ĐỊNH TỘI DANH ĐỐI VỚI TỘI CƢỠNG ĐOẠT TÀI SẢN TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

Quyền sở hữu tài sản là nền tảng của một xã hội phát triển và ổn định. Việc bảo vệ quyền này không chỉ đảm bảo an ninh kinh tế cho cá nhân và tổ chức, mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước. Pháp luật hình sự, đặc biệt là các quy định về tội xâm phạm sở hữu, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền sở hữu tài sản. Chương XVI BLHS 2015 là một hành lang pháp lý, bảo vệ công dân trước những xâm phạm đến tài sản. Các quy định cần được áp dụng một cách công bằng và chính xác để đảm bảo quyền lợi chính đáng của mọi người.

Thực tiễn xét xử các vụ án hình sự liên quan đến tội xâm phạm sở hữu cho thấy nhiều khó khăn trong việc xác định chính xác tội danh. Sự phức tạp của các hành vi phạm tội, sự chồng chéo giữa các quy định pháp luật và trình độ của người áp dụng pháp luật là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Đặc biệt, việc phân biệt giữa tội cưỡng đoạt tài sản với các tội tương tự như tội cướp tài sản hay tội công nhiên chiếm đoạt tài sản thường gây nhiều tranh cãi và sai sót. Việc nghiên cứu sâu sắc các yếu tố cấu thành tội phạm và thực tiễn xét xử là cần thiết để giải quyết vấn đề này.

Các nhà khoa học luật hình sự có nhiều quan điểm khác nhau về định tội danh, nhưng đều thống nhất ở một số khía cạnh chính. GS. Lê Văn Cảm cho rằng định tội danh là một quá trình nhận thức lý luận có tính logic, đồng thời là một trong những dạng của hoạt động thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự. Các quan điểm khác nhấn mạnh vai trò của chứng cứ, tài liệu và sự so sánh giữa hành vi phạm tội với các yếu tố cấu thành tội phạm được quy định trong BLHS. Tất cả các quan điểm đều hướng đến mục tiêu chung là xác định chính xác tội danh và đảm bảo công bằng trong xét xử.

Định tội danh không chỉ là một hành động máy móc, mà là một quá trình tư duy logic đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác và kiến thức chuyên môn sâu rộng. Người tiến hành tố tụng phải nắm vững các quy định của pháp luật, có khả năng phân tích chứng cứ, đánh giá tình tiết và so sánh các dấu hiệu của hành vi phạm tội với các yếu tố cấu thành tội phạm. Việc sử dụng các biện pháp kỹ thuật pháp lý và phát triển tư duy logic là rất quan trọng để đảm bảo định tội danh chính xác và khách quan.

Quá trình điều tra và thu thập chứng cứ đóng vai trò then chốt trong việc định tội danh. Các cơ quan điều tra cần thu thập đầy đủ, khách quan và toàn diện các chứng cứ liên quan đến vụ án, bao gồm lời khai của người làm chứng, tang vật, chứng cứ vật chất và các tài liệu liên quan. Việc đánh giá chứng cứ phải dựa trên nguyên tắc khách quan, toàn diện và khoa học, đảm bảo tính chính xác và tin cậy của các thông tin thu thập được. Từ đó, người tiến hành tố tụng có cơ sở để xác định sự thật khách quan của vụ án và định tội danh một cách chính xác.

Sau khi thu thập và đánh giá chứng cứ, cần so sánh các tình tiết của vụ án với các quy định của Điều 170 Bộ luật Hình sự về tội cưỡng đoạt tài sản. Quá trình này đòi hỏi sự phân tích tỉ mỉ, so sánh chi tiết và đánh giá khách quan để xác định xem hành vi phạm tội có thỏa mãn các yếu tố cấu thành tội phạm hay không. Cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu pháp lý đặc trưng của tội cưỡng đoạt tài sản, như hành vi đe dọa dùng vũ lực hoặc dùng thủ đoạn khác gây ảnh hưởng đến tinh thần của nạn nhân để chiếm đoạt tài sản. Sự tương đồng giữa các tình tiết vụ án và các yếu tố cấu thành tội phạm là cơ sở để định tội danh.

Khách thể của tội cưỡng đoạt tài sản là quyền sở hữu hợp pháp của người khác. Hành vi cưỡng đoạt xâm phạm đến quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt tài sản của chủ sở hữu. Việc xác định rõ đối tượng bị xâm phạm là quyền sở hữu giúp phân biệt tội cưỡng đoạt tài sản với các tội xâm phạm đến các quan hệ xã hội khác. Bảo vệ quyền sở hữu là một trong những mục tiêu quan trọng của pháp luật hình sự, góp phần vào sự ổn định và phát triển của xã hội.

Mặt khách quan của tội cưỡng đoạt tài sản thể hiện ở hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc dùng thủ đoạn khác gây ảnh hưởng đến tinh thần của nạn nhân để chiếm đoạt tài sản. Hành vi đe dọa phải có tính chất thực tế và gây ra sự lo sợ, hoảng loạn cho nạn nhân, khiến họ phải giao tài sản để tránh những hậu quả xấu hơn. Việc xác định rõ tính chất và mức độ của hành vi đe dọa là yếu tố quan trọng để định tội danh một cách chính xác. Ví dụ, hành vi đe dọa phải trực tiếp và rõ ràng, chứ không phải là những lời nói vu vơ hay mơ hồ.