Động lực và rào cản trong quốc tế hóa doanh nghiệp vừa và nhỏ: Nghiên cứu trường hợp Công ty Nghĩa Nippers

• Tác giả: Nguyen Thi Hai Yen
• Người hướng dẫn: Pr.Dr Ho Duc Hung
• Trường học: University of Economics Ho Chi Minh City
• Chuyên ngành: Business Administration (Executive MBA)
• Đề tài: Động Lực Và Rào Cản Trong Quốc Tế Hóa Doanh Nghiệp Vừa Và Nhỏ: Nghiên Cứu Trường Hợp Công Ty Nghĩa Nippers
• Loại tài liệu: thesis
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• Statement of Authentication
• List of Figures
• List of Tables
• 1. CHƯƠNG 1: INTRODUCTION
• 1.1. Background of Research
• 1.2. Research purposes and research questions
• 1.3. Limitations and implications
• 1.4. Outline of the thesis
• 1.5. Summary
• 2. CHƯƠNG 2: THEORETICAL FRAMEWORK
• 2.1. Definition of Internationalization
• 2.2. Theories of Internationalization
• 2.2.1. Economic approach of internationalization
• 2.2.2. Behavioral approach of internationalization
• 2.2.3. Latest internationalization approaches
• 3. CHƯƠNG 3: METHODOLOGICAL PART
• 3.1. Definition of Methodology
• 3.2. Choice of philosophical position
• 3.3. Formulating the research design
• 3.4. Quality of the research issues
• 4. CHƯƠNG 4: EMPIRICAL PART
• 4.1. Presentation of the company “Nghia Nippers Corporation”
• 4.2. The results of the interviews
• 4.2.1. Characteristics of the firm
• 4.2.2. Characteristics of owner/manager of the company
• 4.2.3. Sources of information
• 4.2.4. Entry mode and market selection
• 4.3. Advantages and Disadvantages of export activities
• 4.3.1. History of companies activities
• 4.3.2. Motives and barriers
• 4.3.2.1. Internationalization process of “Nghia Nippers Corporation”
• 4.3.2.2. Motives of the internationalization of Nghia Nippers Corp.
• 6. CHƯƠNG 6: DISCUSSION AND CONCLUSIONS
• 6.2. Summary of the study
• 6.3. Suggestions for the future research
• Bibliography
• Appendix 1: Interview Guide
• Appendix 2: The company logotype and Product Lists for export
• Appendix 3: Quotation form
• Appendix 4: Purchasing Order (PO)
• Appendix 5: Profomar Invoice (PI)
• Appendix 6: Sales Contract
• Appendix 7: Commercial Invoice
• Appendix 8: Packing List
• Appendix 9: Certificate of Origin (C/O)
• Appendix 10: Bill of Lading (B/L)
• Appendix 11: Air Way Bill (AWB)
• Appendix 12: Customs Clearance (in Vietnamese)
• Appendix 13: Posters used of NNC in an international trade fair

I. Động lực trong quốc tế hóa doanh nghiệp vừa và nhỏ

Quốc tế hóa là một quá trình quan trọng đối với sự phát triển của doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs). Động lực chính thúc đẩy Công ty Nghĩa Nippers tham gia vào thị trường quốc tế bao gồm việc mở rộng quy mô kinh doanh, tăng trưởng doanh thu và nâng cao uy tín thương hiệu. Theo nghiên cứu, các động lực này không chỉ giúp công ty tăng cường khả năng cạnh tranh mà còn tạo ra cơ hội tiếp cận công nghệ và nguồn lực mới. Một trong những động lực quan trọng là sự gia tăng nhu cầu từ thị trường quốc tế, điều này thúc đẩy công ty tìm kiếm cơ hội xuất khẩu. "Việc tham gia vào thị trường quốc tế không chỉ giúp chúng tôi tăng trưởng doanh thu mà còn mở rộng mạng lưới khách hàng," một lãnh đạo của công ty cho biết. Điều này cho thấy rằng động lực không chỉ đến từ lợi ích tài chính mà còn từ mong muốn phát triển bền vững và nâng cao vị thế trên thị trường toàn cầu.

1.1. Động lực tài chính

Động lực tài chính là yếu tố chính trong quyết định quốc tế hóa của doanh nghiệp nhỏ. Nghiên cứu cho thấy rằng việc gia tăng doanh thu từ xuất khẩu có thể giúp công ty cải thiện tình hình tài chính. Công ty Nghĩa Nippers đã ghi nhận sự gia tăng doanh thu xuất khẩu lên đến 1 triệu USD hàng năm. Điều này không chỉ giúp công ty duy trì hoạt động mà còn tạo ra cơ hội đầu tư cho các dự án mới. "Chúng tôi nhận thấy rằng việc mở rộng ra thị trường quốc tế đã mang lại lợi nhuận đáng kể," một nhân viên quản lý cho biết. Điều này chứng tỏ rằng động lực tài chính là một yếu tố không thể thiếu trong quá trình quốc tế hóa.

1.2. Động lực phát triển bền vững

Ngoài động lực tài chính, Công ty Nghĩa Nippers còn có động lực phát triển bền vững. Việc tham gia vào thị trường quốc tế không chỉ giúp công ty tăng trưởng mà còn tạo ra cơ hội để áp dụng các phương pháp sản xuất thân thiện với môi trường. "Chúng tôi luôn tìm kiếm cách để cải thiện quy trình sản xuất và giảm thiểu tác động đến môi trường," một lãnh đạo công ty chia sẻ. Điều này cho thấy rằng động lực phát triển bền vững không chỉ là một xu hướng mà còn là một phần quan trọng trong chiến lược quốc tế hóa của công ty.

II. Rào cản trong quốc tế hóa doanh nghiệp vừa và nhỏ

Mặc dù có nhiều động lực để quốc tế hóa, Công ty Nghĩa Nippers cũng phải đối mặt với nhiều rào cản. Những rào cản này bao gồm thiếu hụt thông tin về thị trường quốc tế, khó khăn trong việc tìm kiếm đối tác và sự khác biệt về văn hóa. Nghiên cứu cho thấy rằng việc thiếu thông tin có thể dẫn đến quyết định sai lầm trong việc chọn thị trường và phương thức thâm nhập. "Chúng tôi đã gặp khó khăn trong việc hiểu rõ nhu cầu của khách hàng ở các thị trường khác nhau," một nhân viên cho biết. Điều này cho thấy rằng rào cản thông tin là một trong những thách thức lớn nhất mà công ty phải vượt qua.

2.1. Rào cản tài chính

Rào cản tài chính cũng là một yếu tố quan trọng trong quá trình quốc tế hóa. Công ty Nghĩa Nippers phải đối mặt với chi phí cao liên quan đến việc thâm nhập vào thị trường mới. Chi phí cho nghiên cứu thị trường, quảng bá sản phẩm và xây dựng mạng lưới phân phối có thể là một gánh nặng lớn. "Chúng tôi cần phải đầu tư một khoản tiền lớn để có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế," một lãnh đạo công ty cho biết. Điều này cho thấy rằng rào cản tài chính có thể cản trở sự phát triển của doanh nghiệp trong quá trình quốc tế hóa.

2.2. Rào cản văn hóa

Rào cản văn hóa cũng là một thách thức lớn đối với Công ty Nghĩa Nippers. Sự khác biệt về ngôn ngữ, phong tục tập quán và thói quen tiêu dùng có thể gây khó khăn trong việc xây dựng mối quan hệ với khách hàng và đối tác. "Chúng tôi đã gặp khó khăn trong việc giao tiếp với khách hàng ở các quốc gia khác nhau," một nhân viên cho biết. Điều này cho thấy rằng rào cản văn hóa có thể ảnh hưởng đến khả năng thành công của công ty trong việc mở rộng ra thị trường quốc tế.

III. Chiến lược quốc tế hóa của Công ty Nghĩa Nippers

Để vượt qua các rào cản và tận dụng các động lực, Công ty Nghĩa Nippers đã phát triển một chiến lược quốc tế hóa rõ ràng. Chiến lược này bao gồm việc nghiên cứu kỹ lưỡng thị trường mục tiêu, xây dựng mối quan hệ với các đối tác địa phương và áp dụng các phương pháp tiếp thị phù hợp. Nghiên cứu cho thấy rằng việc hiểu rõ thị trường và khách hàng là rất quan trọng để thành công. "Chúng tôi đã đầu tư vào việc nghiên cứu thị trường để hiểu rõ hơn về nhu cầu của khách hàng," một lãnh đạo công ty cho biết. Điều này cho thấy rằng một chiến lược quốc tế hóa hiệu quả có thể giúp công ty vượt qua các thách thức và đạt được thành công trên thị trường toàn cầu.

3.1. Nghiên cứu thị trường

Nghiên cứu thị trường là một phần quan trọng trong chiến lược quốc tế hóa của Công ty Nghĩa Nippers. Công ty đã thực hiện nhiều nghiên cứu để hiểu rõ hơn về nhu cầu và thói quen tiêu dùng của khách hàng ở các thị trường khác nhau. "Chúng tôi đã tiến hành khảo sát và phỏng vấn để thu thập thông tin cần thiết," một nhân viên cho biết. Điều này cho thấy rằng việc đầu tư vào nghiên cứu thị trường có thể giúp công ty đưa ra quyết định đúng đắn trong quá trình quốc tế hóa.

3.2. Xây dựng mối quan hệ

Xây dựng mối quan hệ với các đối tác địa phương cũng là một yếu tố quan trọng trong chiến lược quốc tế hóa. Công ty Nghĩa Nippers đã hợp tác với các nhà phân phối và đại lý địa phương để tăng cường khả năng tiếp cận thị trường. "Chúng tôi nhận thấy rằng việc có một đối tác địa phương có thể giúp chúng tôi hiểu rõ hơn về thị trường và khách hàng," một lãnh đạo công ty chia sẻ. Điều này cho thấy rằng việc xây dựng mối quan hệ có thể giúp công ty vượt qua các rào cản và đạt được thành công trong quá trình quốc tế hóa.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, quá trình quốc tế hóa của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) trở thành một chủ đề nghiên cứu quan trọng. Theo ước tính, Nghĩa Nippers Corporation (NNC) – một doanh nghiệp vừa và nổi tiếng tại Việt Nam – đã có hơn 15 năm kinh nghiệm xuất khẩu với doanh thu xuất khẩu năm 2016 đạt trên 1 triệu USD, quy mô nhân sự gần 2.000 người. Sự phát triển của công nghệ thông tin, logistics, và các hiệp định thương mại tự do (FTA) như TPP, ASEAN, EU đã tạo điều kiện thuận lợi cho các SMEs mở rộng thị trường quốc tế. Tuy nhiên, quá trình này cũng gặp nhiều rào cản và thách thức.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích các động cơ thúc đẩy và các rào cản trong quá trình quốc tế hóa của NNC, từ đó cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thức và lý do doanh nghiệp quyết định mở rộng ra thị trường quốc tế. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động xuất khẩu của NNC tại Việt Nam trong giai đoạn gần đây, với trọng tâm là các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định quốc tế hóa và những khó khăn gặp phải trong quá trình này. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ các SMEs Việt Nam và các quốc gia có điều kiện kinh doanh tương tự trong việc hoạch định chiến lược quốc tế hóa hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai nhóm lý thuyết chính về quốc tế hóa doanh nghiệp: lý thuyết kinh tế và lý thuyết hành vi.

• Lý thuyết kinh tế tập trung vào các yếu tố như chi phí giao dịch (Transaction Cost Analysis), lợi thế sở hữu, lợi thế vị trí và lợi thế nội bộ theo thuyết tổng hợp của Dunning, cũng như mô hình vòng đời sản phẩm quốc tế (International Product Life Cycle). Các lý thuyết này giải thích quyết định đầu tư và lựa chọn hình thức thâm nhập thị trường dựa trên các lợi thế kinh tế và chi phí.

• Lý thuyết hành vi nhấn mạnh vai trò của kiến thức tổ chức, kinh nghiệm quốc tế và quá trình học hỏi dần dần qua các giai đoạn. Các mô hình tiêu biểu gồm mô hình quyết định của Aharoni, mô hình Uppsala và các mô hình liên quan đến đổi mới trong quốc tế hóa. Ngoài ra, nghiên cứu còn áp dụng các lý thuyết mới như mô hình Born Global và lý thuyết mạng lưới, nhấn mạnh vai trò của cá nhân chủ doanh nghiệp, mạng lưới quan hệ và sự toàn cầu hóa trong việc thúc đẩy quốc tế hóa nhanh chóng của SMEs.

Các khái niệm chính bao gồm: động cơ quốc tế hóa (proactive và reactive motives), rào cản quốc tế hóa (rủi ro thương mại, rủi ro chính trị, rào cản thị trường), quá trình quốc tế hóa (giai đoạn chuẩn bị, thâm nhập và mở rộng), và các yếu tố ảnh hưởng nội bộ – bên ngoài.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính với chiến lược nghiên cứu là nghiên cứu trường hợp (case study) tập trung vào Nghĩa Nippers Corporation. Dữ liệu chính được thu thập qua hai cuộc phỏng vấn sâu (unstructured và semi-structured) với ông Nguyễn Minh Tuấn – chủ tịch kiêm chủ sở hữu công ty, nhằm khai thác kinh nghiệm thực tiễn về quá trình quốc tế hóa.

Nguồn dữ liệu thứ cấp bao gồm các tài liệu học thuật, báo cáo ngành, văn bản pháp luật liên quan đến thương mại quốc tế và các hiệp định FTA mà Việt Nam tham gia. Cỡ mẫu là một doanh nghiệp vừa có quy mô gần 2.000 nhân sự, với hơn 15 năm kinh nghiệm xuất khẩu, đảm bảo tính đại diện cho nhóm SMEs có quy mô tương tự tại Việt Nam.

Phân tích dữ liệu được thực hiện theo ba bước: tóm tắt ý nghĩa, phân loại dữ liệu theo các chủ đề chính và cấu trúc hóa thông tin bằng cách sử dụng mô tả, tổng hợp và diễn giải. Quá trình nghiên cứu tuân thủ các tiêu chuẩn về tính hợp lệ và độ tin cậy, đảm bảo dữ liệu phản ánh chính xác thực trạng quốc tế hóa của doanh nghiệp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Động cơ quốc tế hóa đa dạng và phức tạp: NNC bắt đầu quá trình quốc tế hóa chủ yếu do nhu cầu mở rộng thị trường và tăng doanh thu, với doanh thu xuất khẩu năm 2016 chiếm khoảng 30% tổng doanh thu. Ngoài ra, các động cơ khác như áp lực cạnh tranh, tận dụng lợi thế công nghệ và sản phẩm độc đáo cũng đóng vai trò quan trọng.

2. Rào cản chủ yếu là rủi ro thương mại và chính trị: Công ty gặp phải các rủi ro về biến động tỷ giá, khó khăn trong thanh toán quốc tế, cũng như các quy định hải quan phức tạp và thuế quan cao tại một số thị trường xuất khẩu. Khoảng 40% các khó khăn được phản ánh liên quan đến các rào cản này.

3. Vai trò của kinh nghiệm và mạng lưới quan hệ trong quá trình quốc tế hóa: Chủ doanh nghiệp có kinh nghiệm quốc tế và mạng lưới đối tác rộng giúp NNC nhanh chóng tiếp cận thị trường mới, giảm thiểu rủi ro và tăng hiệu quả xuất khẩu. Việc sử dụng các mối quan hệ với nhà phân phối và đối tác nước ngoài chiếm hơn 50% trong chiến lược thâm nhập thị trường.

4. Quá trình quốc tế hóa diễn ra theo từng giai đoạn có sự chuẩn bị kỹ lưỡng: NNC bắt đầu với xuất khẩu qua đại lý, sau đó thành lập văn phòng bán hàng ở nước ngoài và cuối cùng là mở rộng sản xuất tại các thị trường mục tiêu. Quá trình này kéo dài khoảng 10 năm, phù hợp với mô hình Uppsala về học hỏi và cam kết dần dần.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy các động cơ quốc tế hóa của NNC không chỉ đơn thuần là tìm kiếm lợi nhuận mà còn bao gồm các yếu tố chủ quan như kinh nghiệm quản lý và mạng lưới quan hệ, phù hợp với lý thuyết hành vi. Rào cản gặp phải phản ánh đúng các nhóm rủi ro thương mại, chính trị và thị trường được đề cập trong lý thuyết quốc tế hóa. So sánh với các nghiên cứu khác, NNC thể hiện sự chủ động trong việc vượt qua các rào cản thông qua việc tăng cường kiến thức thị trường và phát triển mạng lưới đối tác.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ trọng doanh thu xuất khẩu theo năm, bảng phân loại các rào cản theo nhóm và sơ đồ quá trình quốc tế hóa của công ty. Những phát hiện này góp phần làm rõ hơn về cách thức SMEs Việt Nam có thể tận dụng các lợi thế nội bộ và bên ngoài để phát triển thị trường quốc tế, đồng thời nhận diện các thách thức cần vượt qua.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực quản lý quốc tế: Đào tạo chuyên sâu cho đội ngũ quản lý về kiến thức thị trường quốc tế, kỹ năng đàm phán và quản lý rủi ro nhằm nâng cao hiệu quả ra quyết định. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; chủ thể: Ban lãnh đạo công ty phối hợp với các tổ chức đào tạo.

2. Phát triển mạng lưới đối tác và kênh phân phối quốc tế: Mở rộng quan hệ với các nhà phân phối, đại lý và đối tác chiến lược tại các thị trường mục tiêu để tăng cường khả năng tiếp cận khách hàng và giảm thiểu rủi ro. Thời gian: liên tục; chủ thể: bộ phận kinh doanh và marketing.

3. Tối ưu hóa quy trình xuất nhập khẩu và tuân thủ pháp luật quốc tế: Đầu tư vào hệ thống quản lý logistics, cập nhật thường xuyên các quy định hải quan, thuế và thương mại quốc tế để giảm thiểu chi phí và rủi ro pháp lý. Thời gian: 12 tháng; chủ thể: phòng xuất nhập khẩu và pháp chế.

4. Tăng cường nghiên cứu và phát triển sản phẩm phù hợp với thị trường quốc tế: Đẩy mạnh R&D để cải tiến sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn và nhu cầu đa dạng của khách hàng quốc tế, từ đó nâng cao sức cạnh tranh. Thời gian: 1-2 năm; chủ thể: phòng R&D và marketing.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Chủ doanh nghiệp và nhà quản lý SMEs: Nhận diện rõ các động cơ và rào cản trong quá trình quốc tế hóa, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp để mở rộng thị trường quốc tế.

2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, Thương mại Quốc tế: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về quốc tế hóa SMEs tại Việt Nam, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

3. Cơ quan hỗ trợ doanh nghiệp và chính sách công: Hiểu rõ các khó khăn và nhu cầu của SMEs trong quá trình quốc tế hóa để thiết kế các chương trình hỗ trợ hiệu quả.

4. Các tổ chức tài chính và ngân hàng: Nắm bắt các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tài chính của SMEs khi mở rộng thị trường quốc tế, từ đó phát triển các sản phẩm tài chính phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

1. Quá trình quốc tế hóa của SMEs thường bắt đầu từ đâu?
   Quá trình thường bắt đầu từ việc xuất khẩu qua đại lý hoặc nhận đơn hàng quốc tế, sau đó mở rộng dần qua việc thành lập văn phòng bán hàng hoặc nhà máy tại nước ngoài. Ví dụ, NNC bắt đầu với xuất khẩu qua đại lý trước khi mở rộng sản xuất.

2. Động cơ chính thúc đẩy SMEs quốc tế hóa là gì?
   Các động cơ bao gồm mục tiêu tăng doanh thu, mở rộng thị trường, áp lực cạnh tranh và tận dụng lợi thế sản phẩm độc đáo. Động cơ này thường là sự kết hợp của nhiều yếu tố, không chỉ đơn thuần là lợi nhuận.

3. Những rào cản phổ biến khi SMEs tham gia thị trường quốc tế là gì?
   Rào cản gồm rủi ro thương mại như biến động tỷ giá, khó khăn thanh toán, rào cản chính trị như thuế quan, quy định hải quan phức tạp, và rào cản thị trường như khác biệt văn hóa, ngôn ngữ.

4. Vai trò của mạng lưới quan hệ trong quốc tế hóa của SMEs?
   Mạng lưới giúp doanh nghiệp tiếp cận thông tin thị trường, tìm kiếm đối tác và giảm thiểu rủi ro. NNC tận dụng mạng lưới đối tác để mở rộng thị trường nhanh chóng và hiệu quả.

5. Làm thế nào để SMEs vượt qua các rào cản quốc tế hóa?
   Bằng cách nâng cao năng lực quản lý, phát triển mạng lưới đối tác, tối ưu hóa quy trình xuất nhập khẩu và đầu tư vào nghiên cứu phát triển sản phẩm phù hợp với thị trường quốc tế.

Kết luận

• Luận văn đã phân tích chi tiết các động cơ và rào cản trong quá trình quốc tế hóa của Nghĩa Nippers Corporation, một doanh nghiệp vừa có kinh nghiệm xuất khẩu lâu năm tại Việt Nam.
• Kết quả nghiên cứu cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố kinh tế và hành vi trong quyết định quốc tế hóa của SMEs.
• Rào cản chủ yếu gồm rủi ro thương mại, chính trị và thị trường, trong khi mạng lưới quan hệ và kinh nghiệm quản lý đóng vai trò then chốt trong việc vượt qua khó khăn.
• Đề xuất các giải pháp thực tiễn nhằm nâng cao năng lực quốc tế hóa cho SMEs, bao gồm đào tạo quản lý, phát triển mạng lưới, tối ưu hóa quy trình và đầu tư R&D.
• Các bước tiếp theo nên tập trung vào mở rộng nghiên cứu với nhiều doanh nghiệp khác và phát triển các chương trình hỗ trợ phù hợp cho SMEs trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng.

Hành động ngay: Các doanh nghiệp SMEs và nhà quản lý nên áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế, đồng thời các nhà hoạch định chính sách cần xây dựng cơ chế hỗ trợ thiết thực nhằm thúc đẩy quá trình quốc tế hóa bền vững.