợp với mục tiêu đào tạo, thể hiện qua kết quả học tập và năng lực vận dụng kiến thức của SV. Quá trình dạy học đại học bao gồm ba thành tố chính: nội dung dạy học, hoạt động dạy và hoạt động học, trong đó hoạt động học chủ động của SV được nhấn mạnh nhằm phát triển năng lực tư duy và kỹ năng thực hành. Các phương pháp dạy học được áp dụng gồm phương pháp dạy học nhóm, học dựa trên vấn đề, học dựa trên dự án, mô phỏng và nghiên cứu tình huống, nhằm tăng cường sự tương tác và trải nghiệm thực tế cho SV. Ngoài ra, lý thuyết về động cơ học tập cũng được sử dụng để giải thích vai trò của động lực trong việc nâng cao hiệu quả học TAKC.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp định tính và định lượng. Nguồn dữ liệu chính bao gồm khảo sát bằng bảng hỏi với cỡ mẫu khoảng 200 SV khoa Giáo dục, phỏng vấn nhóm SV đại diện cho các năm học, quan sát quá trình dạy và học tại Trung tâm Ngoại ngữ của trường, cùng với phân tích tài liệu lý luận và các công trình nghiên cứu liên quan. Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS để xử lý thống kê mô tả và kiểm định, nhằm đánh giá thực trạng học TAKC và hiệu quả các giải pháp đề xuất. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2012 đến tháng 11/2013, trong đó phần thực nghiệm giải pháp nâng cao kỹ năng tự học được tiến hành trên SV năm thứ nhất và năm thứ hai của khoa.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng trình độ tiếng Anh của SV: Khoảng 40% SV đánh giá trình độ tiếng Anh của mình ở mức trung bình trở xuống, đặc biệt kỹ năng nghe và nói chiếm tỷ lệ yếu nhất, với hơn 65% SV gặp khó khăn trong giao tiếp thực tế.

  2. Thái độ và động cơ học TAKC: Hơn 70% SV nhận thức được tầm quan trọng của tiếng Anh trong học tập và nghề nghiệp, nhưng chỉ khoảng 50% có động cơ học tập tích cực, phần lớn còn mang tính đối phó với kỳ thi.

  3. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học: 60% SV cho rằng phương pháp dạy học hiện tại còn đơn điệu, chủ yếu là giảng bài truyền thống, thiếu sự tương tác và ứng dụng công nghệ thông tin. Việc tổ chức học tập theo nhóm và các hoạt động ngoại khóa tiếng Anh chưa được triển khai hiệu quả.

  4. Kỹ năng tự học và sử dụng cơ sở vật chất: Chỉ khoảng 45% SV thường xuyên tự học tiếng Anh có kế hoạch và phương pháp rõ ràng. Cơ sở vật chất và trang thiết bị hỗ trợ học tập như phòng máy tính, thư viện điện tử chưa được sử dụng tối đa, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng trên là do chương trình học còn nhiều bất cập, thời lượng giảng dạy tiếng Anh không đủ để phát triển đồng đều bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Môi trường học tập chưa tạo điều kiện thuận lợi cho SV phát huy tính chủ động và sáng tạo. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với báo cáo của Đại học Thanh Hoa (2010) về động lực học tập và lo lắng ngoại ngữ, cũng như các nghiên cứu tại Nigeria và Trung Quốc về phương pháp giảng dạy và môi trường học tập. Việc áp dụng các phương pháp dạy học chủ động, học tập trải nghiệm và công nghệ thông tin được khẳng định là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng học TAKC. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố trình độ kỹ năng tiếng Anh của SV, bảng đánh giá mức độ hài lòng về phương pháp dạy học và biểu đồ so sánh thái độ học tập qua các giai đoạn thực nghiệm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới phương pháp dạy học bằng phương pháp dạy học nhóm: Tăng cường tổ chức các hoạt động học tập theo nhóm nhằm phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác, nâng tỷ lệ SV tham gia hoạt động nhóm lên ít nhất 80% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện là giảng viên và khoa Giáo dục.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học: Trang bị và sử dụng hiệu quả các thiết bị công nghệ như máy chiếu, phần mềm học tập trực tuyến, phòng máy tính, nhằm tăng cường tương tác và hỗ trợ tự học. Mục tiêu nâng tỷ lệ sử dụng công nghệ trong giảng dạy lên 90% trong 18 tháng, do Trung tâm Ngoại ngữ và phòng Công nghệ thông tin phối hợp thực hiện.

  3. Tăng cường giảng dạy đầy đủ bốn kỹ năng cho SV: Thiết kế lại chương trình học để đảm bảo cân bằng giữa nghe, nói, đọc, viết, đồng thời tổ chức các lớp luyện kỹ năng giao tiếp thực tế. Mục tiêu nâng điểm trung bình kỹ năng nghe và nói lên trên 6.0 theo thang điểm 10 trong 2 năm, do khoa Giáo dục và giảng viên tiếng Anh chịu trách nhiệm.

  4. Nâng cao kỹ năng tự học cho SV: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng tự học, hướng dẫn cách tìm kiếm tài liệu và lập kế hoạch học tập cá nhân. Mục tiêu tăng tỷ lệ SV tự học có hiệu quả lên 70% trong 1 năm, do khoa Giáo dục phối hợp với Trung tâm Ngoại ngữ thực hiện.

  5. Tăng cường sử dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị và phương tiện phục vụ dạy học: Cải thiện điều kiện phòng học, thư viện, trang thiết bị nghe nhìn, đảm bảo 100% SV có điều kiện tiếp cận đầy đủ trong 2 năm tới. Chủ thể là Ban giám hiệu và phòng Quản lý cơ sở vật chất.

  6. Nâng cao tính tích cực học tập của SV: Khuyến khích SV tham gia các câu lạc bộ tiếng Anh, các hoạt động ngoại khóa nhằm tạo môi trường thực hành ngôn ngữ. Mục tiêu tăng số lượng SV tham gia câu lạc bộ lên 60% trong 1 năm, do khoa Giáo dục và các tổ chức sinh viên phối hợp thực hiện.

  7. Đẩy mạnh hoạt động câu lạc bộ tiếng Anh cho SV: Xây dựng các câu lạc bộ với nội dung phong phú, tổ chức các cuộc thi, hội thảo tiếng Anh để tạo động lực học tập. Mục tiêu nâng cao sự hài lòng của SV về hoạt động ngoại khóa lên trên 80%, do Trung tâm Ngoại ngữ và khoa Giáo dục quản lý.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh và cán bộ quản lý giáo dục đại học: Nhận diện các vấn đề thực tiễn trong giảng dạy TAKC, áp dụng các giải pháp đổi mới phương pháp và công nghệ để nâng cao hiệu quả giảng dạy.

  2. Sinh viên các ngành không chuyên tiếng Anh: Hiểu rõ về các kỹ năng học tập, phương pháp tự học và cách thức phát triển năng lực tiếng Anh phù hợp với nhu cầu học tập và nghề nghiệp.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên cao học ngành Giáo dục học: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực nghiệm để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến đào tạo ngoại ngữ và nâng cao chất lượng giáo dục.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục và đào tạo: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và đầu tư cơ sở vật chất nhằm nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ trong các trường đại học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kỹ năng nghe và nói của sinh viên lại yếu nhất?
    Kỹ năng nghe và nói đòi hỏi môi trường thực hành thường xuyên và phương pháp giảng dạy tương tác cao. Hiện nay, chương trình học và phương pháp giảng dạy còn thiên về lý thuyết, thiếu các hoạt động giao tiếp thực tế, dẫn đến SV ít có cơ hội luyện tập.

  2. Giải pháp nào giúp sinh viên nâng cao kỹ năng tự học tiếng Anh?
    Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng tự học, hướng dẫn cách lập kế hoạch học tập, sử dụng tài liệu và công nghệ hỗ trợ. Ví dụ, việc áp dụng phần mềm học trực tuyến giúp SV chủ động tiếp cận kiến thức mọi lúc, mọi nơi.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin có tác động thế nào đến chất lượng học tiếng Anh?
    Công nghệ thông tin tạo điều kiện cho việc học tập linh hoạt, tăng cường tương tác giữa GV và SV, đồng thời cung cấp nguồn tài liệu phong phú. Nghiên cứu cho thấy việc sử dụng công nghệ giúp nâng cao động lực và hiệu quả học tập.

  4. Phương pháp dạy học nhóm có ưu điểm gì trong học tiếng Anh?
    Phương pháp này giúp SV phát triển kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm và tư duy phản biện. Qua trao đổi và thảo luận, SV có thể học hỏi lẫn nhau, tăng cường sự chủ động và sáng tạo trong học tập.

  5. Làm thế nào để tăng cường tính tích cực học tập của sinh viên?
    Tạo môi trường học tập thân thiện, tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ tiếng Anh và khuyến khích SV tham gia các cuộc thi, hội thảo. Ví dụ, câu lạc bộ tiếng Anh giúp SV thực hành giao tiếp và nâng cao sự tự tin.

Kết luận

  • Đề tài đã phân tích thực trạng học tiếng Anh không chuyên của SV Khoa Giáo dục, chỉ ra những hạn chế về trình độ, phương pháp và môi trường học tập.
  • Đã đề xuất 7 giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng học TAKC, tập trung vào đổi mới phương pháp, ứng dụng công nghệ, phát triển kỹ năng tự học và tăng cường cơ sở vật chất.
  • Thực nghiệm giải pháp nâng cao kỹ năng tự học cho SV cho thấy sự cải thiện rõ rệt về thái độ và kết quả học tập.
  • Nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc cải tiến chương trình đào tạo và phương pháp giảng dạy tiếng Anh không chuyên tại các trường đại học.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai rộng rãi các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả lâu dài và mở rộng nghiên cứu sang các khoa, trường khác.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng học tiếng Anh không chuyên, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước!