I. Tổng Quan Về Đề Tài Đưa Hát Then Vào Ngoại Khóa
Đề tài "Đưa Hát Then vào hoạt động ngoại khóa tại Trường THCS Đồng Đăng, Cao Lộc, Lạng Sơn" là một nghiên cứu cấp thiết. Trong bối cảnh âm nhạc hiện đại lấn át, âm nhạc cổ truyền như Chèo, Tuồng, Quan họ, Ca trù, Hát Then có nguy cơ mai một. Việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, đặc biệt là văn hóa của các dân tộc thiểu số như Tày, Nùng ở Lạng Sơn, là vô cùng quan trọng. Hát Then là một di sản văn hóa đặc sắc, ăn sâu vào tiềm thức người dân xứ Lạng. Đề tài này hướng đến việc đưa Hát Then vào trường học, giúp học sinh hiểu và trân trọng nét đẹp âm nhạc cổ truyền của quê hương. Nghiên cứu này tập trung vào Trường THCS Đồng Đăng, nơi có hoạt động âm nhạc ngoại khóa phong phú, nhưng việc sử dụng Hát Then còn mang tính thời điểm, chưa thường xuyên. Luận văn mong muốn góp phần nhỏ bé vào sự nghiệp gìn giữ di sản văn hóa quê hương.
1.1. Tầm Quan Trọng Của Bảo Tồn Văn Hóa Dân Tộc
Việc bảo tồn văn hóa dân tộc, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế, là vô cùng quan trọng. Các giá trị văn hóa truyền thống, như Hát Then, là nền tảng tinh thần, là bản sắc riêng của mỗi dân tộc. Việc đưa Hát Then vào trường học không chỉ giúp học sinh hiểu biết về di sản văn hóa, mà còn bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, ý thức trách nhiệm trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Theo tài liệu gốc, việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa, văn học của các dân tộc đang là một vấn đề được Đảng và Nhà nước quan tâm.
1.2. Vai Trò Của Giáo Dục Địa Phương Trong Bảo Tồn
Giáo dục địa phương đóng vai trò then chốt trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Thông qua các hoạt động giáo dục, học sinh được tiếp cận với những di sản văn hóa của quê hương, từ đó hình thành tình yêu và ý thức trách nhiệm đối với việc bảo tồn. Việc đưa Hát Then vào hoạt động ngoại khóa là một hình thức giáo dục địa phương hiệu quả, giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về văn hóa của dân tộc Tày, Nùng ở Lạng Sơn.
II. Thực Trạng Dạy Và Học Hát Then Tại THCS Đồng Đăng
Hiện nay, một số trường THCS ở Lạng Sơn đã đưa Hát Then vào hoạt động ngoại khóa, nhưng còn khá mờ nhạt và nhiều bất cập. Nhiều trường thậm chí không chú ý đến vấn đề này. Trường THCS Đồng Đăng là trường duy nhất của thị trấn Đồng Đăng, có sinh hoạt âm nhạc khá phong phú, đặc biệt trong hoạt động ngoại khóa. Giáo viên âm nhạc của trường đã dựng một số tiết mục Hát Then trong các buổi văn nghệ, mang lại bản sắc địa phương và được học sinh hào hứng đón nhận. Tuy nhiên, việc sử dụng Hát Then trong hoạt động ngoại khóa còn mang tính nhất thời, chỉ vào một số buổi biểu diễn, không mang tính thường xuyên. Cần có giải pháp để đưa Hát Then vào hoạt động ngoại khóa một cách bài bản và hiệu quả hơn.
2.1. Đánh Giá Hoạt Động Ngoại Khóa Âm Nhạc Hiện Tại
Hoạt động ngoại khóa âm nhạc tại Trường THCS Đồng Đăng còn nhiều hạn chế. Mặc dù có sự quan tâm của giáo viên và học sinh, nhưng các hoạt động còn thiếu tính hệ thống, chưa khai thác hết tiềm năng của các loại hình âm nhạc truyền thống như Hát Then. Cần có sự đầu tư hơn về cơ sở vật chất, trang thiết bị, cũng như sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng để nâng cao chất lượng hoạt động ngoại khóa âm nhạc.
2.2. Những Khó Khăn Trong Việc Giảng Dạy Hát Then
Việc giảng dạy Hát Then gặp nhiều khó khăn do thiếu tài liệu, giáo trình, cũng như đội ngũ giáo viên có chuyên môn sâu về loại hình âm nhạc này. Học sinh cũng ít có cơ hội tiếp xúc với Hát Then trong đời sống hàng ngày, dẫn đến sự thiếu hiểu biết và hứng thú. Cần có các biện pháp để khắc phục những khó khăn này, như tổ chức các lớp tập huấn cho giáo viên, biên soạn tài liệu giảng dạy, và tạo điều kiện cho học sinh tham gia các hoạt động văn hóa, nghệ thuật liên quan đến Hát Then.
III. Giải Pháp Thành Lập Câu Lạc Bộ Hát Then Tại Trường
Một giải pháp hiệu quả để đưa Hát Then vào hoạt động ngoại khóa là thành lập Câu lạc bộ Hát Then tại Trường THCS Đồng Đăng. Câu lạc bộ sẽ là nơi để học sinh yêu thích Hát Then có thể giao lưu, học hỏi, và rèn luyện kỹ năng. Câu lạc bộ cũng có thể tổ chức các buổi biểu diễn, giao lưu với các nghệ nhân, và tham gia các hoạt động văn hóa, nghệ thuật của địa phương. Việc thành lập Câu lạc bộ Hát Then sẽ tạo ra một môi trường học tập và sinh hoạt lành mạnh, bổ ích, giúp học sinh phát triển toàn diện.
3.1. Mục Tiêu Và Phương Hướng Hoạt Động Của Câu Lạc Bộ
Mục tiêu của Câu lạc bộ Hát Then là bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của Hát Then, đồng thời tạo sân chơi lành mạnh, bổ ích cho học sinh. Phương hướng hoạt động của Câu lạc bộ bao gồm: tổ chức các buổi học Hát Then, mời nghệ nhân đến giao lưu, biểu diễn, tham gia các hoạt động văn hóa, nghệ thuật của địa phương, và tổ chức các buổi biểu diễn Hát Then tại trường.
3.2. Cách Thức Tổ Chức Và Quản Lý Câu Lạc Bộ Hát Then
Việc tổ chức và quản lý Câu lạc bộ Hát Then cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên, và học sinh. Nhà trường cần tạo điều kiện về cơ sở vật chất, kinh phí, và thời gian cho Câu lạc bộ hoạt động. Giáo viên sẽ là người hướng dẫn, cố vấn cho Câu lạc bộ. Học sinh sẽ là thành viên chủ chốt, tham gia vào các hoạt động của Câu lạc bộ một cách tích cực và chủ động.
3.3. Lựa Chọn Nội Dung Và Hình Thức Sinh Hoạt Phù Hợp
Nội dung sinh hoạt của Câu lạc bộ Hát Then cần phù hợp với lứa tuổi và trình độ của học sinh. Có thể bắt đầu từ những bài Hát Then đơn giản, dễ hát, sau đó nâng dần độ khó. Hình thức sinh hoạt cũng cần đa dạng, phong phú, như học hát, luyện thanh, tập diễn, giao lưu với nghệ nhân, và tham gia các hoạt động văn hóa, nghệ thuật.
IV. Tổ Chức Hoạt Động Trải Nghiệm Nghe Và Xem Biểu Diễn Then
Tổ chức cho học sinh nghe, xem biểu diễn và tổ chức hội thi Hát Then trong hoạt động ngoại khóa âm nhạc là một biện pháp quan trọng. Việc này giúp học sinh có cơ hội tiếp xúc trực tiếp với Hát Then, cảm nhận được vẻ đẹp và giá trị của loại hình âm nhạc này. Các buổi biểu diễn, hội thi cũng là dịp để học sinh thể hiện tài năng, giao lưu, học hỏi, và nâng cao ý thức bảo tồn văn hóa.
4.1. Lựa Chọn Các Buổi Biểu Diễn Hát Then Phù Hợp
Cần lựa chọn các buổi biểu diễn Hát Then có chất lượng nghệ thuật cao, phù hợp với lứa tuổi và trình độ của học sinh. Có thể mời các nghệ nhân, các đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp đến biểu diễn tại trường, hoặc tổ chức các buổi biểu diễn tại các địa điểm văn hóa, lịch sử của địa phương.
4.2. Tổ Chức Hội Thi Hát Then Để Khuyến Khích Tài Năng
Hội thi Hát Then là một sân chơi bổ ích, giúp học sinh thể hiện tài năng, giao lưu, học hỏi, và nâng cao ý thức bảo tồn văn hóa. Cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về nội dung, hình thức, và cơ cấu giải thưởng để hội thi diễn ra thành công tốt đẹp.
V. Ứng Dụng Thực Tế Kết Quả Thực Nghiệm Sư Phạm
Thực nghiệm sư phạm là một bước quan trọng để đánh giá hiệu quả của các biện pháp đưa Hát Then vào hoạt động ngoại khóa. Qua thực nghiệm, có thể thu thập được những thông tin phản hồi từ học sinh, giáo viên, và phụ huynh, từ đó điều chỉnh và hoàn thiện các biện pháp. Kết quả thực nghiệm sẽ là cơ sở để nhân rộng mô hình này ra các trường THCS khác trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn.
5.1. Mục Tiêu Và Đối Tượng Của Thực Nghiệm Sư Phạm
Mục tiêu của thực nghiệm sư phạm là đánh giá hiệu quả của các biện pháp đưa Hát Then vào hoạt động ngoại khóa đối với sự phát triển kiến thức, kỹ năng, và thái độ của học sinh. Đối tượng của thực nghiệm là học sinh khối lớp 9 tại Trường THCS Đồng Đăng.
5.2. Quy Trình Tiến Hành Và Đánh Giá Kết Quả
Quy trình tiến hành thực nghiệm bao gồm các bước: chuẩn bị, thực hiện, và đánh giá. Kết quả thực nghiệm được đánh giá dựa trên các tiêu chí: kiến thức về Hát Then, kỹ năng biểu diễn Hát Then, và thái độ yêu thích, trân trọng Hát Then.
VI. Kết Luận Tiềm Năng Phát Triển Văn Hóa Then Trong Tương Lai
Việc đưa Hát Then vào hoạt động ngoại khóa tại Trường THCS Đồng Đăng là một hướng đi đúng đắn, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của dân tộc Tày, Nùng ở Lạng Sơn. Với sự quan tâm của nhà trường, gia đình, và cộng đồng, Hát Then sẽ ngày càng được yêu thích và lan tỏa trong thế hệ trẻ. Trong tương lai, cần có những nghiên cứu sâu hơn về Hát Then, cũng như các biện pháp để đưa Hát Then vào chương trình giáo dục chính khóa, để Hát Then thực sự trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của học sinh.
6.1. Đề Xuất Các Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Hát Then
Cần có những nghiên cứu sâu hơn về lịch sử, văn hóa, và nghệ thuật của Hát Then, cũng như các biện pháp để bảo tồn và phát huy Hát Then trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Các nghiên cứu cũng cần tập trung vào việc đưa Hát Then vào chương trình giáo dục chính khóa, cũng như phát triển các sản phẩm văn hóa, du lịch liên quan đến Hát Then.
6.2. Kêu Gọi Sự Chung Tay Của Cộng Đồng Để Bảo Tồn
Việc bảo tồn và phát huy Hát Then cần có sự chung tay của cả cộng đồng, từ nhà trường, gia đình, đến các tổ chức văn hóa, nghệ thuật, và chính quyền địa phương. Cần tạo ra một môi trường thuận lợi để Hát Then được sống và phát triển, để Hát Then mãi là niềm tự hào của người dân xứ Lạng.
