I. Đánh giá rủi ro trong dự án giao thông PPP tại Việt Nam
Đánh giá rủi ro là bước quan trọng trong quản lý dự án giao thông theo hình thức PPP. Nghiên cứu này xác định 35 nhân tố rủi ro thông qua khảo sát 49 dự án và phỏng vấn chuyên gia. Các nhân tố được phân loại thành ba nhóm chính: kinh tế tài chính, pháp lý xã hội, và phát triển vận hành. Phương pháp Delphi được sử dụng để đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố. Kết quả cho thấy 16 nhân tố có ảnh hưởng cao, trong đó nhóm pháp lý xã hội có chỉ số rủi ro cao nhất (3.86). Điều này giúp các nhà đầu tư hiểu rõ hơn về rủi ro tiềm ẩn và đưa ra quyết định đầu tư phù hợp.
1.1. Phương pháp đánh giá rủi ro
Phương pháp Delphi được áp dụng để thu thập ý kiến từ các chuyên gia trong lĩnh vực PPP. Qua hai vòng khảo sát, các nhân tố rủi ro được xếp hạng dựa trên xác suất xảy ra và mức độ ảnh hưởng. Kết quả cho thấy các nhân tố như biến động chính sách, rủi ro thanh toán, và chậm trễ giải phóng mặt bằng có ảnh hưởng lớn nhất. Phương pháp này giúp đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy trong đánh giá rủi ro.
1.2. Kết quả đánh giá rủi ro
Kết quả đánh giá cho thấy nhóm pháp lý xã hội có chỉ số rủi ro cao nhất (3.86), tiếp theo là nhóm kinh tế tài chính (3.74) và phát triển vận hành (3.64). Các nhân tố như thay đổi chính sách, rủi ro thanh toán, và chậm trễ giải phóng mặt bằng được xác định là có ảnh hưởng lớn nhất. Điều này giúp các nhà đầu tư tập trung vào các rủi ro chính và đưa ra chiến lược quản lý hiệu quả.
II. Phân bổ rủi ro trong dự án giao thông PPP tại Việt Nam
Phân bổ rủi ro là yếu tố then chốt trong thành công của các dự án PPP. Nghiên cứu này đề xuất mô hình phân bổ rủi ro dựa trên lý thuyết mờ, xác định tỷ lệ phân bổ giữa khu vực công và tư nhân. Bốn tiêu chí chính được sử dụng để đánh giá khả năng quản lý rủi ro của từng bên. Kết quả cho thấy khu vực công có khả năng quản lý tốt hơn các rủi ro liên quan đến chính sách và pháp lý, trong khi khu vực tư nhân phù hợp hơn với các rủi ro về tài chính và vận hành.
2.1. Tiêu chí phân bổ rủi ro
Bốn tiêu chí chính được sử dụng để phân bổ rủi ro bao gồm: khả năng kiểm soát, khả năng chịu đựng, hiệu quả quản lý, và chi phí quản lý. Các tiêu chí này được đánh giá thông qua phương pháp Delphi và phân tích mờ. Kết quả cho thấy khu vực công có khả năng quản lý tốt hơn các rủi ro liên quan đến chính sách và pháp lý, trong khi khu vực tư nhân phù hợp hơn với các rủi ro về tài chính và vận hành.
2.2. Mô hình phân bổ rủi ro
Mô hình phân bổ rủi ro dựa trên lý thuyết mờ được xây dựng để xác định tỷ lệ phân bổ giữa khu vực công và tư nhân. Kết quả cho thấy khu vực công nên chịu trách nhiệm chính về các rủi ro liên quan đến chính sách và pháp lý, trong khi khu vực tư nhân phù hợp hơn với các rủi ro về tài chính và vận hành. Mô hình này giúp tối ưu hóa hiệu quả quản lý rủi ro và đảm bảo sự công bằng trong phân bổ trách nhiệm.
III. Thực trạng và thách thức của dự án giao thông PPP tại Việt Nam
Các dự án giao thông PPP tại Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm thiếu hành lang pháp lý rõ ràng, phân bổ rủi ro không minh bạch, và sự chồng chéo trong quản lý. Nghiên cứu chỉ ra rằng việc thiếu luật đầu tư PPP cụ thể dẫn đến sự không rõ ràng trong phân bổ rủi ro và quản lý dự án. Điều này làm giảm sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư tư nhân và ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai dự án.
3.1. Hành lang pháp lý
Việc thiếu luật đầu tư PPP cụ thể dẫn đến sự không rõ ràng trong phân bổ rủi ro và quản lý dự án. Các văn bản pháp lý hiện hành chỉ dừng ở mức nghị định, gây ra sự chồng chéo và thiếu sót trong quản lý. Điều này làm giảm sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư tư nhân và ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai dự án.
3.2. Phân bổ rủi ro không minh bạch
Phân bổ rủi ro giữa khu vực công và tư nhân vẫn chưa rõ ràng, đặc biệt là trong các dự án có thời gian kéo dài và rủi ro lớn. Sự không minh bạch trong phân bổ rủi ro làm tăng lo ngại của các nhà đầu tư và ảnh hưởng đến sự thành công của dự án. Nghiên cứu đề xuất cần có sự minh bạch và công bằng trong phân bổ rủi ro để thu hút đầu tư tư nhân.
