Tổng quan nghiên cứu

Việc quản lý và sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường. Huyện Thanh Sơn có diện tích tự nhiên 62.110,4 ha, trong đó đất nông nghiệp chiếm khoảng 56.625 ha, với đa dạng các loại đất như đất trồng cây lâu năm, đất rừng sản xuất và đất trồng cây hàng năm. Tuy nhiên, thực trạng quản lý đất nông nghiệp còn nhiều tồn tại như chồng lấn, lấn chiếm đất, sai lệch diện tích quản lý thực tế so với hồ sơ pháp lý, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất và phát triển bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý và sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện Thanh Sơn trong giai đoạn 2018-2020, tập trung vào hai công ty nông lâm nghiệp chủ chốt là Công ty TNHH Chè Yên Sơn và Công ty Lâm nghiệp Tam Thắng. Nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng đất nông nghiệp, góp phần phát triển kinh tế địa phương và bảo vệ tài nguyên đất.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm khảo sát diện tích đất, đánh giá hiệu quả quản lý qua ý kiến cán bộ, công nhân viên và người dân, đồng thời phân tích các khó khăn, thuận lợi trong công tác quản lý đất đai. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp số liệu cụ thể, làm cơ sở khoa học cho các chính sách quản lý đất đai tại huyện Thanh Sơn, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý đất đai hiện đại, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý tài nguyên đất: Đất đai được xem là tài nguyên đặc biệt, có giá trị kinh tế và xã hội cao, cần được quản lý hiệu quả để đảm bảo phát triển bền vững.
  • Mô hình quản lý sử dụng đất nông nghiệp: Tập trung vào việc phân bổ, sử dụng đất hợp lý, bảo vệ môi trường và nâng cao năng suất lao động.
  • Khái niệm chính: Đất nông nghiệp (bao gồm đất trồng trọt, chăn nuôi, trồng rừng), đất lâm nghiệp (đất rừng sản xuất, phòng hộ, đặc dụng), quyền sử dụng đất, hiệu quả kinh tế - xã hội của quản lý đất đai.

Các khái niệm này được áp dụng để phân tích thực trạng sử dụng đất, đánh giá hiệu quả quản lý và đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện địa phương.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Phú Thọ, UBND huyện Thanh Sơn, các công ty nông lâm nghiệp, cùng các văn bản pháp luật liên quan. Số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát, phỏng vấn trực tiếp 120 phiếu với ba nhóm đối tượng: cán bộ công ty, người dân địa phương và cán bộ địa chính xã, thị trấn.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích so sánh diện tích đất quản lý, sử dụng thực tế với hồ sơ pháp lý; phân tích ý kiến đánh giá hiệu quả quản lý; xử lý số liệu bằng phần mềm Excel.
  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện trong 12 tháng từ tháng 8/2021 đến tháng 8/2022, tập trung khảo sát hiện trạng sử dụng đất giai đoạn 2018-2020 tại hai công ty nông lâm nghiệp trên địa bàn huyện Thanh Sơn.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học, kết hợp giữa dữ liệu định lượng và định tính để đưa ra đánh giá toàn diện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Diện tích đất quản lý và sử dụng thực tế có sự chênh lệch lớn so với hồ sơ pháp lý:

    • Công ty TNHH Chè Yên Sơn được giao 1.460 ha, nhưng diện tích thực tế quản lý chỉ còn 502,25 ha, giảm 65,6%.
    • Công ty Lâm nghiệp Tam Thắng được giao 4.704,5 ha, diện tích thực tế sử dụng là 3.135,6 ha, giảm khoảng 33,3%.
      Nguyên nhân chủ yếu do sai số trong đo đạc, lấn chiếm đất và thu hồi đất cho địa phương.

  2. Hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp và lâm nghiệp còn hạn chế:

    • Diện tích đất nông nghiệp chiếm 95% tổng diện tích của Công ty TNHH Chè Yên Sơn, nhưng có tới 215,73 ha bị lấn chiếm, chiếm khoảng 18% diện tích đất nông nghiệp.
    • Công ty Lâm nghiệp Tam Thắng có diện tích đất tranh chấp và lấn chiếm khoảng 357,3 ha, chiếm 11,5% diện tích đất thực tế sử dụng.

  3. Công tác quản lý đất đai còn nhiều khó khăn:

    • Việc xác định ranh giới, cắm mốc và đo đạc bản đồ địa chính chưa đồng bộ, dẫn đến sai lệch dữ liệu.
    • Công tác phối hợp giữa các cơ quan quản lý và doanh nghiệp chưa hiệu quả, gây khó khăn trong xử lý tranh chấp và quản lý đất đai.
    • Ý kiến khảo sát cho thấy 42% hộ dân có diện tích đất chồng lấn với đất của các công ty nông lâm nghiệp.

  4. Hiệu quả kinh tế - xã hội và môi trường từ quản lý đất chưa đạt kỳ vọng:

    • Các công ty chưa tận dụng hết tiềm năng đất đai để phát triển sản xuất, chế biến sâu, dẫn đến giá trị kinh tế thấp.
    • Việc quản lý đất chưa chặt chẽ ảnh hưởng đến môi trường và phát triển bền vững của địa phương.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do lịch sử giao đất chưa chính xác, thiếu đồng bộ trong đo đạc bản đồ địa chính, cùng với việc quản lý, giám sát chưa thường xuyên và hiệu quả. So với các tỉnh như Sơn La, Yên Bái, Phú Thọ còn chậm trong việc hoàn thiện hồ sơ địa chính và xử lý các tranh chấp đất đai. Kết quả khảo sát và số liệu thống kê cho thấy cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người dân để nâng cao hiệu quả sử dụng đất.

Việc trình bày dữ liệu qua các biểu đồ so sánh diện tích đất giao, diện tích thực tế sử dụng và diện tích bị lấn chiếm sẽ giúp minh họa rõ ràng hơn về thực trạng quản lý đất đai. Bảng tổng hợp ý kiến khảo sát cũng góp phần làm rõ các khó khăn trong công tác quản lý.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách quản lý đất đai, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại huyện Thanh Sơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác đo đạc, cắm mốc và lập bản đồ địa chính chính xác

    • Thực hiện đo đạc lại toàn bộ diện tích đất nông nghiệp và lâm nghiệp theo công nghệ GIS hiện đại.
    • Hoàn thành việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các đơn vị và người dân trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp UBND huyện Thanh Sơn.

  2. Nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát và xử lý tranh chấp đất đai

    • Thiết lập cơ chế phối hợp liên ngành giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và chính quyền địa phương để xử lý kịp thời các tranh chấp, lấn chiếm đất.
    • Tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện Thanh Sơn, các phòng ban chuyên môn.

  3. Đổi mới cơ chế hoạt động và đầu tư phát triển sản xuất tại các công ty nông lâm nghiệp

    • Tập trung đầu tư khoa học công nghệ, nâng cao chất lượng giống cây trồng, vật nuôi và chế biến sâu sản phẩm.
    • Xây dựng mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm bền vững trong vòng 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo các công ty nông lâm nghiệp, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

  4. Tuyên truyền, phổ biến pháp luật và nâng cao nhận thức cộng đồng

    • Tổ chức các chương trình tập huấn, tuyên truyền về quyền và nghĩa vụ sử dụng đất cho người dân và cán bộ quản lý.
    • Đẩy mạnh công tác truyền thông trong vòng 6 tháng tới nhằm giảm thiểu vi phạm pháp luật về đất đai.
    • Chủ thể thực hiện: UBND xã, thị trấn, các tổ chức chính trị - xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đất đai tại các cấp

    • Hỗ trợ cập nhật số liệu thực trạng, hiểu rõ các tồn tại và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý đất đai.

  2. Lãnh đạo và quản lý các công ty nông lâm nghiệp

    • Tham khảo để cải thiện công tác quản lý, sử dụng đất, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý đất đai, Nông nghiệp

    • Cung cấp tài liệu tham khảo thực tiễn, phương pháp nghiên cứu và phân tích số liệu trong lĩnh vực quản lý đất đai.

  4. Các tổ chức, doanh nghiệp đầu tư phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp

    • Hiểu rõ bối cảnh quản lý đất đai địa phương, từ đó xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp, bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao diện tích đất thực tế quản lý lại chênh lệch lớn so với hồ sơ pháp lý?
    Nguyên nhân chính là do sai số trong đo đạc bản đồ địa chính trước đây, lấn chiếm đất, thu hồi đất cho địa phương và việc cập nhật hồ sơ chưa kịp thời. Ví dụ, Công ty TNHH Chè Yên Sơn chỉ còn quản lý 502,25 ha so với 1.460 ha được giao.

  2. Các khó khăn chính trong công tác quản lý đất nông nghiệp tại huyện Thanh Sơn là gì?
    Bao gồm việc xác định ranh giới đất chưa chính xác, thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan, tranh chấp đất đai còn phổ biến và công tác giám sát chưa thường xuyên.

  3. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý đất đai?
    Tăng cường đo đạc, cắm mốc, lập bản đồ địa chính chính xác; nâng cao công tác giám sát, xử lý tranh chấp; đổi mới cơ chế hoạt động của các công ty nông lâm nghiệp; tuyên truyền pháp luật cho cộng đồng.

  4. Hiệu quả kinh tế từ việc sử dụng đất nông nghiệp hiện nay ra sao?
    Hiệu quả chưa cao do diện tích đất bị lấn chiếm, sử dụng chưa hợp lý và thiếu đầu tư công nghệ. Việc phát triển sản xuất, chế biến sâu còn hạn chế, ảnh hưởng đến giá trị kinh tế.

  5. Làm thế nào để người dân tham gia tích cực hơn trong quản lý đất đai?
    Cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật, tạo điều kiện cho người dân tham gia giám sát, phản ánh các vi phạm và phối hợp với chính quyền trong quản lý, sử dụng đất.

Kết luận

  • Đất nông nghiệp tại huyện Thanh Sơn có diện tích lớn nhưng quản lý và sử dụng còn nhiều tồn tại, đặc biệt là chênh lệch diện tích thực tế và hồ sơ pháp lý.
  • Hiệu quả sử dụng đất chưa tương xứng với tiềm năng do các vấn đề về quản lý, tranh chấp và đầu tư.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng đất nông nghiệp trong thời gian tới.
  • Việc thực hiện các giải pháp cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư.
  • Tiếp tục nghiên cứu, cập nhật số liệu và đánh giá hiệu quả các giải pháp trong giai đoạn 2023-2025 để điều chỉnh phù hợp.

Luận văn là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý đất đai và phát triển nông nghiệp tại tỉnh Phú Thọ. Đề nghị các cơ quan liên quan sớm triển khai các giải pháp nhằm phát huy tối đa giá trị tài nguyên đất, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.