Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội vùng nông thôn, đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần giải quyết việc làm và giảm nghèo bền vững. Tại huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum, với dân số khoảng 80.425 người năm 2023, trong đó phần lớn là lao động nông thôn, việc đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trở thành một nhiệm vụ cấp thiết. Giai đoạn 2019-2023, huyện đã chứng kiến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế với tỷ trọng ngành nông - lâm - thủy sản giảm từ 43,4% xuống còn khoảng 40%, trong khi ngành dịch vụ tăng từ 24,6% lên 28%, cho thấy nhu cầu đa dạng hóa kỹ năng nghề nghiệp của thanh niên nông thôn ngày càng cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Đăk Hà, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý và tổ chức thực hiện đào tạo nghề. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý nhà nước như tổ chức bộ máy, tuyên truyền chính sách, xây dựng kế hoạch đào tạo, tổ chức thực hiện và công tác thanh tra, kiểm tra trong giai đoạn 2019-2023, với tầm nhìn đến năm 2030. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời hỗ trợ chính quyền trong việc hoạch định chính sách đào tạo nghề phù hợp với đặc thù vùng miền.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và giáo dục nghề nghiệp, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Nhấn mạnh vai trò của nhà nước trong việc điều tiết, định hướng và tổ chức các hoạt động đào tạo nghề nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Quản lý nhà nước về đào tạo nghề bao gồm xây dựng chính sách, tổ chức bộ máy, giám sát và đánh giá hiệu quả.

  • Lý thuyết đào tạo nghề: Đào tạo nghề là quá trình trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cho người học nhằm giúp họ có khả năng tìm kiếm việc làm hoặc tự tạo việc làm. Đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn cần phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội và nhu cầu thị trường lao động địa phương.

Các khái niệm chính bao gồm: thanh niên nông thôn (độ tuổi 16-30), đào tạo nghề, quản lý nhà nước về đào tạo nghề, chính sách đào tạo nghề, và hiệu quả đào tạo nghề.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các báo cáo kinh tế - xã hội huyện Đăk Hà, các văn bản pháp luật, kế hoạch đào tạo nghề của tỉnh và huyện, báo cáo của Sở Lao động Thương binh và Xã hội, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, cùng các tài liệu nghiên cứu liên quan.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát 120 cán bộ, công chức làm công tác quản lý đào tạo nghề tại các cơ quan như Trung tâm Văn hóa, Thể thao, Hỗ trợ thanh niên, UBND tỉnh, Sở LĐTB&XH, UBND huyện Đăk Hà. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên thuận lợi được áp dụng nhằm đảm bảo tính khách quan và tiết kiệm thời gian.

Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, so sánh, phân tích thực chứng và tổng hợp lý thuyết. Thang đo Likert 5 cấp độ được dùng để đánh giá mức độ đồng thuận của các đối tượng khảo sát về các nội dung quản lý đào tạo nghề. Thời gian nghiên cứu tập trung từ tháng 10/2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về đào tạo nghề: Được phân bổ hợp lý với đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao, nhiệt tình và trách nhiệm. Mức độ đồng thuận về nguồn lực thực hiện đạt 3,92 điểm, năng lực cán bộ đạt 3,83 điểm, thái độ công tác 3,98 điểm, hiệu quả hoạt động 4,00 điểm. Tuy nhiên, sự phân công trách nhiệm giữa các đơn vị còn chưa rõ ràng (3,38 điểm).

  2. Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Nội dung tuyên truyền ngắn gọn, dễ hiểu (4,08 điểm), nhưng kỹ năng cán bộ tuyên truyền và đa dạng hình thức tuyên truyền còn thấp (2,42 và 2,34 điểm). Số lượng thanh niên được tư vấn, giới thiệu việc làm tăng từ khoảng 2.400 người năm 2019 lên hơn 3.000 người năm 2023.

  3. Xây dựng kế hoạch đào tạo nghề: UBND huyện đã xây dựng kế hoạch phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2024-2030 với mục tiêu nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ lên 40%, thu hút trên 76% học sinh tốt nghiệp THCS và THPT tham gia học nghề. Năm 2024, dự kiến tổ chức 3 lớp nghề phi nông nghiệp cho 120 người và 8 lớp nghề nông nghiệp cho 240 học viên. Kinh phí phân bổ năm 2024 là khoảng 5,157 tỷ đồng.

  4. Tổ chức thực hiện chính sách đào tạo nghề: Năm 2023, huyện đã đào tạo 495 thanh niên nông thôn, vượt 145% kế hoạch giao. Các lớp đào tạo bao gồm kỹ thuật trồng nấm, chăm sóc cà phê, nuôi heo, vận hành máy kéo nông nghiệp. Tỷ lệ thanh niên có việc làm sau đào tạo đạt gần 65%. Tuy nhiên, công tác khảo sát nhu cầu đào tạo và tư vấn nghề còn hạn chế.

  5. Chính sách hỗ trợ tín dụng giải quyết việc làm: Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh triển khai các chương trình cho vay vốn qua tổ tiết kiệm và vay vốn tại các thôn, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và tạo việc làm cho thanh niên nông thôn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn tại huyện Đăk Hà đã đạt được nhiều thành tựu, đặc biệt trong việc tổ chức bộ máy và triển khai các lớp đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu địa phương. Sự tăng trưởng số lượng thanh niên được đào tạo và có việc làm sau đào tạo phản ánh hiệu quả bước đầu của các chính sách.

Tuy nhiên, hạn chế về công tác tuyên truyền và phối hợp giữa các cơ quan quản lý với doanh nghiệp còn ảnh hưởng đến việc tiếp cận thông tin và nhu cầu thực tế của thanh niên. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục nghề nghiệp, việc thiếu đa dạng hình thức tuyên truyền và chưa thường xuyên cập nhật chính sách là điểm cần cải thiện để nâng cao hiệu quả quản lý.

Việc xây dựng kế hoạch đào tạo nghề đã bám sát các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện, song cần tăng cường khảo sát nhu cầu nghề nghiệp và nâng cao chất lượng tư vấn nghề cho thanh niên. Các biểu đồ thể hiện sự tăng trưởng số lượng lớp đào tạo, tỷ lệ thanh niên có việc làm sau đào tạo, và phân bổ kinh phí sẽ minh họa rõ nét hơn về tiến trình và hiệu quả công tác đào tạo nghề.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý: Rà soát, phân công rõ ràng trách nhiệm giữa các cơ quan, đơn vị liên quan đến đào tạo nghề; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng quản lý cho cán bộ công chức. Thời gian thực hiện: 2025-2027; Chủ thể: UBND huyện, Sở LĐTB&XH.

  2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Đa dạng hóa hình thức tuyên truyền (sử dụng mạng xã hội, truyền hình, hội thảo, tọa đàm), nâng cao kỹ năng tuyên truyền cho cán bộ; tổ chức các chiến dịch truyền thông định kỳ. Mục tiêu tăng tỷ lệ thanh niên tiếp cận thông tin lên trên 80% trong 3 năm tới.

  3. Nâng cao chất lượng xây dựng kế hoạch đào tạo nghề: Tăng cường khảo sát nhu cầu thị trường lao động, phối hợp với doanh nghiệp và các tổ chức nghề nghiệp để xây dựng kế hoạch sát thực tế; đảm bảo các ngành nghề đào tạo phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế địa phương. Thời gian: 2024-2026.

  4. Tăng cường phối hợp với doanh nghiệp và các tổ chức liên quan: Thiết lập cơ chế phối hợp thường xuyên giữa các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và trung tâm giới thiệu việc làm để nâng cao hiệu quả tuyển dụng và đào tạo; tổ chức các phiên giao dịch việc làm định kỳ ít nhất 2 lần/năm.

  5. Củng cố công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm: Xây dựng quy trình thanh tra, kiểm tra minh bạch, công khai; nâng cao trình độ chuyên môn và đạo đức công vụ của cán bộ thanh tra; xử lý nghiêm các vi phạm để bảo đảm quyền lợi người học và nâng cao chất lượng đào tạo nghề.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về lao động và đào tạo nghề: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn, từ đó áp dụng vào công tác quản lý tại địa phương.

  2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực tiễn để xây dựng các chính sách đào tạo nghề phù hợp với đặc thù vùng miền và nhu cầu thị trường lao động.

  3. Các tổ chức đào tạo nghề và trung tâm giới thiệu việc làm: Tham khảo để cải tiến chương trình đào tạo, nâng cao chất lượng tư vấn nghề và phối hợp hiệu quả với các bên liên quan.

  4. Doanh nghiệp và hợp tác xã tại địa phương: Hiểu rõ vai trò và cơ hội hợp tác trong đào tạo nghề, tuyển dụng lao động có kỹ năng, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn lại quan trọng?
    Đào tạo nghề giúp thanh niên nông thôn nâng cao kỹ năng, tăng khả năng tìm kiếm việc làm hoặc tự tạo việc làm, góp phần giảm nghèo và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

  2. Hiện trạng tổ chức bộ máy quản lý đào tạo nghề tại huyện Đăk Hà ra sao?
    Bộ máy được phân bổ hợp lý với đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao, nhưng còn tồn tại hạn chế về sự phối hợp và phân công trách nhiệm giữa các đơn vị.

  3. Các hình thức tuyên truyền chính sách đào tạo nghề hiện nay có hiệu quả không?
    Nội dung tuyên truyền ngắn gọn, dễ hiểu nhưng kỹ năng cán bộ và đa dạng hình thức tuyên truyền còn thấp, cần cải thiện để nâng cao hiệu quả tiếp cận thông tin.

  4. Tỷ lệ thanh niên có việc làm sau đào tạo nghề là bao nhiêu?
    Tỷ lệ này đạt gần 65%, cho thấy đào tạo nghề đã góp phần tích cực vào giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn.

  5. Các giải pháp chính để nâng cao hiệu quả quản lý đào tạo nghề là gì?
    Bao gồm hoàn thiện tổ chức bộ máy, đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao chất lượng kế hoạch đào tạo, tăng cường phối hợp với doanh nghiệp và củng cố công tác thanh tra, kiểm tra.

Kết luận

  • Quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn tại huyện Đăk Hà đã đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và giải quyết việc làm.
  • Công tác tổ chức bộ máy và triển khai đào tạo nghề được thực hiện nghiêm túc, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế về phối hợp và tuyên truyền.
  • Đề án đã xây dựng các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quản lý, nâng cao hiệu quả đào tạo nghề giai đoạn 2024-2030.
  • Việc tăng cường phối hợp giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và tổ chức đào tạo là yếu tố then chốt để phát huy hiệu quả đào tạo nghề.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng sớm triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách phù hợp với thực tiễn địa phương.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý địa phương cần tổ chức hội nghị triển khai đề án, phân công nhiệm vụ cụ thể và giám sát chặt chẽ tiến độ thực hiện nhằm đảm bảo mục tiêu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho thanh niên nông thôn huyện Đăk Hà.